13 nec Livii indagandis positorum pro- nec Statium significare, qui Tiventus post alios, inter quos Lud. mavi eum vocat alumnum, Prellerum honoris causa nomino, Martialem, apud quem Apona telsatis diligenter collegerunt L. E. lus Livio suo dicitur censeri.14 Koehlerus, 8 Matthias Weingaert- Natus est Livius secundum Hienerus, uterque olim Berolini scho- ronymi ad Eusebii chronicon adlarum mearum Livianarum audito- notationem ex Suetonii de viris ilribus adscriptus, C. I. Grysarus,10 lustribus opere excerptam 15 Ol. cum Meiero, Schneidewino, Her- 180, 2 secundum ed. Scaligeranam, manno, Walzio, Schweglero, Wü- duobis annis post secundum ed. stemanno, Schneidero, Ambro- Angeli Maii i. e. anno urbis aut 695 schio literis his nostris funesto aut 697, ante Chr. n. aut 59 aut 57. quodam ac lugubri fato nuper cui temporis notae quominus calereptus, quo divinam quandam culum adiciamus nil quidem obiram philologiae et philologis por-stat: satis lubrica tamen eo redditendi auguraremur, nisi praeter tur, quod ibi cum Livio coniungitur Fr. Creuzerum, Nestorem philolo- M. Valerius Messalla, quem aligorum, senes illos venerabiles li- quot annis ante natum esse unaniterarum nostrarum duces atque mi consensu virorum doctorum antesignanos, Boeckhium, Wel-computationes certatim institutae ckerum, Lobeckium, Bekkerum, docuerunt.16 Thierschium, quique proxime ae- Ortus igitur est Livius in urbe tate eos sequuntur Schoemannum, pervetusta, 17 quae, quamvis nuGoettlingium, Doederleinium, Mei- mero civium et copia divitiarum nekium laetos vegetosque vigere mercatura et fabricis parta pollegratissimo erga summum numen ret, 18 castae tamen antiquitatis animo nobis esset agnoscendum. mores ita servavit, 19 ut candore omnium vero optime proventus il- animi morumque integritate Lilos composuit, digessit, auxit Gui- vius ipsa fere origine sua imbutus lelmus Weissenbornius, 11 vir mul- videretur, ortus est aetate, qua tis nominibus de his studiis optime Romana respublica post tot tantameritus. mihi pro operis instituti que certamina adversus totum fere rationibus provinciam hanc denuo terrarum orbem gesta victrix quisuscipienti nec olim refutata ite- dem evaserat et in summo potenrum congerere in animo est quasi si messor per messim unum quemque spicum collegit nec longis hariolationum ambagibus ea persequi, quae sciri nequeunt. Titum Livium 12 Patavii natum esse iam inter omnes constat, postquam intellectum est, nihil aliud 7 in Pauly encycl. reali IIII, 1120-1128. 8 de T. Livii Pat. vita ac moribus. fasc. I. Berol. 1851. diss. inaug. 9 de T. Livii vita part. I. Berol. 1852. diss. inaug. 10 part. Liv. selectarum vol. I. (Vindob. 1854, ed. alt. 1857) praef. 11 praef. vol. I. ed. Livii coll. HauptioSauppianae insertae (Lips. 1853, ed. alt. 1856). 12 nomen Livii Pottio (die Personennamen p. 592) lividum colorem indicare videtur. alias rationes cum alii proposuerunt tum Glueckius; nunt. d. Mon. 39, III, 8, 59, die b. Cäsar vorkommenden kelt. Namen Monac. 1857 p. 47, qui cf. 13 silv. IIII, 7, 55 sq. 15 libellum Suetonianum historicos quoque (mus. phil. II, 622 parerg. I, 618 sq.), mihi amplexum esse, quod olim negavit Ritschelius persuasit Theodorus Mommsenius (comm. class. phil. hist. soc. lit. Saxon. I, 674. 