Immagini della pagina
PDF
ePub

mare ac naves petit, et molientibus ab terra navis Philippus supervenit tumultumque etiam ex terra nauticis praebuit. inde 8 Opuntem rediit deos hominesque accusans, quod tantae rei fortunam ex oculis prope raptam amisisset. Opuntii quoque 9 ab eadem ira increpiti, quod, cum trahere obsidionem in adventum suum potuissent, viso statim hoste prope in voluntariam deditionem concessissent. compositis circa Opuntem rebus Thronium est profectus. et Attalus primo Oreum est pro- 10 fectus; inde, cum fama accidisset Prusian Bithyniae regem in finis regni sui transgressum, omissis rebus atque Aetolico bello in Asiam traiecit. et Sulpicius Aeginam classem recepit, unde 11 initio veris profectus erat. haud maiore certamine, quam Opuntem Attalus ceperat, Philippus Thronium cepit. incolebant 12 urbem eam profugi ab Thebis Phthioticis: urbe sua capta a Philippo cum in fidem Aetolorum perfugissent, sedem iis Aetoli eam dederant urbis vastae ac desertae priore eiusdem Philippi bello. tum ab Thronio, sicut paulo ante dictum est, 13 recepto profectus Tithronion et Drymias, Doridis parva atque ignobilia oppida, cepit. inde Elatiam, iussis ibi se opperiri

dem Heere zukommenden Eigenschaften sind auf den Führer übertragen; ähnlich, wenn der kollektive Singular eines Völkernamens für das Heer steht.

7. molientibus ab terra navis] sonst moliri ancoras vgl. c. 17, 15. c. 36, 11 ancoras, ne in moliendo mora esset, praecidunt.

8. tantae rei fortunam],,günstige Gelegenheit zu einer solchen Unternehmung"; vgl. 26, 7,5 bene gerendae rei fortunam. 1, 10, 7 eius fortuna decoris.

=

[ocr errors]

ex oculis raptam] vgl. c. 8, 1 rapientem omnia ex oculis; ebenso in oculis in conspectu; vgl. 26, 12, 12. c. 35, 7. c. 39, 23. ex oculis 26, 19, 7. 25, 16, 2. sub oculis 26, 38, 9. ob oculos 28, 19, 14.

9. viso statim hoste] die Zeitadverbien statim, extemplo, simul, vixdum treten von Liv. ab nach griechischem Vorbilde gern zur näheren Bestimmung des Zeitverhältnisses zü den Participalkonstruktionen hinzu; vgl. 24, 27, 4 illi - statim creati = unmittelbar nach ihrer Wahl. 10, 26, 5 extemplo consulatu inito. 22, 3, 11 haec simul increpans.

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

14 Ptolomaei Rhodiorumque legatis, venit. ubi cum de finiendo Aetolico bello ageretur - adfuerant enim legati nuper Heracleae concilio Romanorum Aetolorumque -, nuntius adfertur Machanidam Olympiorum sollemne ludicrum parantis Elios 15 adgredi statuisse. praevertendum id ratus legatis cum benigno responso dimissis, se neque causam eius belli fuisse nec moram, si modo aequa et honesta condicione liceat, paci facturum, 16 cum expedito agmine profectus per Boeotiam Megara atque inde Corinthum descendit, unde commeatibus sumptis Phliunta 17 Pheneumque petit. et iam cum Heraeam venisset, audit Machanidam fama adventus sui territum refugisse Lacedaemonem, Aegiumque se ad concilium Achaeorum recepit, simul classem Punicam, ut mari quoque aliquid posset, accitam ibi 18 ratus se inventurum. paucis ante diebus inde Oxeas traiecerant Poeni; inde portus Acarnanum petierant, cum ab Oreo profectum Attalum Romanosque audissent, veriti, ne ad se iretur et intra Rhium fauces eae sunt Corinthii sinus opprimerentur.

