Immagini della pagina
PDF
ePub

irregularis, neque poteft ad ordines promoveri. Barbof. vbi fæpe, Alleg. 42. n. 29.

Secundo deformitatem infignem affert Oculorum expreffio, & tanto magis infignem, quanto major eft, 5 nam aliquibus totus iple oculus foras profilit, itaut hor rorem intuentibus incutiat: ergo & hic morbus ob eam dem caufam videtur inducere irregularitatem, etiamfi alias vifus integer fervaretur. Dixi autem fuperioribus libris morbum hunc vocari Ecpiefmum, & oculorum proci dentiam, quanquam nonnihil inter fe hæc duo differant: quæ deformitas tametfi major proveniat ex ambobus aculis, tamen ex alterutro quoque proveniens infignis eft, ita ut fufficientiffima videri debeat ad eandem infufficientiam inducendam ad ordines fufcipiendos.

Tertio, parem pene deformitatem inducit alius morbus, qui Græcis Proptofis dicitur, Latinis Uvex defcenfus; fed hic præter deformitatem etiam vifui maximo pere incommodat. Cum tamen ejus morbi quatuor enu. merent fpecies, fecundum majorem aut minorein delcen fum ipfius Tunicæ, quæ Uvea dici.ur de, quibus Practici, & Arabes, præ omnibus illam procul dubio majorem deformitatem, majufque impedimentum afferre par elt, in qua defcenfus major fit, & eft ea hujufce morbifpecies, que Clavus dicitur, de qua lib. 2 bar. q. tit. 3. q. 15. n. z. Quarto, Ophthalmia, feu Lippitudo, que contumax fit, infignis, & diuturna, præter deformitatem, habet 7 fecum notabile incommodum, præfertim fi cum magno tumore, & inflammatione lit conjuncta, & idcirco ex aliorum fententia hic morbus his conditionibus affociatus inducit & ipfe irregularitatem. Barbol.lec. citat, n3. & facit Textus in Lege Veteri c. 21. Levit, verf. 18. vbi Lippus a minifterio altaris excluditur.

9

Quinto, notabilem deformitatem, neque minus incom. modum afferunt quæcunque aliæ ægritudines, quæ ip fum oculum aut qualitate, aut quantitate immutantes, vilui infigniter obfunt, ut tumores Panni, Macula Cataracta, vel fuffufiones, & aliæ id genus.

[ocr errors]

Sexto, Pupillæ dilatatio præter deformitatem, quæ tamen infignis elle non folet, vifui incommodat: ejufdem conftrictio minorem deformitatem, minus quoque incom modum vifioni affert Sed nulla earum paffionum talis videtur, ut ex illis quis irregularis evadere debeat, nili valde notatu digna fit, & in utroque oculo, & vifioni maximopere obut, quemadmodum neque ftrabolitas in culpa efle videtur; licet apud aliquos pravitatem morum denotet; vifui tamen minus incommodat, nifi ejus fpe ciei fit, in qua vifibilia geminata apparent, de qua alias locutus fum; fed neque hoc incommodum tale eit, irregularem hominem facere debeat. De cæcitate autem, & vifus obfcuritate, aliifque paffionibus, quæ in totum vilum adimunt, nihil attinet dicere, quod nullum du. bium ex his intercedere videatur, quo minus hominem irregularem faciant.

νε

De Barba jam verba faciam, in qua Antiquiores & mætitiæ & lætitiæ úgnum ponebant; cum enim quicquam mæltitiam requirens, acciderat, ut majorum & propinquorum mors, aut finiftri aliquid evenerat, barbam demittebant, id eft, non tondebant; cujus rei nonnulla teftimonia habes apud Cujac. Obf. lib. 6. c. 5. Hæc igitur zo licet D. August, lib. 22. de Civit. Dei, cap. 24. videatur ad decorem tantum facta, tamen & ad virilitatem, & virtutem virilem oftendendam, viris a natura concessa: Ul 11 mus de Phyfiolog. Barb bum, se&t. 3. 6. 2. unde ejus caren. tia ex aliquorum opinione pravitatem denotat: nam pilorum paucitas caloris nativi monftrat pauperiem : argumento fint Eunuchi, & Mulieres, tam illi enim, quam hæ, Barba ob prædictam caufam caruere, licet & Eunuchi polt pubertatem exfecti (fi modo Eunuchi me rentur vocari) Barbam interdum emittant: Ulmus ubi fupra c. 12. & mulieres nonnullæ, quibus menitrua ante 12 debitum tempus fubititerunt, barbam produxerint, ut elt geminus calus apud Hippocr. lib.6. Epidem, in fin. de Phaetula Abderita Pytheι conjuge, & de Ñamilia in Thafo uxore Gorgippi, utraque enim muliebribus deftituta, barbam emilit; jam & hic præteritis diebus vifa eit mu hier quadragenaria prælonga, ac hifpidiffima barba donata, cujus hiftoriam habes etiam apud Jo Fabr. in 1. de Anim. Ind. c. de Stellion, nova Hifp.&inl. feq. hunc noftrum q. ult. Permulti infuper alii cafus ab aliis quoque huic fimiles, obfervati funt, & præcipue a præcitato Ulmo, ubi proxime c. 11. ubi nonnullas jucundiffimas hi itorias habes,duas præfertim duarum puellarum, quarum una nono, altera decimo anno barbam emifit, quæ infigniter in ambabus ætate procedente crevit, quas hifto. rias referre non vacat: apud ipfum cas vide, fi libet, ut

alias quoque apud Riolanum. de Hermaph. cap. 9. illud non omittam ob rei novitatem, quod ex Boccatio refert Majol. dier. Can, coll. 16. par. 1. & confirmat Riol. ubi fu- 13 pra in Ethiophie monte quodam cui Climax nomen eft, fœminas degere prolixis barbis. Sed quemadmodum, ut diximus, barba carentia viris eft maxime ignominiofa, quia Ovid. 13. l. Metam. Fab. 8.