678). ad. inter se dissentiunt, cf. modo Lud. Wie16 de ipso tamen anno Valerii natali vv. sium de M. Valerii Messallae vita et scriptis p. 43 sqq., B. Borghesium observ. numismat. dec. VIII. obs. 10 in act. Arcad. a. 1822 XVI, 243 sqq., C. F. Hermannum disp. de script. ill. quorum tempora Hier. ad Euseb. chron. annot. p. 13 sq.; Hieronymi sententiam defendere conatus est Clinto fast. Hell. III, 273, inter varias opiniones fluctuantem videmus D. G. Mollerum in disp. circulari de M. Val. Corv.Messalla sub praesidio D. G. M. proponit I. F. Weisbeck Altdorfii a. 1689 p. 3. 17 cf. Verg. Aen. I, 242 sqq. Pomp. Mela II, 4, 2 coll. Liv. I, 1. 18 Strab. V, 1, 7. 12 p. 213. 218 Cas. coll. III, 5, 3 p. 169. Pomp. Mel. 1. 1. 19 cf. ll. a Weissenbornio 1. c. p. 7 ed. qua utor alt. allatos: Plin. epp. I, 14, 6 Mart. epigr. XI, 16, 8 sq. tiae fastigio locata esse videbatur, donum, sententiarum ponderibus intestinae tamen discordiae non augeret.' equidem id unum affiripsius reipublicae salutem spec- mari posse credo, Livium scholae tantes, sed singulorum hominum magis quam vitae didicisse. nam, ambitioni inservientes, urbem di- ut libere fatear, non dubito, quin lacerabant atque foedabant: 'non ipse per aliquod certe vitae temCinnae, non Sullae longa domina- pus artis rhetoricae, fortassis etiam tio' fuerat atque iam in eo erat philosophiae doctoris munere funcrespublica, ut Pompeii Crassique tus sit. quod num Patavii inierit an potentia cito in Caesarem, Lepidi Romae demum, quo postea eum atque Antonii arma in Augustum' transmigrasse et ea nos docent, essent cessura: quibus in certami-quae infra de vita eius narrabunnibus a liberae reipublicae parti- tur, et multi librorum ab urbe conbus stetisse Patavinos ex loco Ci- dita loci probant, 28 scholam apeceroniano or. .Philipp. XII, 4, 10 du- ruerit non dispicio. id ipsum vero dum a vv. dd. probatum est.20 haud vitae genus eum elegisse eorum igitur mirum, quod iisdem partibus inprimis librorum, quos praeter Livius sese addixit. at per tristis- historias conscripsit, ratio videtur sima illa discordiarum civilium innuere. 'scripsit enim et dialotempora literae Latinae, inprimis gos, quos non magis philosophiae pedestres, eloquentiam dico et adnumerare possis quam histogrammaticam et historiam, laete riae,24 et ex professo philosophiam efflorescebant indeque in provin- continentis libros,'25 quibus haud cias studiorum liberalium bona- mediocriter in philosophia versarumque artium amor propagaba- tum eum se praestitisse, probat iutur. nonnullos de notissimis docto- dicium Senecae, qui Papirio Faribus peregre docuisse maxime in biano tres modo scriptores philoGallia togata narrat Suetonius 21 sophos praeponendos esse censet, ac Gallia cisalpina ante annum, si Ciceronem, Asinium Polionem, LiHieronymum sequimur, natalem vium. at multo magis in scholae Livii et ipsa iam procreaverat Ca- umbram nos deducunt, quae ex tullum, Cornelium Nepotem, Ver- libris Livii rhetoricis afferuntur. gilium. liberalem igitur educatio- etiamsi enim negaturus sis, huc nem Livio Patavii et obtingere pertinere epistulam ad filium scrippotuisse et obtigisse per se patet: tam,26 qua quinam potissimum aucsi Tomasinum 22 audímus, ut nu- tores legendi sint rectissimo iudigarum eius exemplum aliquod afferam, 'a parentibus in literariam palaestram missus egregia sua indole, ingenio perspicaci, vasta memoria primis in artibus mire profecit. mox philosophiae opera praestita naturae totius arcana 24 conferendi videntur hi dialogi cum Varexhausit. inde iurisprudentiae et politiae se totum addixit, ut ornatum verborum et copiam, naturae 20 cf. modo Morhofium de Patavinitate Liv. c. II. (ap. Drakenb. XV, 1, 60 sq.) Gustavum Schwabium disp. de Livio et Timagene historiarum scriptoribus aemulis Stuttg. a. 1834 p. 24 n. 47 1. Macr. sat. I. 11, 22. 