8

Philippus maerebat quidem et angebatur, cum ad omnia ipse raptim isset, nulli tamen se rei in tempore occurrisse, et rapientem omnia ex oculis elusisse celeritatem suam fortunam; 2 in concilio autem dissimulans aegritudinem elato animo disseruit, testatus deos hominesque se nulli loco nec tempori defuisse, quin, ubi hostium arma concrepuissent, eo quanta maxima

14. sollemne ludicrum] häufiger ist das substantivierte sollemne allein; vgl. 1, 5, 2 u. 3. 1, 9, 13. 1, 21, 4. 1, 31, 4 u. 8. 2, 14, 1. 27, 5. 5, 1, 4. sollemnia ludorum 17, 2. 52, 3; 4 u. 11. sollemne gentis 6, 35, 7; mit Adjektiven: 9, 34, 18 antiquissimum sollemne. 38, 57, 6 publicum sollemne.

16. commeatibus sumptis],,nachdem er sich verproviantiert"; dagegen commeatum sumere= Urlaub nehmen.

Phliunta Pheneumque] Phlius im Westen von Argolis, Pheneos an der achäischen Grenze in Arkadien.

17. Heraeam] Stadt am Alpheios in Arkadien unweit der Grenze von Elis. Aegium am korinthischen Meerbusen. Oxeae: Ὀξεῖαι, kleine Inseln an der Westküste Akarnaniens.

=

18. ne ad se iretur] ad aliquem ire ,,in feindlicher Absicht auf jemand losgehen", vgl. 2, 6, 8 in re iri.

c. 8, 1. angebatur] zur Konstruk

[ocr errors]

tion vgl. 1, 46, 6 angebatur ferox
Tullia, nihil materiae in viro esse.
ad omnia isset],,sich nach allen
Punkten gewendet, allen An-
griffen begegnet sei" vgl. c. 7, 18.
10, 25, 14 ad omnia simul obire.
nulli rei in tempore occurrisse]
,,sei bei keinem Unternehmen recht-
zeitig am Platze gewesen" vgl. 39,
6, 1 quibus (comitiis) quia M. Aemi-
lius - occurrere non potuit:,,konnte
die Komitien nicht wahrnehmen".
2. nulli loco defuisse, quin]
,,habe keine Gelegenheit verpafst
und an keinem Orte gefehlt, son-
dern"; eigentl.: habe es nicht
so an sich fehlen lassen, dafs er
nicht; vgl. 30, 17, 5 tacitum con-
tinere gaudium non poterant, quin:
sie konnten nicht verhehlen, son-
dern.

arma concrepuissent] vgl. 24, 44, 8 arma concrepuisse; 6, 24, 1 primo concursu concrepuere arma; 1, 25, 4 increpuere arma; anders 28, 29, 10 gladiis ad scuta concrepuit.

posset celeritate tenderet; sed vix rationem iniri posse, utrum 3 a se audacius an fugacius ab hostibus geratur bellum: sic ab Opunte Attalum, sic Sulpicium ab Chalcide, sic eis ipsis diebus Machanidam e manibus suis elapsum. sed non semper felicem 4 esse fugam, nec pro difficili id bellum habendum, in quo si modo congressus cum hostibus sis, viceris. quod primum esset, 5 confessionem se hostium habere, nequaquam pares esse sibi; brevi et victoriam haud dubiam habiturum, nec meliore eventu eos secum quam spe pugnaturos. laeti regem socii audierunt. 6 reddidit inde Achaeis Heraeam et Triphyliam, Alipheram autem Megalopolitis, quod suorum fuisse finium satis probabant, restituit. inde navibus acceptis ab Achaeis - erant autem tres 7 quadriremes et biremes totidem - Anticyram traiecit. inde 8 quinqueremibus septem et lembis viginti amplius, quos ut adiungeret Carthaginiensium classi, miserat in Corinthium sinum, profectus ad Erythras Aetolorum, quae prope Eupalium sunt, escensionem fecit. haud fefellit Aetolos: nam hominum quod 9 aut in agris aut in propinquis castellis Potidaniae atque Apolloniae fuit, in silvas montesque refugit; pecora, quae inter 10 festinationem abigi nequierant, sunt direpta et in naves conpulsa. cum iis ceteraque praeda Nicia praetore Achaeorum Aegium misso, cum Corinthum petisset, pedestris inde copias per Boeotiam terra duci iussit. ipse ab Cenchreis praeter terram 11 Atticam super Sunium navigans inter medias prope hostium classis Chalcidem pervenit; inde conlaudata fide ac virtute, 12 quod neque timor nec spes flexisset eorum animos, hortatusque, in posterum ut eadem constantia permanerent in societate,

[blocks in formation]

e manibus elapsum] die mit ex verbundenen Verba haben bei Cic. meist de nach sich: extorquere, eripere, elabi de manibus; bei Liv. meistens ex, seltener de; vgl. 26, 19,7 ex oculis elapsam.