Barba viros: birtaque decent in corpore fate: Ita mulieribus barba productio infigni dedecori eft, cujus rei caufam require a Leonard. Jacchin. Quæft. Natur. n. 62. Eam ob rem apud Jurifconfultos barbam alicuiex 14 pilare realis injuria eit. Oinot. in §. Sed & lex Corinthia ff. de Injuriis n. 8. Hinc ad denotandum futuram Hebræo rum ignominiam Sacra Scriptura per Ilajam cap. 15. v. 2. In cunctis,inquit, capitibus ejus calvitium, & omnis barba radetur. Ea de caula tolerare non potuit David Rex fimilem injuriam Legatis fuis illatam ab Hannone Rege Ammonitarum, qui raferat eorum unicuique barbæ dimi dium, ut narratur Paralipp. c. 10. Additur enim 1. Para. lipp. c. 19. Grandem enim contumeliam fuftinuerant. Unde 15 eft quod apud Jurifconfultos incidens barbam per ignominiam, tenetur pœna incidentis membrum, ut ex Bald. in l. Reos n. 6. C. de accufar. Menoch. lib. 2. de Arbitr. cap. 392.n. 32.ex quo videtur Baldus inferre, quod Barba ût 16 membrum, fed ali Jurifconfulti barbam non effe proprie membrum fatentur, fed in genere tantum acceptam. Guazzın, ad defenf. Reor. def. 33.c.6. n. 5. Alii neque pro prie, neque improprie eam dici membrum volunt, ut idem Guazzin bid.ex Soccini fententia, in c. ad audi. entiam, n. 201. de Homicid. in 6. Quæ poftrema opinio veriffima elt, & ab ea videtur de noc dubium moveri, 17 imo apud Medicos de hoc ambigere ridiculum effet, non folum enim membrum Barba non eft, fed neque pars alicujus membri, non fecus ac extremi unguiculi, qui quotidie forcipibus refecantur; etiamfi Concil. differ. 38. auctoritate Hali. 2. Techn. comm. 32. dixerit manifeftum efle, quod capilli, & ungues funt ingredientes in numero nembrorum: fed hoc impropriiffime dicitur, & prout omnem fubitantiam induratam vocamus membrum ad differentiam humorum, qui fubftantiæ fluidæ funt ; at proprie loquendo non eft de hoc ambigendum. Neque valet argumentum Baldi, quod barba fit membrum, ex hoc, quod barbam incidens teneatur pœna incidentis 18 membrum, quia hoc intelligendum habere locum pro pter injuriam illatam, & dehoneftationem, nam maximo contemptui eft barbam vellere, ita ut proverbium abierit pro contemptu fignificando: ita Horat./1.Serm.fat.3.infin. Vellunt tibi barbam

Lafcivi pueri, quos iu nifi fufte coerces,
Urgeris turba circum te ftante, miferque
Rumperis !

& Perlius fat. \.

multum gaudere paratus,

Si Cynico barbam petulans Nonaria vellat.

Non quod barba hit membrum, nam, ut diximus, ad nihil infervit, nifi ad decorem, & ad virilitatem oftendendam, quamquam Plater. Quæft. Med. Parad, cent. Pofth. num. 6. folum pofteriorem hanc caufam admiteat, & priorem rejiciat, cujus etiam opinionis multo ante fuerat Concil. diff. 54. Talliacot. tamen lib.2.de Curat.Chirurg. cap. 1. tam priorem, quam pofteriorem caulam ad. mittit. Addit his Ulmus in lib. de Phyfiol. barbe bum. jeЯ. 3 c.6. quod barba, cum fit faciei pars, & quæ neceffario confequatur facultatem generatricem masculinam humanæ fpeciei, elt index temperamenti organorum de fervientium eidem facultati, ac præcipue teftium,ad quod etiam in lib. infcripto Uter. Muliebr. fe&t. 2. c. 5. adducit teftimonium Gualnerii. At ego horum temperamen. tum magis a pilis pubis defignari crediderim, non negaturus ad idipfum Barbam collimare (licet ea multi populi Occidentalium Indiarum prorfus careant ) præ cipuam tamen causam virilitatis denotationem fuifle cre. do: cum enim homo minime nudus incedat, debuit ex facie, parte nimirum maxime confpicua & detecta, virilitas cognofci; & ea de re Barba nunquam in homine deficit, etiamfi fenelcat, non obitante quod fecundum reliquas partes pili defluvium patiantur. Ego id fieri ob majorem tenacitatem pilorum ipfius barbæ, quam cæterorum puto, unde idcirco etiam caufa morbifica irrepente, barba minus patitur defluvium, quam pili aliarum partium, ut Forett. Obf. lib 8. n. 8. in Schal. teftatur, vel forte acribus evaporationibus ab inferioribus afcendentibus non adeo funt pili barbæ obnoxii, ut Capitis, quam etiam caufam ad hoc problema enodandum affert Proth.Caful.Æ• siol. lib. 2, n. 307. Sed quid de reliquis partibus dicemus?

19

Cæterum Dentes membra non effe, communis fententia eft. Caball. Refol. Crimin. cent. 3. çaf. 236. num.12. 118, Guazzin, ad def, Rear. def. 33. c. 6. num. 9. Barbof. de off. & poteft. Epifc. alleg. 42. num. 36. part. 2. ex noftris Fortun. Fidel. lib. Relat. c. 8. Quanquam autem Dentes multas præstent utilitates, & præcipue mafticationem perficiant, locucioni opitulentur, & ad oris quoque de centiam, ac decorem conferant non tamen aut alio rum membrorum, quæ proprie membra dicuntur, aut corum quæ improprie, fed confpicuæ partes funt, utilis tatem, & decorem æquiparant. Quamobrem jure opti mo videtur decidendum, quod qui hominem edentaret (eft autem edentare, dentes excutere, Plaut. in Pfeud, A&. 3. Sc. 2..

Nimis velim nomini impudentissimo malas edentaverint ) 20 non eflet pœna dignus incidentis membrum, præterquam quod tam utilitas in locutione, quæ ab ipfis provenit, quam decor oris ex illis proficifcens, facillime factitis dentibus reparatur, dummodo omnibus omnino orbatus homo non fit, ut cunctis eft notiffimum, & docet Paræus in 1. de defic. Supp. cap. 3. licet factitiorum den tium ufum antiquum fuifle pateat ex falfis Martialis carminibus, & præcipue lib. 5. n. 44. in Thaidem & Lecaniam, ubi hæc habet.

