Insì el dis ai sò Türchi, e a fass intende Sübet per i Cristiàn la fama córs;

I rèsten smattazzidi, e ben comprende
Ognün, ch'el sta de la sò vita in fors.
Nessun batt el taccón, nè se defende;
Nessün se scusa, o prega; alfén socórs
Ghe vèn da invè manc spéren; ma na brisa
Ch' el tarda anmò, l'era el socórs de Pisa.
Gh'era tra lór na pütta da marit,

D'ón gran coràğ e d'óna gran beltà;
Ma la sprezza el sò bel, o 'l gh'è gradit,
Perchè l'è d'ornament a l'onestà;

L'è sèmper da per lè, comè 'n remit,
Scósa per i cantón de la sò cà,
Che ne la vol aplàusi, nè zerbén,
Nè mai se ved in porta, o sül lobbién.
Ma l'è impossibil de tegni ben scosi
I splendori d'ón volt insì perfet;

Ma ti, quei sò bei ógi e vergognosi,

Ti stess tei mostri, Amór, a ón zovenèt;

Mò t' è ón òrb, mò t'è ón Arg, e i tò morosi

De fai vede, d'orbij l'è tò dilèt;

Adèss te fè de quel che na so pól,

E te fè ved sta fióla da sto fiol.

Gh'an nom Sofronia e Olind costü e costè, De fede e d'ón paés i van d'on pass;

Lè l'è bella, lü savi, e cose assè

Lü 'I voràu, poc el spera e sempr' el tas;
Nè 'l sa scovriss, o n'el s'inscala, e lè
Na se na dà, o na 'l vede, o n'en fa cas;
E insì, finché sto poverèt l'à amat
O da per lü, o mal not, o mal sortàt.
Ménter che cór l'avis per la città,
Ch'àbben d'avè i Cristiàn sì gran molestia,
Sofronia l'à in pensé de liberà

El sò pòpol fedél da quela bestia;
La pensa ón pò, la sta sül fà e ne fà,
Che scombatt el valór co la modestia.
Vence el valór, anzi i se còrden prest,
Perché l'istéss valór se fa modèst.

Da par lè la tól sü; el sò volt bel
Gnè ne la sconde, gnè na fa pompara;
La bassè i óğ, la tirè zó 'I sò vèl,
Ma in óna forma manerosa e rara;

Ne la se fa in pención, nè so, se quel

Sia 'l cas, o l'art, ch'el sò bel volt prepara; La lassa stà tüti i belé da part;

Ma quell' andà zó insì l'è na gran art!

Ne guardand a nessün, da ognün guardada, Passa la dona, e la va inànz al re;

Ne la se ferma minga a mezza strada,
Seben la ved in che gran füria a l'è;
Vegni, Signór, la gh' dis (ma intànt a bada
Tegni 'l vost pòpol), vegni ai vosti pè,
Perché, se vü cerchè quel gran ladrón,
Son chì a cusàl, e a dàvel in presón,
Al vede comparì 'nsì baldanzósa,
Ma insì modesta, bela dona e brava
El re fài mülüsén, come na spósa,
A n'al se fa pü brütt, e pü nol brava;
Se lü l'era manc dür, lé manc retrósa,
Gh'arèu zügàt, che lü 'l s'inamorava;
Ma dür con dür a na se pól fà nién,
E gh'ól le moine per fàss voré ben.

Che movéss el tiràn, se Amór ne fü,
Fü güst cüriosità, fü amirazión!
Fermèu lì, mè soldadi, e ti dì sü,
O bela pütta, el dis, la tò resón.-
Quel làder che disi n' al cerchè pü,
Alora la respónd, che quel mi son;
Questa è la man ch'à fatt el fürt, e questa

Ve pagarà la pena ardita testa.

Dei poveri Cristiàn i comùn guai

Tüti sóra de lè la tól insi;

O bosia gloriósa ! e quande mai

Si bel è 'l ver, ch' el possa mett con tì?

