Epit, ut hae voces, casu inter se antea discordes, contra in eo belle inter se concordes essent." STEPH.

ΠΡΩΤΟΝ. » Alicubi legitur, ΤΩΝ ΕΙΣ ΟΚΤΩ ΤΟ IPQTON⚫ quam loquendi formam et in quibusdam aliis titulis observavi, (et quidem aliud eius exemplum paulo post proponam,) quum alioqui videri possit dicendum potius esse, Tov Εύπτω τὸ πρῶτον. Ceterum ad numerum librorum Thucydidis quod attinet, discimus ex Diodoro Siculo quosdam eius historiam non in octo tantum libros, sed in novem partitos esse. Scribit enim libro XIII. [p. 573.] suae Historicae Bibliothecae, τῶν δὲ συγγραφέων Θουκυδίδης μὲν τὴν ἱστορίαν κατέστρεψε, - περιλαβών χρόνον ἐτῶν κδ' ἐν βίβλοις ὀκτώ· τινὲς δὲ διαιροῦσιν· as évvéa. Et vero qui ista, quae huic editioni adiuncta sunt, Scholia scripsit, quosdam in XIII libros Thucydideam historiam divisisse tradit, atque huius divisionis non uno in loco mentionem facit. In haec enim verba (quae libro IV. leguntur cap. 78.) Βρασίδας δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον τοῦ θέρους που ρευόμενος ἑπτακοσίοις καὶ χιλίοις ὁπλίταις ἐς τὰ ἐπὶ Θράκης, ἐπειδὴ ἐγένετο ἐν Ἡρακλείᾳ τῇ ἐν Τραχ, adnotat, opere Thucydidis in tredecim historias diviso, finem hic sextae esse ac prinapium septimae. Eius verba sunt, τῶν ἐς τριςκαίδεκα τέλος τῆς ἕκτης, ἀρχὴ τῆς ἑβδόμης. Ubi si quaerat quispiam, quidnam cam articulo Tov subaudire debeamus, non male responsurus mihi videor, si genitivum fotopiav dixero, quum, uti antea aiebam, in quibusdam veteribus libris, atque adeo in meo, hic Litulus legatur, ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ἹΣΤΟΡΙΩΝ ΠΡΩΤΗ. Se quendo enim hunc titulum, ista illius verba, tav és taisnaídexa télos τys Exτns, perinde accipimus, ac si dictum esset, Θουκυδίδου ἱστοριῶν τῶν εἰς τριςκαίδεκα διῃρημένων τέλος τῆς Έκτης, videlicet ἱστορίας, ibidemque ἀρχὴ τῆς ἑβδόμης, subandito eodem illo genitivo fotogías. Verum illam tituli brevitatem assequi Latina lingua non potest, vel eam ob causam, quod articulo Latinitas careat, ideoque, quod paucioribus ibi verbis dicitur, pluribus dicere necesse haberemus, ea, quae subaudienda relinqui dixi, ponendo; hoc pacto: THUCYDIDIS HISTORIARUM IN TREDECIM DIVISARUM FINIS SEXTAE, INITIUM SEPTIMAE. Sed Latinis valde insolens hic titulus esset, etiamsi Graecam illam brevitatem non retineat, quemadmodum dixi; praesertim vero in tali usu appellationis HISTORIARUM atque HISTORIAE insolentia, ut opinor, fuerit. Neque enim morem hunc Latinitati esse puto, unum unius historicum opus historias vocare; multo etiam minus (nam fieri tamen posset, ut alicubi talem usum plurale istud haberet,) pramum librum primam historiam, secundum secundam, atqui ita deinceps appellare. Esse autem intelligenda, ut docui, ille