Thats baber nigros, niveos Lecania dentes: Quæ ratio eft? emptos hæc habet, illa fuos. 21 Et in Læliam lib, 12. num. 23.

Dentibus, atque comis, nec te pudet, uteris emptis.
Quid facies oculo, Lælia? non emitur.

Et lib. 14. n. 56. ubi de dentifricio, nempe medicamen-
22 to, quo dentes expoliuntur, alloquitur edentulum:
Quid mecum eft tibi? me puella Jumat,
Emplos non foleo polire dentes.

Lingua denique inter cætera omnia membra fimplex fola eft, ad duplex tamen munus deftinata, cum cæte ra membra duplicata ad unicum destinentur: ipla namque ad locutionem, & guftum fabricata a natura eft. Ariftot. 2. de Part. Anim. c. 56. Galen. 11. de ufu part. c. 10. & alibi fæpe. Laurent. Anatom lib. 11. cap. 18. licet Galenus ibidem geminam & ipfam linguam, ut cætera membra, effe dicat: quod ea de caufa dictum ab ipfo eft, quia linguæ corpus per lineam quandam in dextram, & finiftram partem dirimitur, Sed extare popu 23 los quofdam, qui duplicem, vel bifidam linguam ha beant, & ob id pluribus fimul, eodemque tempore refpondeant, narrat ex Diod. Majol. dier. canicul. part. 1. coll. 2. de cuius rei veritate quicquid fit, certum eft, nos unicam linguam obtinere, cujus præter commemoratas aliæ extant utilitates, mafticationi enim, degluti toni, & falivæ qucque expulfioni opitulatur. Qua de re merito irridendus videtur inter Jurifconfultos Cæpols la, qui contendit quæft. 8. num. 2. ut refert Caball. Re fol. crim. cent. 3. ca. 236. n. 9. linguam non efle mem24 brum, cum non unius, fed plurimum membrorum offi. cio per fe fungatur. Unde ejus tanta nobilitas eft, ut omnium cæterorum membrorum nobilitatem longe exuperet, quippe cum alia foli corpori inferviant, hæc 25 corpori fimul & Animo, magis tamen Animo, quod ejus nuncia fit, & interpretes, ut dicebat Democritus in lib. de Nat. hum. & alii adducti lib. 2. 118. 3. quæft. 8. Unde Horat. in Art. Poetic.

Poft effert animi motus interprete lingua. 26 Nullumque membrum fere eft per cujus operam homo a cæteris animantibus differat, ac per iplius lingua offi cium, nempe per locutionem, cujus industria tot homi nibus utilitates alias perituræ in fcientiis addifcendis ema nant fed de ejus nobilitate plura Cælius Rodig. le&. antiq. lib.3.c.31. & nonnulla attuli ego iple, loco proxime citato, & tamen, cum tantæ nobilitatis membrum fit præ cæteris membris, oblæfiones, & mutilationes 27 perferre folet, cum etiamfi amputetur, nihil fere vitæ oblit, ut cum Gal, teftatur Lang. lib. 1. Epift. 4. & ego alias me cognovifle experientia dixi. Quoad hujus vero partis præcifionem, notandum cenfeo, quod extrema e jus pars tantum præcifa balbutientem quidem hominem reddit, non omnino mutum, ut in præcitata hiftoria a me notatum eft:fi tamen penitus abfcindatur, tunc qui dem loquelam penitus perire neceffe eft. Quod autem Juftinianus Imp. l. 1. in princ. Cod. de off. Præf. Prætor. Aphr. ait le vidifle venerabiles viros, qui abfciffis radicitus linguis pœnas fuas loquebantur, & quæ in annot. ad hunc locum de aliis ex aliis auctoribus affert Cujac. lib. 19. Obf. cap. 6. ex quo Tom. A&t. inf. cap. 22. in fin. non potuifle naturaliter fieri, fed tantum fupernaturali & ex miraculo, probatione non eget, & facit ma

ter,

xime quod idem Cujac. in fin. addit, nimiram nonnullos, quibus Honorius Vandalorum Rex linguas radici tus præciderat, loquelam tamen habuifle integram, ac linguam haberent, præter duos, qui cum fe fcortis commifcuiflent, loqui amplius non potuerunt. Quemadmodum & alius, qui mutus natus, cum lingua illi fuiffer abfcifla loqui cœpit, non aliter ac fi lingua impedimento illi fuiflet ad loquendum, & fic refutavit Arria. norum impietatem.

Noto ulterius, quod ipfa lingua præcifa denuo excre. 28 fcere videatur, ita ut fi modice præcifa fit, fperandum facile fit temporis progreflu hominem magis expedite, ac libere locuturum, tanquam fi lingua nullo modo unquam fuiflet præcifa. Hoc ita invenire pofle, & experientia prænominata me docet, de qua loco cit. n. 4. & ratio confirmat, cum lingua carnofum membrum fit, caro autem deperdita facile regenerari poffit,quod fanguinea pars exiitat. Jam vero etiam abfque ullo morbo nonnullis linguam excreviffe, notavit Gal. & cum eo alii. Num autem hoc quicquam fuffragari poffit linguam abfcindenti, Jurifconfultis difcutiendum relinquatur: ficuti & illud, an modica linguæ præcifio, ex qua homo balbu that, aut tardius loquatur, irregularem faciat.

SUMMARIUM.

1 Manus multis membris nobilitate, & utitate præcellit, 2 Manus Sapientiæ, & Rationis miniftra.

3 Manus non folum fua officia complet, fed defectum alio rum membrorum fupplet.

4 Membrum fimpliciter prolatum Manum fignificat.

5 Statuto imponente pœnam amputationis membri,de manu eft intelligendum.

6 Manum abfcindens, vel debilitans, majoris damni caufa eft, quam fi quodvis aliud membrum abfcindat, aut debilitet.

7 Manus quænam pars vere fit.

8 Digitos amputans, manum abfcidiffe dicendus eft.
9 Pedes funt membra maxime necessatis

10 Pedum beneficio folus homo erectus flave porest.
11 Magis inutilis videtur homo pedibus orbatus, quam

orbatus manibus.