21 de ill. gramm. c. 3 cf. Bernhardy lit. Lat. hist. ann. 53. 163 p. 73. 219 ed. tert. Lagus studia Latina provincialium Helsingforsiae a. 1849 p. 29 sqq. 22 1. c. cap. I. p. 10 Drb. cio adhibito praescripsit Livius, etiamsi ad eandem epistulam cum Osanno 27 referas narratiunculam et ipsam a Quintiliano apud Li 23 cf.quae congessit Koehlerus l. c. p.26 sqq. ronis loyorogixols, ad quorum normam forvestigia apparent (cf. Roeperum philol. VIIII, tasse aptati erant, nisi quod in his numerorum 277 sq.). nam koytozooxov et ipsum argumentum (cf. Ritschelium mus. phil. VI, 543, cui consentit Krahnerus Varronis Curio Neobrandenb. 1851 p. 17, frustra, opinor, obloquitur Mercklinius philol. IIII, 423) et dialogi forma (v. Ritschelium de Varr. logist. p. XII sq. mus. phil. VI, 542 sqq. 552 sq. assentiente Mercklinio 1. 1.) omnino respondet descriptioni operis Liviani a Seneca traditae. 25 L. Sen. epp. XVI, 5 ep. 100), 9. p. 19. vium inventam, qua rhetoris cuius- quae certe his ac similibus studiis dam officinam intrare iubemur, 28 operam navasse Livium docet, dotamen vix negabis, rhetorem sapere cumento sit, ne provectiore quiquod Seneca rhetor iudicium de dem aetate hanc literarum provinquorundam oratorum eloquentia ciam ab eo omnino esse deserrhetoris cuiusdam eiusque Grae- tam. 35 culi verbis Livium tulisse refert.29 Romae iam aliquot annis ante quodsi vero Suidas 80 narrat, aemu- pugnam Actiacam versabatur: ibi lationem quandam extitisse inter enim circa ipsum hoc tempus, quod Livium et Cornutum quendam, infra diligentius explorandum erit, quem iorogixòv quidem fuisse di- historiarum libros scribere orsus cit, ut tamen cum philosopho Lep- est: nam Patavii primam eorum tita sive ipse sive librarii eum con- decadem confectam esse, probafuderint, 31 et Cornuto plures qui- tum ivit, sed non probavit Christiadem affuisse auditores, Livio ta- nus Krusius; 36 Patavii tamen satis men doctiores et ingeniosiores, diu eum commoratum esse 37 vel equidem hoc, si modo Cornutus saepius ac diutius eo rediisse cum ille historiae auctor revera extitit, eo concludi posse videtur, quod cum Thorbeckio 32 ad recitationes C. Cornelium augurem Patavinum operis historici quam cum Vos- Livii amicum dicit Plutarchus 38, sio 33 ad scholas Livii rhetoricas tum eo, quod passim oppidi agrireferre malim. illius ipsius operis que Patavini atque eorum historiae habitum tali vitae condicioni quam accuratam eamque partim ex ipsis maxime respondere infra accura- fontibus, ut videtur, Patavinis hautius videbimus: hic Friderici Lach- stam prae se fert notitiam. 