Scholiastae verba ostendit alius eiusdem locus. In haec enin historici nostri verba, quae tibi librum secundum legenti occurrent cap. 78., Τοιαύτη μὲν ἡ Πλαταιέων πολιορκία κατεσκευ ágon, scribit: Qui historicum istud opus in tredecim (historias videlicet) partiti sunt, tertiae historiae finem et quarta principium hic constituerunt; haec namque sunt eius verba, oi διελόντες ταύτην τὴν συγγραφὴν εἰς τριςκαίδεκα ἐνταῦθα τὸ τέ λος τῆς τρίτης ἱστορίας ὥρισαν, καὶ ἀρχὴν τῆς τετάρτης. Verum quicunque, ut hoc obiter dicam, divisores illi fuerunt, non video, quonam modo eadem verba et tertii libri finem et quarti initium facere potuerint; sed si quidem demus locum hunc duorum esse librorum μɛdógiov, (hoc enim uti nomine libet, sicut illum verbo ópíte usum esse video,) haec quidem verba, Τοιαύτη μὲν ἡ Πλαταιέων πολιορκία κατεσκευάσθη, librum tertium claudere, haec autem, quae proxime sequuntur, Tov δ ̓ αὐτοῦ θέρους, καὶ ἅμα τῇ τῶν Πλαταιέων ἐπιστρατεία, Anvaroi disi. on. etc., quarto principium dare debere dico. Hoc tamen alioqui non ignoro, duram posse istam separationem videri duorum membrorum, aut duarum periodorum orationis, quarum prior quidem voculam uév, posterior autem particulam de habeat, quum post priorem illam suspensa oratio relinquatur. Atque hinc factum est, (quemadmodum in meo Schediasmatum opere doceo,) ut apud quosdam scriptores interdum de fine unius libri et sequentis principio dissentiant exemplaria, uno quidem periodum, cui adhibita est particula uέv, pro libri praecedentis clausula, eam, quae habet dé, pro principio sequentis ponente, altero autem utramque initium huius statuente; veluti si unum exemplar illis Thucydidis verbis, Toavτn μèv ý II. etc., librum tertium finiret, his autem, Tou d' avtou dégous etc., quartum inchoaret, alterum contra tam haec quam illa pro quarti principio nobis exhiberet, ita quidem, ut illa praecederent, haec sequerentur. Ex huiusmodi certe controversia contigisse puto, ut apud Dionysium Halicarnasseum eadem periodus et in unius libri fine et in alterius, qui eum consequitur, principio legatur. Qua de re plura in illo Schediasmatum opere a me dicuntur. Ad illos autem ut revertar, qui totam Thucydidis historiam, aut (illum aliorum sermonem imitando) omnes Thucydidis historias in partes XIII distribuerunt, non minus certe in altero illo haerere nos cogunt loco, ubi itidem libri sexti finem et septimi principium in iisdem verbis constituunt: his videlicet, Βρασίδας δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόvov tou dégovs лroo. etc. Nec video certe, quid potius de hac eius. adnotatione respondendum sit, quam eam ad nos non fideliter scriptam pervenisse, quum ipse scripsisset ista quidem, toμάζετο ὡς ἐπὶ τὰς Σίφας, ὅταν δέῃ, ἀπαντησόμενος, finem libri

ic

C

rti

ti, at haec, quae illis proxime subiunguntur, Boaoídas dè Ta Tov avtov xo., principium septimi esse. Observandum autem non minus in his duobus, sexto et septimo, quam in illis, tertio et quarto, quod de particulis pév et dé dictum fuit, inventum iri. Nam hic quoque ultima libri sexti periodus a vocula μév, ut prima libri septimi a particula dé, incipit. Atque at de illo item altero dicam loco quod sentio, non absimile vero est eum pariter secus ab illo scriptum fuisse, ita nimirum, at post deziv tis tetάotηs sequerentur ea, quae et apud Thucydidem sequuntur verba, sed interiecto adverbio izɛi, aut duabus his vocibus ἐν ἐκείνοις, sive istis ἐν τούτοις. Verum quum minime verisimile sit tantam scripturae mutationem a librario factam esse, quid si dicamus potius nullam verborum Thucydidis, quae vel huic vel illi Scholio seu adnotationi praefixa sunt, habendam esse rationem? perinde videlicet ac si non ab ipso Scholiaste praefixa forent, sed a quopiam, qui quum illas Scholiastae adnotationes margini adscriptas invenisset, ad unam : periodum pertinere illas existimavit, quum ad totum locum, quam late patet, pertineant, utpote adverbio vravda non unam sed utramque ostendente, id est tam eam, quae librum unum claudit, quam eam, quae alterum inchoat. Quamvis autem hoc adverbium evrauda in priore tantum adnotatione legatur, non secus intelligenda fuerit et altera, quam si ipsum ei quoque appositum haberemus. Quod si et de hac partitione, quae pro libris octo Thucydidis tredecim dabat, aliquid dicendum est, miror equidem eos hunc librorum numerum, ac non vel minorem vel maiorem, statuisse; non miraturus tamen fortasse, si non duorum tantum librorum constituta ab illis principia, sed aliorum insuper aliquot proponerentur. Fortasse enim, quid sequuti ea in re forent, perspici inde posset. [Cf. III, fin. IV, 114.]