12 Digiti membra non funt .

13 Manus præcipua a&tio, & utilitas in digitis eft.
14 Digitorum fingulorum in fingulis a&tionibus neceffitas.
15 Pollicis, & Indicis fimul amputatio equiparatur am•
pusationi totius manus.

16 Digitorum major & minor utilitas pro ordine quem tenent.
Statio ambulatio non perit, etiam amputatis omnis
bus pedum digitis.

17

18-Pedum digiti ad corum tantum stabilimentum procreati ¿

[blocks in formation]

D. Manibus, Pedibus, & Digitis.

M Anus plerifque aliis membris nobilitate, & utilitas x
te præcellit, unde proprium ac convenientiffimùm
Animalium fapientiflimo homini datum hoc inftrumen-
tum eft, ut Galen. libro primo de uju part cap. 3. & 2
alibi fcriptum relinquit. Hoc enim unico inftrumento,
veluti rationis fatellite, ipfa Ratione dictante cætera
animalia domat, ut ex eodem habetur lib. 11. ejud. Sunt
enim Manus Sapientiæ, & Rationis miniftræ, ut dice-
bat Cel. Rhodig. lib. 4. Lect. Anzig. cap. 3. fine qua-
rum auxilio veluti emortuus homo, & inermis omnino
exiftens, facilis præda fævioribus feris futurus erat, &
quocunque bruto infelicior, ut ibid. addebat Cælius.
Summo ergo fummi Opificis beneficio Manus homini
traditæ, quibus non modo ipfe fibi in neceffariis opem
ferret, fed & cæteris animantibus auxilio quoque eflet:
qualis namque eflet Terræ hujufce facies, qualem expi
raret horrorem, quam inhabitandi opportunitatem Ani-
mantibus ipfis exhiberet, nifi hominis manibus co
leretur, ac cuítodiretur; ex quibus & hujus Inftru
menti excellentia, & nobilitas, & utilitas facile in-
potefcit. Addam & illud non folum Manus in fuo
proprio munere præftare, fed aliorum etiam mem-
brorum defectum aliquando fupplere. Oculo in tene-
bris, aut ex cæcitate non vidente, Manus ipfa præ-
cedens aut errantes dirigit greflus, aut vacillantes ba
culo fuftinet, & per ipfam offendicula quæque obvia
evitantur. Lingua non potente aut ob morbum
aut ob externi alicujus idiomatis ignorantiam Mentis.
conceptus exprimere, Manus ipfa ita Lingua officio

fun

fungitur, ut Mutos viderim quæcunque alii homines Lingua, Manibus facillime fignificare, & vivit adhuc fe xagenarius, aut ætate etiam major homo a nativitate mutus qui prægreffas (ui temporis historias mira industria ita enarrat, ut facillime quæcunque velit audientibus commonftret. Quinetiam internas Cordis preces manibus Deo porrigimus, & incorruptæ fidei pignus manibus alter alteri damus: quamobrem recte tam fupplicantis, quam fidem præbentis fymbolum manus ipfæ funt, quem admodum & liberalitatis, ut videre eft apud Pier. Va 4 ler. lib. 25. de Hierogl. fed qui plura de hujus membri præftantia fcire defiderat, confulat Ariftotelem 4. de Part. Anim. c. 10. Cicer, lib. 2. de Nat. Deor. Galen, in lib.de ufu 5 part. & de Anatom. admin. & Anatomicos etiam omnes. Cal. Rhodig. loco fupra cit. & præ omnibus Fortunat. Ei del. libro 2. Relat. c. 6. Videnda quaque apud Mercu rial. lib. 3. variar, lect. c. 20. nova ac perpulchra quæ dam fententia Georg. Nyfleni de Manus præftantia. Illud hoc in loco non prætermittaa, membrum fcilicet fimpliciter prolatum apud Jurifconfultos plurimum Mas num fignificare, dicentibus ipfis, quod ftatuto imponente pœnam amputationis membri, de manu fit intelligendum. Petr, Raven. fingul. 312. Caball. Refol. Crimin. cent. 3.caf. 237. n. 29. quod etiam ex noftris adnotavit idem Fortunat, ubi fup. ex Ang. de Malef.

Cum tanta ergo fit hujus membri nobilitas, & necef fitas, ac tantopere aliis fuperemineat, jure optimo ejus partis læfio, & amputatio præ aliis magnifacienda 6 videtur; neque forte pares, fed majores prenas dare de beret is, qui manum amputaret, quam qui aliud quodcunque membrum; quia manum abfcindens, vel debili tans majoris damni caufa efficitur, quam qui quodvis aliud membrum abfcindit, aut debilitat.

7

Adnotandum tamen ex Fortunato nostro, ubi fupra, quod quamquam Manus ea pars vere eft, quæ cubita anne&titur, & ex carpo, metacarpo, & digitis com ponitur, & proprie fumma manus, vel extrema ma. nus dicitur (nam manus fumitur apud Medicos aliquando pro toto brachio, ut probat Manard. Epift. 3. 813.) tamen quia ipfius ufus potiffimum in digitis viget, idcirco fi digitos amputaveris, totius manus utį. litatem fuftuliffe dici poteris.

