C. SVETONII TRANQVILLI C. IV LIVS CAESAR.

I.

Iulius Caesar, Divus, annum agens sextum decimum, patrem amisit: sequentibusque consulibus flamen Dialis destinatus, dimissa Cossutia, quae, familia equestri, sed admodum dives, praetextato desponsata fuerat, Corneliam, Cinnae, quater Consulis, filiam, duxit uxorem: ex qua illi mox Iulia nata est: neque, ut repudiaret, compelli a Dictatore Sulla ullo modo potuit. Quare et sacerdotio, et uxoris dote, et gentilitiis hereditatibus multatus, diversarum partium habebatur: ut etiam discedere e medio, et, quamquam morbo quartanae aggravante, prope per singulas noctes commutare latebras cogeretur, seque ab inquisitoribus pecunia redimeret: donec, per virgines Vestales perque Mamercum Aemilium et Aurelium Cottam, propinquos et affines suos, veniam impetravit. Satis constat, Sullam, qum deprecantibus amicissimis et ornatissimis viris, aliquamdiu denegasset, atque illi pertinaciter contenderent, expugnatum tandem, proclamasse, sive divinitus, sive aliqua coniectura: Vin cerent, ac sibi haberent: dum modo scirent, eum, quem incolumem tanto opere cuperent, quandoque optimatium partibus, quas secum simul defendis sent, exitio futurum; nam Caesari multos Marios

inesse.

SVETON.

WOR 20JUN 34

II. Stipendia prima'in Asia fecit, M. Thermi, Praetoris, contubernio: a quo ad arcessendam classem in Bithyniam missus, desedit apud Nicomedem, non sine rumore prostratae regi pudicitiae: quem rumorem auxit, intra paucos rursus dies repetita Bithynia, per causam exigendae pecuniae, quae deberetur cuidam libertino, clienti suo. Reliqua militia secundiore fama fuit, et a Thermo in expugnatione Mitylenarum corona civica donatus est.

III. Meruit et sub Servilio Isaurico, in Cilicia, sed brevi tempore. Nam Sullae morte comperta, simul spe novae dissensionis, quae per M. Lepidum movebatur, Romam propere rediit. Et Lepidi quidem societate, quamquam magnis conditionibus invitaretur, abstinuit: cum ingenio cius diffisus, tum occasione, quam minorem opinione offenderat.

IV. Ceterum, composita seditione civili, Cornelium Dolabellam, consularem et triumphalem virum, repetundarum póstulavit: absolutoque, Rhodum secedere statuit, et ad declinandam invidiam, et, ut per otium ac requiem Apollonio Moloni, clarissimo tunc dicendi magistro, operam daret. Huc dum hibernis iam mensibus traiicit, circa Pharmacusam insulam a pracdonibus captus est: mausitque apud eos, non sine summa dignatione, prope quadraginta dies, cum uno medico et cubiculariis duobus. Nam comites, servosque caeteros, initio statim, ad expediendas pecunias, quibus redimeretur, dimiserat. Numeratis deinde quinquaginta talentis, expositus in littore, non distulit, quin e vestigio, classe deducta, persequeretur abeuntes: ac redactos in potestatem, supplicio, quod illis sacpe minatus inter iocum fuerat, afficeret. Vastante regiones proximas Mithridate, ne desidere in discrimine sociorum videretur, ab Rhodo, quo pertenderat, transiit in Asiam: auxiliisque contractis et praefecto regis provincia expulso, nutantes et dubias civitates retinuit in fide.

V. Tribunatu militum, qui primus Romam rever so, per suffragia populi, honor obtigit, auctores restituendae tribunitiae potestatis, cuius vim Sulla deminuerat, enixissime iuvit. L. etiam Cinnae, uxoris fratri, et qui cum eo civili discordia Lepidum secuti post necem consulis ad Sertorium confugerant, reditum in civitatem rogatione Plotia confecit, habuitque et ipse super ea re concionem.

VI. Quaestor Iuliam amitam uxoremque Corneliam defunctas laudavit e more pro Rostris. Et in amitae quidem laudatione de eius ac patris sui utraque origine sic refert: Amitae meae, Iuliae, maternum genus ab regibus ortum, paternum cum Diis immortalibus coniunctum est. Nam ab Anco Marcio sunt Marcii Reges, quo nomine fuit mater: a Venere Iulii, cuius gentis familia est nostra. Est ergo in gem nere et sanctitas regum, qui plurimum inter homines pollent, et ceremonia Deorum, quorum ipsi in potestate sunt reges. In Corneliae autem locum Pompeiam duxit, Q. Pompeii filiam, L. Sullae neptem : cum qua deinde divortium fecit, adulteratam opinatus a P. Clodio: quem, inter publicas caerimonias, penetrasse ad eam muliebri veste tam constans fama erat, ut Senatus quaestionem de pollutis sacris decreverit.