Superest ut de illa etiam epigraphe, quam nonnullos huic operi praefixisse dixi, aliquid addam. Ea igitur quum sit huiusmodi, ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΤΩΝ ΕΙΣ ΟΚΤΩ ΤΟ ΠΡΩ TON, in ea resolvenda eandem, quam ostendi in titulo Scholiastae, viam esse insistendam dico, ut videlicet perinde esse dicamus, ac si scriptum esset, ovxvdidov ræv eis ontw διηρημένων βιβλίων τὸ πρῶτον· vel, Θουκυδίδου βιβλίων τῶν sis onto ding. etc. Sive autem haec forma sive altera titulo detur, hoc saltem constat, hanc historiae Thucydideae in octo libros divisionem multo magis quam ullam aliam esse receptam. Nec multo sane magis iis assentiendum puto, qui in novem teste Diodoro Siculo libros dividi voluerunt, quam iis, qui in tredecim diviserunt. Marcellinus alioqui in Thucydidis vita [§. 57.] meminit et ipse huius in tredecim historias digiGεws vel xaτατoμns, verum ne hoc quidem tacens, aliter

etiam quosdam alios opus istud secuisse, et addens vulgar tamen opinionem potius receptam fuisse de illius in octo his rias divisione, et quidem Aesculapium [Asclepiadem, cf. II p. 68. et adnot. ad Schol. I, 56.] huic quoque astipulatum e [Vid. de omni hac quaestione I. 1. p. 74. sq.] Quid? an h de librorum numero sermonem ea dubitatione, quae a nonn lis de octavo libro proposita fuit, claudemus? [Vid. nos I p. 7. sqq.] De ea certe quaestione, an videlicet is Thucydid adnumerandus sit, tacendum non est, sed nec aliud dicendu quam nos, quid potissimum dubitationem hanc illis move dubitare. Nam et passim a veteribus aliquos inde locos af rentibus video pro Thucydideo agnosci, et quam dicunt st in eo esse differentiam, non satis animadverti." STEPH.

I. PROOEMIU M.

CAP. I-XXIII.

Cf. De prooemio Thucydidis dissertatio. Quam publico erudit rum examini subiecit Ern. Aug. Evers, Hannoveranus. Goetti In quo libello primum ad p. 17. nonnulla g

gae MDCCCIII.
neratim de hoc prooemio disseruntur, deinde ad finem
aliquot eius loci grammatice et critice illustrantur.

a) Prooemii nomen.

Προοίμιον vocari ea Thucydidis quae proxime sequun tur usque ad istud narrationis principium Επίδαμνός ἐστι πόλι etc. [c. 24. init.] vel ex ipso discere Scholiaste potes. Scio ta men alioqui multa esse vetera Thucydidis exemplaria, quoru e numero est meum, quae nihilo magis vocabulum istud prae fixum isti principio habent, quam me id praefixisse vides. Ne vero Scholiastes tantum appellatione hac de isto principio uti tur, sed etiam ex Graecis scriptoribus nonnulli, quorum es Dionysius Hal. [t. VI. p. 850. al. Reisk.]" STEPH, Nomen noo oquíov de hac ingressione usitatum est apud omnes veteres criti cos et grammaticos, qui de ea loquuntur; ab ipso tamen Thu cydide non magis profectum est quam singulorum librorum in scriptiones.

b) Prooemii consilium, pretium, integritas.