Sed & Pedes membra funt maximæ neceffitatis, licet nobilitate a cæteris plerifque exuperentur; funt enim 9 abjectæ partes in animali, ut patet, Gal. lib. 3. de ufu part. cap. 10. tametfi vifum aliquando fit pedes Manuum induftriam æquiparaffe, quippe cum nonnulli homines Manibus deftituti, Pedibus non minus quam Manibus officia omnia, ac minifteria homini neceflaria pręftitif fe reperti fint; ejus rei imprimis teftis eft Alex. Bened. libro primo de dift. part. corp. hum. cap. 4. Vidimus, inquit, mulierem fine brachiis natam, pedes pro mani bus ad nendi, fuendique artem habuiffe: Paræus lib. 24. operum fuorum, qui eft de Monftris cap, 6. cujusdam viri neminit, qui brachiis careas, pedibus edebat, bibebat, chartis luforiis, ac talis colludebat, iifdemque, ut credo, furabatur, nam, ut ille addit, Latro, & ficarius deprehenfus, ex cruce ftrangulatus rota affixus eft. I dem etiam ibidem de muliere mentionem habet fine bra chiis nata quæ nihilominus fecabat, nebat, fuebat, & pleraque alia quafi manus haberet perficiebat, de qua etiam Licet. lib. 2. de Monfir. cauf. cap. 2. de hac etiam forte Mercat.lib.3.cap.de steril. & prægnant. affect. de duobus fimilibus meminit Roderic. à Caftr. de morb. mul. pure. 1. lib. 3. cap. 11. qui ambo litteris operam navabant, de quibus etiam Bauhin. de Hermaphrod. lib. 1. c. 8. Sed & Cardan. lib. 17. de fubtilit, fuperioribus fi milem fe vidifle virum narrat; hunc ipfum Scaliger, in Cardan, exerc. 356. Antonium vocatum memorat, & Neapolitanum extitiffe, de quo etiam Marc. Weinrich, de ort. Monftr. cap. 37 fed & fupra citatus Card. de variet. lib. 12. cap. 62. Maxicanos jaculatores pedibus ea agere narrat, quæ alii vix manibus facere folent. Sed & nos oculati hujus experientiæ teftes fumus, nam anno 1624. comparuit hic menfe Novembris vir quidam fine brachiis, cui nomen erat Petri, natione Lucernen. qui non modo pedibus edebat, ac bibebat, tefleris lude. bat, nebat, & alia quamplura faciebat, fed quod mi. rum duxeris, mufica inftrumenta, nonnulla ex arte pulfabat, ac traЯtabat. Quinetiam anno 1627. fimilis mu lier hic vifa eft, quæ eadem omnino faciebat etiam muficalia inftrumenta ex arte tractans, eratque, ut credo, nam omnino expertum non habeo natione Germana: habes etiam in fine fequentis libri harum Que. ftionum, tit. de Monftris, Adolescentuli hiftoriam fine

2

brachiis nati, qui eadem omnino præstabat, & nonnulla adhuc edifcebat: de aliis quoque fimilibus vitis, aut mulieribus fine brachiis fcribentibus, pingentibus, fclopos explodentibus, ac alia multo admirabiliora operantibus, meminit ex propriis obfervationibus Plater. fuæ Pract. lib. 3. tit. de deformat.

[ocr errors]

Qui ergo non videt ex his, quo pertingat divinum hominis ingenium? qui etiamfi manibus caruiffet, non omnia dicam fed pet plura eorum, quæ nunc manibus perficit, pedibus ipfis operari didiciffet: nam & habet ipfe Pes aliquam apprehenfionem ad ipfius manus fimilitudinem. Gal. de ufu part. lib. 3. c. 5. ob quam ad plu. ra eorum, quæ diximus, aptus effe pollet, non minus quam manus, fi modo exerceretur, & ufus ac neceffitas id expofcerent, ut in his, de quibus fupra enarravimus, quorum alicui fi quis pedem abfcidiflet, manum abfcidiffe dici potuiffet, cum paris utilitatis effet pes in hoc cujus ede folet manus in aliis. Sed hæc profecto Pedi non funt connaturalia: inferviunt enim pedes ad itionem tautum, quorum tamen beneficio folus homo inter animalia ftare poteft, & cœlum intueri,

......& erectos ad fidera rollere vultus. Quanto autem incommodo pedibus homo careat, vel 10 altero, vel utroque, ii fciunt, qui id infortunii vel a Nas tura, vel ab accidente perpetiuntur. Neque facile pronunciari poteft quidnam majori incommodo fit, mani. bus, aut pedibus carere: nam fi quidem illud contempla- bitur, quod fupra dicebamus, pedibus plura eorum, quæ manibus operamur, effici neceffitate urgente, non eft a lia ex parte, quod peres deficientibus pedibus, manus corum vicem gerere pofle: & licet nonnulli vifi fuerint, qui manibus pro pedibus ufi fint, adnotante Forelt. lib. 6. Obfervai, cap. 6. nunquam id folis manibus fuccedere potuit, fed genuum auxilio, neque tamen fine incommodo, & dedecore, ut notum eft. Adde his, quod magis inutilis videtur homo pedibus orbatus, quod aliena ope indigeat, neque fuum infortunium, ac deformi. It tatem celare apte poffit, ut ii qui manibus carent, quorum aliquos interdum adnotabis adeo fuo dedecori confuluiffe, ut proprii defectus nullam omnino notam præ fe tulerint. Unde & in hanc fententiam multa adducit Paris a Puteo, de re militari, rubr. Quando unus percuritur in brachio, Úc. num. 4. Forte igitur non mi nori pœnæ fubjiciendus videretur, qui pedem abfcin. deret, quam qui manum mutilaret, nifi hujus notabilitas aliquid obfifteret, quam tamen æquipararet damnum quod ex pedibus abfciffi refultaret, cum, ut dixi, ma. gis inutilis homo fiat ex horum deperditione. Illud ta men veritatem habere non diffiteor, quod minus infor tunium exiftimandum fit minorque deformitas, caren. tia unius pedis, quam carentia unius manus at contra carentia utriufque pedis majori dedecori, & infelicitati adjudicanda, quam carentia utriufque manus, licet ambulatio tollatur ex unius cruris carentia: non enim duplicitatis utilitas aliorum membrorum, nempe quod uno oblæfo, alterum actioni deftinatæ fupplere poffit, locum habet in duplicitate pedum, vel crurum, quia ad ambulationem unus pes, vel crus infufficiens eft, & omnino duo requiruntur, ut Hieron. Fabric. de mot. lo. cal. Animal. lib. de Greffu. Digiti denique tametâ 12 membra proprie non fint, ut communis eft opinio, Bart. inl. 2.ff.de publ. Jud. num. 13. Dec. in l. fi fugitivi, C. de fervis fugit. num. 26. Gonzal. var, quæft. c. 22, num. 13. & ex noftris Fortunat. libro fecundo, Relat, cap. octavo, tamen, ut fupra dixi, & Galenus firmat. libro tertio, de usu part. cap. 10. & ex ipfo idem Fortunat ibid. præcipua manus actio, & utilitas in digitis omnino locata eft. Igitur licet finguli per fe membra non fint, omnes tamen fimul omnein membri neceffitatem complent, cam nempe quæ ex manuum opera dependet: & his non obitantibus, quilibet eorum per fe (de manus digitis loquor) adeo deftinata cuidam actioni infervit, ut lalo, vel abfcillo, facili negotio ea actio vel pereat, vel depravetur, vel debilitetur. Omnium fumma necef. 13 fitas in aperehenfione Pollicis, & indicis in fcribendo, delineando, pingendo, ac in actionibus pene omnibus, & recte Gal. & Avicenna, & cum eis Fortunatus, ipfum Pollicem quatuor reliquis fimul oppofitis utilitatem æquivalentem præftare dixerunt, & idcirco parva ma nus vocatur; ac certe Pollicis fumma neceffitas. Sed Pollicis, & Indicis fimul amputationem, totius manus. amputationi æquipararem: videntur enim tres, polte riores digiri, Medius nempe, Angularis, & minimus,, 14 potius priorum, Pollicis fcilicet & Indicis opera tiones coadjuvare, quam per fe quicquam effatu

