tem Antiochum concessione Asiae per dolum avortere, ac mox fracto Philippo Antiochus omni cis Taurum agro 7 et decem milibus talentorum spoliatus est. Persen deinde, Philippi filium, post multa et varia certamina apud Samothracas deos acceptum in fidem callidi et repertores 5 perfidiae, quia pacto vitam dederant, insomniis occidere. 8 Eumenem, quoius amicitiam gloriose ostentant, initio prodidere Antiocho pacis mercedem; post, habitum custodiae agri captivi, sumptibus et contumeliis ex rege miserrumum servorum effecere, simulatoque inpio te- 10 stamento filium eius Aristonicum, quia patrium regnum petiverat, hostium more per triumphum duxere; Asia ab 9 ipsis obsessa est. postremo Bithyniam Nicomede mortuo diripuere, quom filius Nysa, quam reginam appellaverat, genitus haud dubie esset.

10

15

Nam quid ego me appellem? quem diiunctum undique regnis et tetrarchiis ab imperio eorum, quia fama erat divitem neque serviturum esse, per Nicomedem bello lacessiverunt, sceleris eorum haud ignarum et ea, quae accidere, testatum antea Cretensis, solos omnium liberos 30 11 ea tempestate, et regem Ptolemaeum. atque ego ultus iniurias Nicomedem Bithynia expuli Asiamque, spolium regis Antiochi, recepi et Graeciae dempsi grave servitium. 12 incepta mea postremus servorum Archelaus exercitu prodito impedivit. illique, quos ignavia aut prava calliditas, ut meis laboribus tuti essent, armis abstinuit, acerbissumas poenas solvunt, Ptolemaeus pretio in dies bellum prolatans, Cretenses inpugnati semel iam neque finem 13 nisi excidio habitur(i). equidem quom mihi ob ipsorum interna mala dilata proelia magis quam pacem datam 30 intellegerem, abnuente Tigrane, qui mea dicta sero probat, te remoto procul, omnibus aliis obnoxiis, rursus tamen bellum coepi, Marcumque Cottam, Romanum ducem, apud Calchedona terra fudi, mari exui classe pul14 cherruma. apud Cyzicum magno cum exercitu in obsidio 36

7 Eumenem Asulanus eum en V 29 vulgo add.

moranti frumentum defuit, nullo circum adnitente; simul hiems mari prohibebat. ita sine vi hostium regredi conatus in patrium regnum naufragiis apud Parium et Heracleam militum optumos cum classibus amisi. restituto 15 5 deinde apud Caberam exercitu et variis inter me atque Lucullum proeliis inopia rursus ambos incessit. illi suberat regnum Ariobarzanis bello intactum, ego vastis circum omnibus locis in Armeniam concessi. secutique Romani non me, sed morem suom omnia regna subvortundi, 10 quia multitudinem artis locis pugna prohibuere, inprudentiam Tigranis pro victoria ostentant.

Nunc quaeso considera, nobis oppressis utrum firmio- 16 rem te ad resistundum an finem belli futurum putes? scio equidem tibi magnas opes virorum, armorum et auri esse; 15 et ea re a nobis ad societatem, ab illis ad praedam peteris. ceterum consilium est, Tigranis regno integro meis militibus <belli prudentibus) procul ab domo parvo labore per nostra corpora bellum conficere, quo[m] neque vincere neque vinci sine tuo periculo possumus. an ig-17 20 noras Romanos, postquam ad occidentem pergentibus finem Oceanus fecit, arma huc convortisse? neque quicquam a principio nisi raptum habere, domum coniuges agros imperium? convenas olim sine patria parentibus, peste conditos orbis terrarum; quibus non humana ulla 25 neque divina obstant, quin socios amicos, procul iuxta sitos, inopes potentisque trahant excindant, omniaque non serva et maxume regna hostilia ducant? namque 18 pauci libertatem, pars magna iustos dominos volunt; nos suspecti sumus aemuli et in tempore vindices ad30 futuri. tu vero, quoi Seleucea, maxuma urbium, regnum- 19 que Persidis inclutis divitiis est, quid ab illis nisi dolum

15 pe

18 del.

5 inter... incessit Char. gramm. I 119, 11 6 proeliis] prope Char. 13 scio... (18) conficere Char. gramm. I 196, 18 tieris Char. 17 add. Char. parvo labore om. Char. Gerlach 22 raptum Ciacconius partum V terrarum Serv. Aen. 7,303 (pestem codd. AS Servii) codd. AS Servii conditor rell. codd. Servii pectas Arus. gramm. VII 487, 6

31

24 peste.. conditos V et quid ex

...

162 C. SALLUSTI CRISPI EX HIST. EPIST. MITHR.

20 in praesens et postea bellum expectas? Romani arma in omnis habent, acerruma in eos, quibus victis spolia maxuma sunt; audendo et fallundo et bella ex bellis 21 serundo magni facti: per hunc morem extinguent omnia aut occident. quod haud difficile est, si tu Mesopo- 5 tamia, nos Armenia circumgredimur exercitum sine frumento, sine auxiliis, fortuna aut nostris vitiis adhuc in22 columem. teque illa fama sequetur, auxilio profectum 23 magnis regibus latrones gentium oppressisse. quod uti facias, moneo hortorque, neu malis pernicie nostra tuam 10 prolatare quam societate victor fieri.'

1 expectans Arus.

= Catilinae coniuratio. I. = Bellum Iugurthinum. or. Lep.
Oratio Lepidi cons. ad populum Romanum. or. Phil. = Ora-
tio Philippi in senatu. or. Cott. Oratio C. Cottae ad populum
ep. Pomp. Epistula Cn. Pompei ad senatum.
Oratio Macri trib. pleb. ad plebem. ep. Mithr.
Epistula Mithridatis