39 manni verba notasse satis habeo, Romae Livius in Augusti notiqui 'multa' ait 34 produnt homi- tiam pervenit 40 ac vel familiarius nem, qui inter philosophica et rhe-imperatore usum esse et ipse se torica studia enutritus numquam Livius dicit lib. IIII, c. 20 et Taciad rempublicam et ad castra ac- tus narrat ab exc. Aug. IIII, 34. cessit.' atque ipsos horum studio-defendit ibi se Cremutius Cordus rum fetus plerosque Livium iuvenem Patavii fortasse etiamtunc morantem edidisse probabile est, ut tamen epistula ad filium scripta, 28 ibid. VIII, 2, 18. 35 cf. Weingaertnerum 1. 1. p. 40 sq. manda Lips. 1812 sect. 2 §. 16 p. 46 sqq. cf. -'Et sunt qui existiment, eum Patavii tantum scripsisse ac Romam librariis seu bibliothecarum custodibus per decadas eum misisse nec quenquam eo scribente secum conferre potuisse. alii vero non Patavii tantum, sed et 29 M. Sen. controv. XXV, p. 284 sq. Bip. aliquatenus huc quoque pertinent, quae ibid. XXIV, p. 274 referuntur, ubi ipse Livius Sal-Romae aliquando seu rure, apud quod haud lustium vituperans Demosthenis aliquam sententiam Thucydidi videtur tribuere; epistulae ad filium h. 1. adnumerandum esse coniecit F. Lachmannus 1. c. II, 75 n. 2. 30 s. v. Kopvouτos II, 346 sq. Bhdy. longe Roma sibi solitariam mansionem delegerat.' vita Oxon. ap. Hearnium. 37 sic quoque vita Oxon.: 'Qui quum iam doctrinis eruditus et aetate provectus esset, Romam se conferens et equestri adscriptus ordini, ad scribendas Romanorum historias animum apposuit.' 38 vit. Caes. 47 cf. Iul. Obseq. 85 (125) p. 135, 10 Iahn. 31 cf. de hac quaestione Vossium de hist. Lat. I, 26 p. 137 ed. alt. Bruckerum hist. crit. phil. II, 538 Reimarum ad Dion. Cass. LXII, 29 Villoisonum prolegg. ad Cornutum de nat. deor. p. XX sq. ed. Osann. ibique Osannum p. XXI, n. * O. Iahnium prolegg. ad Pers. p. IX. 32 de C. Asinii Pollionis vita et studiis doc-14 sqq. trinae p. 105, cui calculum adicit Lachmannus 1. 1. I, 5. 39 cf. I, 1. V, 34 sq. X. 2 al. coll. Lachmanno 1. c. I, 22 sq. Weingaertnerno 1. c. p. 40 Vielleicht wegen Verwandtschaft mit der gens Livia' F. A. Wolfius 1. ann. 34 1. cf. G. E. Muellerum hist. crit. Einleitung etc. III, 95 sq. Eberhardtius de statu lit. eleg. ap. Rom. p. 224. 226 vers. Kordesianae opinatur, Livium ab Augusto Romam ad aulam Palatinam arcessitum esse, ut et Claudii educationi praeesset et- amplissimam historiam abu.c. usque ad suam aetatem conscriberet. oratione in senatu habita adversus lium Rhodiginum testimonio nitinovum ac tunc primum auditum tur. 43 crimen, quod editis annalibus lau- Inmortalis vero Livius redditus datoqué M. Bruto C. Cassium Ro- est eo opere, quod etiamsi quarta manorum ultimum dixisset. 'T.Li- modo eius pars temporis iniuria ad vius,' inquit 'eloquentiae ac fidei nos propagatum est, tamen ompraeclarus inprimis, Cn. Pompeium nium historiae Romanae monumentantis laudibus tulit, ut Pompeia- torum, quae etiamnunc extant, amnum eum Augustus appellaret; ne- plissimum merito habetur et exorque id amicitiae eorum offecit. natissimum, libros dico ab urbe Scipionem, Afranium, hunc ipsum condita centum quadraginta duo, Cassium, hunc Brutum nusquam quibus res Romanorum gestas inde latrones et parricidas, quae nunc a primordio usque ad suam aetavocabula imponuntur, saepe ut in- tem prosecutus est: ultimo enim signis viros nominat.' servavit igi- libro 'bellum adversus Germanotur Livius, quamvis in principis rum trans Rhenum civitates gestum' familiaritatem pervenisset, libere ipsiusque Drusi mors (a. u. c. 745) sentiendi libereque dicendi facul- enarrata