[ocr errors]
[ocr errors]

dignum præftare. In quibufdam tamen mulicis inftru 15 mentis pulfandis Pollicis minimus ufus, fummus Indicis, Medii, & Annularis, qui & Medius dicitur, Minimi, feu Auricularis in omnibus minimus ufus eft. Ac veritatem profecto illud habet, digitorum utilitatem majorem, aut minorem effe, pro ordine quem tenent, nam corum minor femper utilitas, qui a Pollice magis in or dine diftant. Itaque recte Pollicis, & indicis carentia irregularitatem inducit: Medii, & reliquorum duorum non ita, Barbof. in Coll. Doft lib. 1, tit. 20. c. 6. n. z.

16

Digitorum Pedum non eadem ratio eft, neque in utili tate, neque in damno. Omnes Pedis digiti fi abfciff fue rint, ftatio, & ambulatio non idcirco omnino peribunt, fed depravabuntur, & magis forte curfu, quam ftatio, & ambulatio. Nam ego deperditis ex nimio frigore digitis Pedum, ftantem hominem & ambulantem vidi: licet in curfu credam illum non perinde valere, quod non 17 ita ftabiliter pedes firmare poffit: nam in motu progrel fivo femper alter Pedum in terra obfirmatur, alter autem movetur: at in pedis ftantis obfirmatione, præci 18 pue fi motus fe moventis celer futurus fit, plurimum conducunt ipfi digiti: itaque non credo, ut dixi, quod, abfciffis Pedum digitis homo currere tuto poffit. Ex unius autem digiti Pedis amputatione non tantum in commodi in fua a&tione Pedi refultare, quam fit ex u nius digiti Manus, palam eft. Bene tamen procedit, quod majus damnum ex majoris digiti, quam ex cæterorum cujuslibet ampuratione Pes confecuturus fit: & fic incipiendo ab eo, qui Pollici manus refpondet, damnum femper majus eft ex amputatione digiti, qui illi magis vicinus eft. Quoniam vero Pedum digiti ad co. rumdem tantum ftabilimentum, non ad aliam quampiam actionem funt procreati: Alex. Bened. In hiftor. corp. bum.o. 2 idcirco tanto antecellit læfio digitorum ipfius Manus læfionem digitorum ipfius Pedis, quanto actio Manus præftat action Pedis.

[blocks in formation]

ferro mihi affirmavit, fponfam quandam gravidam fuiffe effectam ex fola pollutione fponfi prope vas, abfque ulla omnino membri intromiffione: nam habuit Excel· lentil. D. in caltro quodam, fuo dominio fubjacente, hujufmodi cafum, & omnibus diligentiffimo, ac exqui fito examine perquilinis rem ita fe habere comperit: quod cum fit ex raro contingentibus, me a mea opinione a vellere non poteft, qui fciam os uteri internum ab externo diftare digitos feptem, aut octo plus minus, neque poffibile effe os illud internum tantopere irruere ad femen virile deglutiendum. Præterquam quod necefle elt, femen extra vas effufum, externum aerem tangere, unde illico, & abfque ulla mora, momento, inquam, fpiritus omnes evanefcere necefle elt, & femen etiam ab utero eo modo attractum infoecundum fieri; addo quod impoffibile fit fieri concurfum amborum feminum, quem effe omnino neceflarium jam alias probavimus. Ac in præcitato cafu pleræque concurrunt conditiones, quæ in aliis defiderantur: unde forte hic poffibilis eventu fuit, cæteri nequaquam.

Sed his omiffis, cum, ut dixi, nullius potioris ufus fit membrum hoc, quam ad coadjuvandam generationem, ex cujus privatione conditio individui, quantum eft ex 3 fe, non deterioratur, videndum idcirco ellet, an ob id quicquam leniri pœna debeat in eo, qui tale membrum præcideret,dicendumque fortale, (nam hoc ad Jurifconfultos pertinet decidere) quod ubi ca'u id contingeret, nempe quod duobus rixantibus alter alteri membrum præcideret inter rixandum, minor pœna effet imponen da, quam fi manum aut aliud quoddam membrum ma gis ad individui bonum neceffarium, aut quod magis faciem decoraret, præcidiffet: fi modo in rixa aliqua ra tio habetur hujus differentiæ. At fi id per injuriam, & data opera factum fit, aliter forte dicendum, nam ma. xinia injuria hæc videtur, de qua Jurifconfulti videant.

Cæterum Teftes membrum efle jam fupra probavimus, 4 & eos abfcindentes fubjici pœnæ lege Corneliæ, de Sicar. patet in 1. Lege Cornelia §. Idem Divus Hadrianus ff. ad I. Cornel. de Sicar. Quod quidem licet non ex hoc capite procedat quod membrum quis præciderit, tamen & hoc cum alio capite nonnihil operatur ; eft autem quod abfcindentes teiles, virilem omnem vigorem adimimus, & in muliebrem naturam virum abire cogi. 5 mus, non fine jucunditatis vitæ, & ejufdem longitudimis deterioratione ; quamobrem non modo qui vere Teftes abfcindunt, fed etiam qui eos conterunt, aut arte aliqua tabefacere cogunt, pœnæ ejuidem Legis Corneliæ fubjiciuntur, ut in 1. ii quoque ff. eod. in qua Thlibias, ac Thlalias facere id importat, ut alias dixi lib. 2. tit. 3. q. 7. n. 36. & feqq. Unde fequitur ex mea fententia (quod non abnuentibus Jurifconfultis dictum volo) quod tam caftrantes, nempe abfcindentes Te- 6 ftes, quam eos conterentes, aut tabefacientes irregula res evadant. Itaque non video quam licite Sacerdotes nonnulli caftrationem puerulis fuadeant, eorumque parentibus Auctores fiant illos caftrandi, ut non multis abhinc diebus aliquos præftitiffe notare licuit: nam licet caftratio ob fanitatem procurata, & ob eandem (anitatem recuperandam perfuata, irregularitatem non fa

[ocr errors]

eft, neque injuria illud fibi addixit, quia pater eft om. 1 mium membrorum. Ejus neceffitatem effe propter generationem, fatis fuperque notum: unde major jactura effet in amputatione illius, ubi homo generationi ftude. ret, quam fi caftam, & cælibein degeret vitam.