5. eventu quam spe] mit keinem besseren Erfolge als die Erwartung des Erfolges gewesen, die sie bisher bewiesen.

6. Triphyliam] elisches Gebiet südlich vom Alpheios; Aliphera Grenzort Arkadiens, zur Landschaft Cynuria gehörig.

suorum fuisse finium],,hätte politisch zu ihnen gehört"; vgl. 40, 25, 4 culta ea loca suorum finium esse.

7. Anticyram] Stadt in Phocis;

Tit. Liv. B. 28.

die anderen § 8-9 erwähnten Orte gehören zum ätolischen Bunde, Erythrä liegt am korinthischen Meerbusen selbst, die übrigen mehr im Binnenlande.

8. quinqueremibus lembis] bei Angabe von Schiffen, die unter Anführung eines Feldherrn segeln, fehlt meistens die Präposition cum; vgl. 21, 26, 3 profectus sexaginta longis navibus. c. 46, 7.

11. praeter terram Atticam] zu terra tritt _oft in appositioneller Weise der Ländername; vgl. c. 23, 7 ex Africa ora. 31, 25, 11 in Atticam terram. vgl. d. Anh.

super Sunium navigans],,die Höhe von Sunium umschiffend"; vgl. das so gebräuchliche superare vom Umsegeln der Vorgebirge. 26, 26, 1 superato Leucata promunturio. 31, 22, 7 Sunium superare.

2

si suam quam Oritanorum atque Opuntiorum fortunam mallent, 13 ab Chalcide Oreum navigat principumque iis, qui fugere capta urbe quam se Romanis tradere maluerant, summa rerum et custodia urbis permissa, ipse Demetriadem ab Euboea, unde primum ad opem ferendam sociis profectus erat, traiecit. 14 Cassandreae deinde centum navium longarum carinis positis contractaque ad effectum eius operis multitudine fabrorum navalium, quia res in Graecia tranquillas et profectio Attali fecerat et in tempore laborantibus sociis latum ab se auxilium, retro in regnum concessit, ut Dardanis bellum inferret. 9 Extremo aestatis eius, qua haec in Graecia gesta sunt, cum Q. Fabius Maximus legatus ab M. Livio consule Romam ad senatum missus nuntiasset consulem satis praesidii Galliae provinciae credere L. Porcium cum suis legionibus esse, decedere se inde ac deduci exercitum consularem posse, patres non M. Livium tantum redire ad urbem, sed conlegam quoque eius 3 C. Claudium iusserunt. id modo in decreto interfuit, quod M. Livi exercitum reduci, Neronis legiones Hannibali oppositas 4 manere in provincia iusserunt. inter consules ita per litteras convenit, ut quem ad modum uno animo rem publicam gessissent, ita, quamquam ex diversis regionibus convenirent, uno tempore

[blocks in formation]
[ocr errors]

3. reduci manere] Liv. sagt hier nicht wie § 1 decedere se inde ac deduci, wie der amtliche Ausdruck erfordert, sondern re duci, veranlafst durch den Gegensatz zu dem folgenden manere.