erant.44 ac mihi certe non tatem: munus publicum, quod su- dubitandum esse videtur, quin Lipra iam indicavimus, nec ambiit vius vel ultra hunc terminum opus nec obtinuit is, qui id historiae continuaturus fuerit, nisi sive viriconscribendae laboris praemium bus defectus sive morte oppressus petiit, ut se a conspectu malorum, esset. nam, ne urgeam, ipsum cenquae sua tot per annos vidisset ae- tum quadraginta duorum librorum tas, tantisper certe averteret, dum numerum non rotundum, ut ita diprisca tota illa mente repeteret, cam, clausumque videri, ipsa Auomnis expers curae, quae scriben- gusti mors operi longinquo termitis animum etsi non flectere a vero, num et iustiorem et splendidiorem sollicitum tamen efficere posset. 41 imposuisset. 45 certe ultra Augusti aulae tamen principis eum perpe- mortem et deinceps ad extremum tua constantique mutuae fidei vin- usque spiritum hís libris scribenculo coniunctum fuisse, demon- dis operam a Livio navatam esse, strat, quod historiam scribere Li- docet periochae libri CXXI. Livio hortante aggressus esse in viani titulus in codice Nazariano adulescentia dicitur Claudius: 42 servatus 'ex lib. CXXI. qui editus qui cum anno a. C. n. 10 natus sit, post excessum Augusti dicitur.' 46 vix ante totidem p. C. n. annos Li- quod si ita intellegimus, ut ipsius vius tale ei dederit consilium. hoc libri confectionem statim secuta igitur tempore Romae etiamtunc commorabatur. septem vero annis post, si Hieronymo fides habenda Allobr. a. 1620 (Mai praef. ad L. Caecil. Minut. est, diem supremum obiit Patavii Apul. p. XXV sq. ed. Osann.) cf. Bayle dict. eodemque anno teste eodem Hie- ed. Bas. a. 1738. animi causa ex D. G. Molleri ronymo Ovidius poeta in exilio disp. circulari de T. Livio (Altdorfii a. 1688 diem obiit et iuxta oppidum To- p. 46) haec describere liceat: Ceterum quae de morte Livii in Cosmographia M. Joh. Rauw mos sepelitur.' utrumque vero eo- part. 2. cap. 7 fol. 244 leguntur, non tam redem die, Kal. Ian., obiisse, id so-futationem, quam risum merentur, suntque lius Apuleii personati apud Cae-ista: Ausz der Stadt Padua ist bürtig gewe 43 lect. antiq. XIII, 1. p. 859 ed. Colon. hist. et crit. s. v. Ovide not. N t. III. p. 565 sen Titus Livius der Römischen Historien Schreiber, ist gestorben Anno Christi 1451. 14. Kalend. Septembr. seines alters 576. Jahr.' 44 cf. periocham libri huius Liv. CXXXXII. coll. Dione Cassio LV, 1 quosque praeterea laudat Fischerus röm. Zeittafeln ad a. u. 745. 45 v. Niebuhrium schol. de hist. Rom. I. 46 sq. ed. Isler, Weissenbornium 1. 1. p. 10. 46 Titi Livi periochae ed. O. Iahn p. 102, 18 sq. sit editio, libros unum et viginti citatus docet, dummodo recte eum extremos trium annorum spatio interpretati simus, et titulus singuconscripsisse Livius censendus laris librorum belli civilis, qui sinest. toti vero operi componendo gulis.libris a centesimo nono usamplius quadraginta annos in- que ad centesimum sextum decisumpsit. nam ipsum librum pri- mum in cod. periocharum Nazariamum inter annos urbis 727 et 729 no praefixus est 49 et Asinii Polionis scriptum esse docet, quod 'bis de- illud de Patavinitate Livii iudiinde' capite eius libri undevicesi- cium: Asinius enim a. p. C. n. 5 demo inquit 'Ianus post Numae reg- cessit ex Hieronymi ad chronicon num clausus fuit, semel