2

Quæfitum autem jam a me eft, lib. 3. fuperiori, q.8. tit. 1. an abfque Pene fieri poffit generatio.& vifum eft concludendum negative, ob rationes ibi adductas: non tamen idcirco dictum illud eft, quod Penis vim habeat in generatione ullius caufæ nifi inftrumentariæ, vel quod quicquam conferat ad generationem, aut in procreatione, aut in confectione feminis, aut in alia quapiam re, præ. terquam in apta, & convenienti ejaculatione ipfius feminis in uterum; neque enim (licet ejaculatio non fiat ab ipfo, fed per ipfum ) abfque ejus opera unquam virile femen ad uteri intimiora perveniret, quantacunque attractrice facultate, & virilis feminis aviditate, ac bulimo uterus conflagraret. Unde admirationi multæ mihi fuerunt hiftoriæ alias ex S. Thoma relatæ, & ex aliis, ex quibus habetur, mulieres nonnullas ex femine prope vas effufo concepifle Nec minorem admirationem mihi incuffit præteritis hifce diebus Excellentiff. atque Illuftriff. D. D. Jo. Antonius Urfinus, Dux S. Gemini, qui

tatem recuperare non datur. Itaque non crediderim licitum effe, abfque eo quod irregularitas incurratur, in modica, vel levi ruptura caftrationem fuadere, vel admittere, quod illi Sacerdotes præftiterunt. Sed hic obiter de leveritate Veteris legis in mentem venit, quæ mulierem apprehedendente viria ejus qui cum marito rixabatur, abfciffione manus, abfque ulla mifericordia plectendam jubetur Deu teron. c. 25. verf. 12.

Mammillas denique membrum in fœminis effe, quod 7 lacti conficiendo fit deftinatum, jam in principio hujus tituli firmatum eft. Id tamen difcriminis intercedit inter alia membra, & mammillas, quemadmodum etiam. de pene dixi, quod actio, ad quam deftinate mammil. læ funt, non in ipfius individui utilitatem fed potius in fpeciei confervationem a Natura fint inftituta, quod an aliquam pœnæ differentiam conftituere debeat inter illum, qui alia membra, & eum qui mammillas præcidit, Jurifconfultorum efto judiciumi. Credo tamen, pa rem inferti injuriam in abfciffione mammillarum & cujufcunque membri, dummodo ftudio, ac data opera membrum qualecunque abfcindatur, cujus injuriæ non effe minorem æftimationem in mammillarum quoque præci. fione, vero confentaneum puto.

[ocr errors]

329

LIBRI

TITULUS

QUINTI
QUARTUS,

DE AERE, AQUIS ET LOCIS,

Continens Quæftiones feptem.

I. De boni, ac mali aeris conditionibus, & fignis.
II. De Aquis, earumque bonitate, & vitio.
III. Quæ fervitutes Aquis impofitæ ipfarum Aqua-
rum bonitati præjudicare poffint.
IV. De Locorum falubritate, & infalubritate.
V. Quænam, & quo tempore tuta Aeris, & loco-
SUMMARIUM.

1 Prædia ratione fulubritatis aeris maioris æftimantur.
2 Minori conceditur reftitutio adverfus alienationem Præ-
dii ratione falubritatis aeris.

3

Aeris intemperies eft jufta caufa non immorandi in aliquo loco.

4 Aeris infalubrisas a plerifque rebus excufat.

s Aer refpectu unius perfonæ aliquando falubris, & refpectu alterius infalubris.

6 Aeris fumma necessitas viventibus eft.

rum mutatio, quæ vero non tuta.

VI. Quæ incommoda fanitatis ex importunis ædi
ficiis vicinis habitantibus immineant.
VII. De Cloacis, Aquæductibus, Canalibus, Hor-
reis,Hortis,Pomaitis, Furno, Fornacibus, Sterqui.
liniis, Latrinis, Stabulis & de Artibus immundis.
gnar. benef. 1.5 9. 3. n. 252. Facit Rota in Romana, feu
Tudertina educationis 14. April. 16 6. coram Pirovano, que
eft decif. 589. part. 5. com. 21 Rec. n. 6.7. & ratione eti 2
am mali aeris fundus emptus redhiberi poffit, b. etiam
in fundo ff. de Edil. ed. nam ejufdem falubritatis Aeris ra
tione conceditur Minori reftitutio adverfus alienationem
fundi, vel prædii, ut per Ripam in tr. de pelt. part. 3. part.
1. n. 3. inter qualitates enim optimi prædii connumeratur
falubritas; funt enim bonitas, falubritas, amplitudo, ut
in l. Quid aliud, ff. de Rer. verb. fign. Præter hæc volunt 3
Jurifconfulti, Aeris intemperiem effe juftam caufam non

Nihil eft quod magis efficax caufa morborum homini immorandi in aliquo loco, & non retidendi ibidem, & bus exiftat quam ipfe aer.

8 Aeris bonitas ex quibus rebus confideretur.

9 Aer quoad fubftantiam debet effe tenuis.

10 Aer ex perflatione ventorum quomodo affici debeat. 11 Aer Civitatum craffior eft.

12 Aer falubris ex Cæli afpectu quomodo fiat.

13 Aer quomodo bonus reddatur ex Solis illuftratione. 14 Sol eft, qui aerem rectificar.

15 Aeris falubritas ex abfentia quarundam rerum quo modo habeatur.

16 Aer morbofus quomodo fiat,

17 Aer an poffit putrefcene.

18 Ad aerem peftilentem accedere nullus tenetur. Amplia n.feq.
19 Limita ampliationem hanc, fic ubi aer non fit peftilens,
fed tantum intemperatus, n. 23.