Thucydidis praefationem, quam plerique egregiam vocant et aut praestantissimis eius historiae partibus adnumerant au

remmnibus praeferunt, vituperat Dionysius Hal. p. 853. "En di sto-μᾶλλον ἴδοι τις ἂν τὸ περὶ τὰς ἐξεργασίας του συγγραφέως ἀνώ1. 1. μιλον, ἐπιλογισάμενος ὅτι, πολλὰ καὶ μεγάλα πράγματα παραλι 35 τόν, προοίμιον τῆς ἱστορίας μέχρι πεντακοσίων εκμηκύνει στί υπέχων, τὰ πρὸ τοῦδε τοῦ πολέμου πραχθέντα τοῖς Ἕλλησι μικρὰ και βουλόμενος ἀποδεῖξαι, καὶ οὐκ ἄξια τῷδε παραβάλλεσθαι. [. 1 γέγονέ τε αὐτῷ τὸ προοίμιον, τοσαύτας ειληφὸς ἀποδεικτικὰς τῆς deis προθέσεως ἐξεργασίας, ἱστορία τις αὐτὴ καθ' αυτήν. οἱ δὲ τὰς um ῥητορικὰς συνταξάμενοι τέχνας παραγγέλλουσι δείγματα τῶν λόrit, γων τὰ προοίμια ποιεῖν, αὐτὰ τὰ κεφάλαια τῶν μελλόντων δηΤο λούσθαι προςλαμβάνοντας. Dicit deinde principium cum fine tyliiungendum fuisse omissis iis, quae in medio posita essent, ideoque postrema verba c. 1. outs is zά älla statim verbis c. 21. οὔτε ὡς ποιηταί cupit excipi.

in

Cui maligno obtrectatori satis respondimus et consilium praefationis breviter aperuimus I. 1. p. 60. sq. Nunc audiamus Creuzerum (Ars histor. Graec, p. 262. sqq.): „Prooemium Thucydidis aptissimum est ad huius historici rerum explorationem et artem vera atque falsa diiudicandi declarandam. — Ut propositionem suam, bellum Peloponnesiacum maximum, quem Graecia unquam experta sit, esse rerum publicarum motum to demonstret, brevem virium atque mutationum civitatum Graecarum conspectum exhibet, illas exiguas et iccirco has quoque e- pro portione non magnas fuisse probaturus. Nos summa gravissima eorum, quae ex hac antiquitatis perscrutatione discimus, praetermissa cogitationem, unde illa profecta, et viam ac rationem, qua sollers scriptor usus sit, contemplamur. Quum historiam ut vir civitatis regendae sciens et studiosus spectaret, eique finem plane ad rem publicam pertinentem assignaret, mosdus, quo adhuc tractata erat, ei in universum nullo pacto potuit satisfacere. Vis poesis et narrationum ore traditarum, quae invaluerat, rerum scriptorem eo adducit, ut de veritatis. historicae despicientia queratur. Cuius animorum affectionis effectus perniciosos nonnullis exemplis errorum gravissimorum, qui de patriae rebus antiquioribus et statu urbium adhuc durante fovebantur, illustrat I, 20. Sed ut historia vim pragmaticam, quam dicunt, acciperet, atque vitae utilis fieret, inertiae, qua hucusque a maioribus narrata et laudibus extollenda vera esse iudicaverant, renunciandum, et plane nova via ingredienda erat. Thucydides igitur in hac praefatione res maxime insignes veteris historiae Graecorum ad hanc viam tutiorem designandam eligit, non tam fore sperans, ut antiqua populi sui historia adhuc plane explanetur, (id enim in singulis non amplius fieri posse ipse haud obscure significat,) quam, quid ad memoriam rerum priscarum tutius conservandam faciendum