VII. Quaestori ulterior Hispania obvenit: ubi quum, mandatu praetoris, iure dicundo conventus circumiret, Gadesque venisset, animadversa apud Herculis templum Magni Alexandri imagine ingemuit: et, quasi pertaesus ignaviam suam, quod nihil dum a se memorabile actum esset, in aetate, qua iam Alexander orbem terrarum subegisset, missionem continuo efflagitavit, ad captandas quam primum maiorum rerum occasiones in urbe. Etiam confusum eum somnio proximae noctis (nam visus erat per quietem matri stu prum intulisse) coniectores ad amplissimam spem incitaverunt, arbitrium orbis terrarum portendi, interpretantes: quando mater, quam subiectam sibi vidio

set, non alia esset, quam terra, quae omnium parens haberetur.

VIII. Decedens ergo ante tempus, colonias Latinas, de petenda civitate agitantes, adiit: et ad audendum aliquid concitasset, nisi Consules conscriptas in Ciliciam legiones paulisper, ob id ipsum, retinuissent: nec eo secius maiora mox in urbe molitus est.

IX. Si quidem ante paucos dies, quam aedilitatem iniret, venit in suspicionem, conspirasse cum M. Crasso consulari, item P. Sulla et Autronio, post designationem consulatus ambitus condemnatis, ut principio anni Senatum adorirentur, et trucidatis, quos placitum esset, dictaturam Crassus invaderet, ipse ab eo magister equitum diceretur, constitutaque ad arbitrium republica, Sullae et Autronio consulatus restitueretur. Meminerunt huius coniurationis Tanusius Gemninus in historia, M. Bibulus in edictis, C. Curio pater in orationibus. De hac significare videtur et Cicero, 'm quadam ad Axium epistola, referens, Caesarem in consulatu confirmasse regnum, de quo Aedilis cogitarat. Tanusius adiicit, Crassum poenitentia, vel metu, diem caedi destinatum non obiisse, et idcirco ne Caesarem quidem signum, quod ab eo dari convenerat, dedisse. Convenisse autem Curio ait, ut togam de humero deiiceret. Idem Curio, sed et M. Actorius Naso, auctores sunt, conspirasse eum etiam cum Cn. Pisone, adolescente: cui, ob suspicionem urbanae coniurationis, provincia Hispania ultro, extra ordinem, data sit: pactumque, ut simul foris ille, ipse Romae, ad res novas consurgerent, per Lambranos et Transpadanos: destitutum utriusque consilium morte Pisonis.

X. Aedilis, praeter comitium ac forum basilicasque, etiam Capitolium ornavit, porticibus ad tempus exstructis: in quibus, abundante rerum copia, pars apparatus exponeretur. Venationes autem, ludosque, et cum collega et separatim, edidit: quo factum est, ut communium quoque impensarum solus gratiam cape

"

ret: nec dissimularet collega eius M. Bibulus, evenisse sibi, quod Polluci. Vt enim geminis fratribus aedes in foro constituta, tantum Castoris vocaretur, ita suam Caesarisque munificentiam unius Caesaris dici. Adiecit insuper Caesar etiam gladiatorium munus, sed aliquanto paucioribus, quam destinaverat, paribus. Nam quum, multiplici undique familia comparata, inimicos exterruisset, cautum est de numero gladiatorum, quo ne maiorem cuiquam habere Romae liceret.

XI. Conciliato populi favore, tentavit per partem tribunorum, ut sibi Aegyptus provincia plebiscito daretur, nactus extraordinarii imperii occasionem, quod Alexandrini regem suum, socium atque amicum a Senatu appellatum, expulerant, resque vulgo improbabatur. Nec obtinuit, adversante optimatium factione, quorum anctoritatem ut, quibus posset modis, invicem deminueret, tropaea C. Marii de Iugurtha deque Cimbris atque Teutonis, olim a Sulla disiecta, restituit: atque, in exercenda de sicariis quaestione, eos quoque sicariorum numero habuit, qui, proscriptione, ob relata civium Romanorum capita, pecunias ex aerario acceperant, quamquam exceptos Corneliis legibus.

XII. Subornavit etiam, qui C. Rabirio perduellio nis diem diceret: quo praecipuo adiutore, aliquot ante annos, L. Saturnini seditiosum tribunatum Senatus coercuerat: ac sorte iudex in reum ductus, tam cupide condemnavit, ut ad populum provocanti nihil aeque ac iudicis acerbitas profuerit.

XIII. Deposita provinciae spe, Pontificatum maximum petiit, non sine profusissima largitione. In qua, reputans magnitudinem aeris alieni, quum mane ad comitia descenderet, praedixisse matri osculanti fertur: domum se, nisi Pontificem, non reversurum. Atque ita potentissimos duos competitores, multumque et aetate et dignitate antecedentes superavit, ut plura