20 Aer qui fecundum primas qualitates peccat, aliquando id
a fua natura habet, aliquando ab accidente.
21 Aeris mediocris excuffus in primis qualitatibus per acci
dens fa&tus eft injefficiens caufa, ut aliquid ejus refpe
Etu concedatur, vel immutetur.

22 Aeris magnus exceffus in primis qualitatibus quando ex•
cufet a refidentia, & ab aliis quibufdam.

24 Aeris intemperies excufat Epifcopum a refidentia. Limita,
ut n. feq, declara ut n. 27.

26 Aer ex natur a fua diftemperatus non emendatur.
28 Aer diftemperatus an excufet a contumacia.
29 Commoratio diuturna in loco valde diftemperato poteft
a contumacia, & ab aliis quibufdam excufare
32 Aer intemperatus æftivo tempore magis fufpectus.
31 Eftas quando dicatur.

32

[ocr errors]

In excufatione a profcriptione, & aliis ob aerem ma· lum, attendenda conditio perfonæ excufanda.

33 Loci conditio ex quo quis difcedit, & illius ad quem accedit, confideranda.

34 Aeris boni conditionibus refpondet Incolarum profpera va·

letudo.

[blocks in formation]

De boni ac mali Aeris conditionibus, & fignis.

Hippocrates nofter librum edidit hoc titulo infigni. tum, in quo fapienter, ut fui moris eft, de Ae. ris, Aquarum, & locorum Natura multa edocuit. Ego in ordine ad meas halce materias Medico-legales, de iis ipfis differere in hoc Titulo eandem infcriptionem ha bente decrevi cum plura fint quorum occafione Medicorum judicium circa hæc a Legumperitis exquiri poffit. In dubium enim vertere aliquando illis occurrit, an locus aliquis, puta Civitas, vel Caftrum aliquod, vel rufticum, aut urbanum prædium, vel habitatio falu 1 bri aere fruatur, necne: aut comparatione facta inter unum locum, & alium, quifnam eorum falubrior fit, cum ratione falubritatis Aeris majoris æftimetur aliquod prædium, domus, aut fundus, quam alius, ut per Co pol. de fervit, ruft. præd. cap. 43. n. 4. ex quo Parif. de refi

eadem Aeris infalubritas pro legitima caufa acceptatur in excufationem in plerifque ut per eundem Parif. ubi fupra n. 246. & feq. Hoftient. in fumm. tit. de Conjug. Servor n. 5. in fine, Henr. Bouhic in c. de illis n. 2. verf. & dico de Sponfalib. Capiblanc. de Jur. Baron. Pragmatic. qq. fub n. 51. verf. limita. Sanchez de Matrim. lib. difp. 40. num. 3. Farin. de deli&. carn. q. 14. num. 181. Capell. Thol. dec. 87. n. 1. v. nifi aliud & per Mafcard. de probat. concl. 20. n.ult. part. 1. & per Thom. Actium de informit. c. 41. n. 2.

feq. part. 1. Rota in Tridentina Matrim 27. Junii 1646. coram Rod. Celjo. In quibus cafibus hælitantibus Jurif 4 confultis de Aeris ipfius qualitate ejus rei decifio ad Medicos per ipfos defertur. Quin etiam occurrit aliquando, quod alicujus loci Aer, fit quidem ex fui natura falubris & laudabilis, fed refpectu alicujus perfonæ, quæ s in eo refidere cogitur, puta Epifcopi, Parochi, Canoni ci, & hujufmodi, aer ille fit omnino infalubris & illaudabilis nam, exempli gratia, Tufculanus aer, vel Ti burtinus optimus etto; at fi qui Tibure, vel Tufculi refidere debet, gracilis fit, pectoris angufti, & partium fpiritualium affeétibus laboret, puta Althmate, Phthifi, Tuffi longa, ac molefta, & hujus generis aliis, vel ex morbo Gallico dolores juncturarum, ac membrorum patiatur,vel jam fit fenex in fecunda parte fenectutis, tunc quidem ejus refpectu non modo Tufculanus & Tibur. tinus Aer eft infalubris, fed etiam maxime nocuus: & pro his quidem verificabitur illud, In medio Tibure Sar. dinia eft, utpote qui ex commoratione in hujufmodi aere facili negotio poffint e medio tolli, morbis adau Atis, & exafperatis. Tunc ergo intrat dubium pro Ca noniftis, an hujufmodi perfonæ difpenfari poffint a re fidentia, & an refignare poffint: & affirmativam fententiam efle communem, tenet Parıl. ubi fup. n. 244.

Sed & idem dubium intervenit, ubi Monialis ob Monafterii malum Aerem, vel fuæ naturæ, & valetudini contrarium, perpetuo ægrotat: nam & de hac dubitatur, an poffit in aliud Monafterium tranfire, & pofle credunt nonnulli, quos refert Thom. A&ius de infirmit ubi fupra num. 6. & ego dixi ad hoc propofitum nonnihil libro tertio, tit, tertio. Eodem quoque pacto circa bonitatem aquarum, earum emendationem, ac depra vationem, multa occurrunt Jurifconfultis nonnifi ex Me• dico fonte diluenda, ut ex pluribus idem Thom. Act. ubi fupra m 7. Jeqq. apud quem alia nonnulla ad hoc ipfum caput pertinentia habes. Quin etiam contin git quoad locorum conftru&tionem aut deftru&tionem multa perquiri, aut de nonnullis dubitari, quæ ipfa loca infalubriora reddunt, removendis, ut de Silva, quæ falubrium ventorum incurfum prohibeat, cædenda, aut de monte, qui eorundem ventorum acceffum, aut Solis illuftrationem impediat, dirimendo, aut de impe dimentis quæ fibi invicem locorum & Civitatum ædificia præbere poffunt, prohibendis, ut in Romana Tramontanæ, vel altius non attollendi, ut in Medio lanenf. Sancti Ambrofii nuperrime factitatum eft :

« IndietroContinua »