[ocr errors]

ita]

4. ut quem ad modum
quem ad modum ist hier gesetzt,
damit nicht ein zweites ut unmittel-
bar auf das erste folge; vgl. 21, 13, 5.
21, 45, 8 u. Ô.

uno animo] dagegen § 9 communi
animo; Liv. sagt uno animo oder
consilio, um zu bezeichnen, dafs eine
Verschiedenheit der Pläne nicht
bestand, communi consilio, animo,
um die Gemeinsamkeit ihres
Ursprunges und Fortganges zu be-
tonen.

convenirent] ohne den Nebenbegriff eines persönlichen,,sich treffen", nur = = nach einem gemeinsamen Ziele ziehen.

uno tempore] dagegen § 5 eodem die. Liv. sagt uno die, um den Zahlbegriff eins hervorzuheben; eodem die, um die Gleichzeitigkeit von Ereignissen zu betonen. uno tempore dagegen ist mehr

[ocr errors]

ad urbem accederent; Praeneste qui prior venisset, conlegam 5 ibi opperiri iussus. forte ita evenit, ut eodem die ambo Praeneste venirent. inde praemisso edicto, ut triduo post frequens senatus ad aedem Bellonae adesset, omni multitudine obviam effusa ad urbem accessere. non salutabant modo universi 6 circumfusi, sed contingere pro se quisque victrices dextras consulum cupientes, alii gratulabantur, alii gratias agebant, quod eorum opera incolumis res publica esset. in senatu cum more 7 omnium imperatorum expositis rebus ab se gestis postulassent, ut pro re publica fortiter feliciterque administrata et deis immortalibus haberetur honos et ipsis triumphantibus urbem inire liceret, se vero ea, quae postularent, decernere patres 8 merito deorum primum, dein secundum deos consulum responderunt; et supplicatione amborum nomine et triumpho utrique 9 decreto, inter ipsos, ne cum bellum communi animo gessissent,

[ocr errors][merged small][merged small][ocr errors]

5. iussus] wurde gebeten, ersucht"; die zahlreichen Höflichkeitswendungen für Aufforderungen jeder Art im modernen Stil finden ihren Ausdruck in iubere; vgl. nɛlɛvELV. c. 35, 4 duos (Masinissa) pro obsidibus retineri ab Scipione iubet. ad aedem Bellonae] der Tempel der Kriegsgöttin (Bellona lona) als aufserhalb der Stadt gelegen, wird stets zu Senatssitzungen in Gegenwart fremder Gesandten oder heimkehrender Feldherren benutzt, da diese die Stadt nicht betreten durften. c. 38, 1.

= Duel

6. salutabant. contingere],,willkommen heifsen; durch Händeschütteln begrüfsen"; vgl. 25, 16, 13 praesentis contingere dextram. 30, 12, 12 victricem attingere dextram. 33, 33, 2 contingere dextram cupientium.

7. postulassent],,den Antrag gestellt hatten", vgl. § 5 iussus u. c. 45, 5.

fortiter feliciterque] formelhafte, allitterierende Verbindung zur Bezeichnung der Leistungen von Feldherren; vgl. 31, 20, 2 res ab se fortiter feliciterque gestas exposuisset postulassetque, ut triumphanti sibi invehi liceret in urbem.

administrata] von kriegerischen Operationen häufig; vgl. 3, 42, 1

nihilo militiae quam domi melius respublica administrata. 30, 41, 9 centum navibus longis respublica administraretur.

haberetur honos - triumphantibus inire liceret] beides sind offizielle Redewendungen; durch haberetur honos wird eine supplicatio beantragt; vgl. § 9.

8. se vero] vero hinter dem Personalpronomen hier zum Ausdruck der Bereitwilligkeit: gern"; vgl. 27, 13, 8 ego vero experiar.

merito deorum],,aus Dank gegen Gott", merito gehört auch zu consulum; vgl. 6, 42, 12 meritoque deum immortalium. 43, 3, 6 merito populi Romani.

primum, dein] in Aufzählungen stellt Liv. gern primum, deinde (dein); primo, deinde (dein) chiastisch neben einander; vgl. 27, 50, 11 in senatu primum, deinde in contione.

9. amborum nomine],,beiden zu Ehren" da den Göttern gegenüber eine Scheidung der Sieger, die gemeinsam von den Göttern begünstigt waren, nicht thunlich; vgl. 26, 21, 3 cuius nomine. 3, 63, 5 consulum nomine.

triumpho utrique] die durch Bewilligung des Triumphes erfolgende Anerkennung mufs notwendigerweise jedem der Feldherrn insbesondere zugesprochen werden. communi animo] vgl. § 4 uno animo; hier steht communis mit be

« IndietroContinua »