T. Manlio Eusebii sententia.50 recitationibus consule post Punicum primum per- vero Livii Augustum adfuisse, qui fectum bellum, iterum, quod no- 'recitantes et benigne et patienter strae aetati dii dederunt ut videre- audivit nec tantum carmina et mus, post bellum Actiacum ab im- historias, sed et orationes et peratore Caesare Augusto pace dialogos '51 non abnuerim, etiamterra marique parta: ipso enim si non perspicio, cur id corollaanno 729 post expeditionem adver- rium, quod lib. IIII c. 20 §. 4 addisus Cantabros susceptam tertium dit Livius, non ante eum librum Ianus clausus est, Augusti vero sive lectum sive auditum adici pocognomen anno demum 727 Octa- tuerit; 52 Pompeianum tamen Auvianus Caesar accepit. per se igi- gustus vix eum appellaverit, 53 antur probabile est, librum nonum tequam ex ipso libro LXXXV. et certe post annum 731 ac fortasse, proxime sequentibus eius de bellis si initium operis paulo tardius Li- civilibus narrationem cognovisset. vio cessit, haud diu post annum etiamsi porro, id quod mihi certe 734 conscriptum esse, etiamsi ar- secus videtur, nulladum operis gumenta, quibus nisus Gustavus parte in publicum emissa, voluSchwabius 47 ei tempori librum il-mine quodam sic orsus sit Livius,54 lum assignavit, magis ingeniosa satis iam sibi gloriae quaesitum et quam vera esse videantur; neque, potuisse se desidere, ni animus insi Livius deinceps secundum ipsam quies pasceretur opere, tali tamen temporis seriem opus suum confe- existimatione apud aequales fruecit, quod certe probabile est, argu-batur, 55 qualem nec rhetor Livius mento ex lib. XXVIII cap. 12 ducto nec philosophus, sed unus historiegebimus, ut probemus, hunc li- cus Livius sibi peperisse censenbrum non ante a. 735 scriptum esse, dus est, nec sola exspectatione fequo demum anno iterum finito bel- tus futuri, sed aliquot certe libris lo Cantabrico Hispania 'ductu auspicioque Caesaris Augusti perdomita' dici poterat. 48 Ante opus absolutum nonnulla inde deprompta singillatim in hominum notitiam venisse et recitatis et editis singulis sive libris sive partibus et Suidae locus supra ex 47 disp. de Livio et Timagene c. pag. 8. eundem librum post Drusi demum expeditiones conscriptum esse ex cap. 36 initio 'silva erat Ciminia magis tam invia atque horrida quam nuper fuere Germanici saltus, nulli ad eam diem ne mercatorum quidem adita' rationatus est Niebuhrius hist. R. III. 327. cf. schol. de hist. Rom. I. 45 at v. Lachmannum 1. 1. I. 47 Prellerum 1. c. p. 1121 n. * 48 v. Lachmannum 1. c. Od. Muellerum opp. min. I. 40. 49 Livi periochae ed. Iahn p. 94, 21 sq. etc. cf. schol. Lucani X. 471. 519 (ubi pro XIV. lege IV. ex emendatione Ottonis act. ant. Marb. 1850 p. 317). 521. 50 cui non refragatur Tacitus dial. de or. c. 17 'paene ad extremum' Augusti 'principatum durasse' eum adnotans (cf. C. F. HerHieronymus ad Eusebii chronica annotavit, p. 26 sq.). absolutum certe opus Livii Polio videre non potuit. mannum de scriptoribus ill., quorum tempora 51 Suet. Octavian. 89. 52 haec dicta sunt adversus Niebuhrium hist. Rom. II, 517 n. 1011 cf. Weissenbornii adnot. ad. Liv. 1. c. §. 11. Koehlerus 1. c. p. 18 sq. n. 1. 53 Tac. ab exc. d. Aug. IIII, 34. 55 cf. modo quae et Plin. minor narrat epp. II. 3 coll. Hieron. ep. 53 et M. Seneca controv. lib. V. prooem. |