El re vól mò savè, come l'è stài,

Nè si prest, com' el sól, el s'instizzì;

El ghe domanda: Ché t'à consejada

A fà sto latrosini, e t'à jütada?

N'ò vorüt che nissün sappa el fatt mè,

Che sia mè tütt l'onór, ò stimàt mèi;
Nessün m'à dat ajüt, nessün ne gh'è,
La ghe respónd, che m'abba dat consèi.
Don nomà ti te me la pagarè;

Allora el re ghe dis con gran besèi.
Oi! lè la ghe respónd con volt sevér,
S'ò mangiat, pagarò; n'èl el dover?

--

Chì ' nas ghe torna ross: Dim, in che lóg,
El dis, èt scós el fürt, brüta forfanta?
Na lò scós, la respond, lò trái sül fog,
E pensi d'avè fài na cosa santa;
Perché così n' al porrà fàssen zóg,
Quel maladett barbón, colü che incanta.
Se vorì 'l reo, l'è chì; s'el volt devén,
Al bugna che spettè 'l di de san Ben.

Seben na se pól dì, ch' abbi robàt,
Che per tütt, dove l'è, se pól tó 'l sò.
El re, sentènd tal cosa, infürïàt
Sbatt i pè, mord le man, scorliss el có.
On bel volt, ón cór cast, n' inzègn levàt
De retrovà perdón na i spéren nò,
E invàn Amór contra sì gran fierezza

A ghe fa scüd a lè de la belezza.

Alora i fan presón la poverazza;

El tiràn la condana a jèss brüsada;

Tüti i pagni d'intorno ognün ghe strazza;
La resta mezza biota, e l'è ligada;
A la se mostra intrèpida alla fazza;
Però de drén a l'è ón tantén türbada;
Ma s'el sòlit colór al volt ghe manca,
Na la deventa pàlida, ma bianca.

Se cünta el cas pertütt, e cürïós
Olind con l'oltra zent l'è chi vegnüt.
Che possa jèss Sofrònia a l'è dübiós,

Ch'el nom del reo n' al s'è gnanmò savüt.

Quand el ved che l'è lè, pòver morós!

E che la vóen brüsà, per dàg ajüt,
Come ’n ispiritat a se ne và,

El córr, e 'l dà sbütón de zà e de là.

El crida al re: Fermè, na l'è stài lè,
Lassèla andà, che l'è na matazzóla;
Come avràu mai possüt, gnanc col pensé,
Ardi tant e fà tant na grama fióla?
Come àla fatt el fürt, e fatt i pè,
Trampånd i sacristán da par lè sola?
Se l'à fài, che la diga: a son stat mi.
Ah! ch'el vorè trop ben l'è quel ch'è lì!

E pò 'I sèguita a dì: Mi, col mè inzègn,
De nott entrè per via d'ón fenestrón;
Voss fà le male fine, e per tal segn
In certi brütti passi andè a gattón.

Mi del' onór, mi de mori son degn,
Costè na ne sa nién, da quel che son!
Sü, donca, lighèm mi, deslighè questa;
Mi son el reo, l'è fài per mi la festa.
L'alza Sofrònia i ógi, e per pietà
La guarda dolcemént l'inamoràt:
O poverètt! cosa vegnìu mò a fà?

Ché ve condus mò chì? Siu savi, o mat?

Na so' mia bóna mi da soportà

Tütt el mal che pól fàm ón òm rabiat?

o stòmec da soffri la morte mia
Da par mi sola, e senza cómpagnia.
La dis insi; ne l'à però possüt
Fà, che se müda quel morós d'ümór.
Oh! che gran cas è quest! Chi à mai vedüt
Scombatt si gran virtü, si gran amor?
La pena de ché perde è la salüt,
E l'è premi la mort al vencitór!
El re s'infüria pü quand pü 'l cognóss,
Che ognün se vól tirà la colpa adóss.

A senti sto contràst gh'è insì devis,
Che lór la tègnen per ón türlürü;
E però tütt infürïàt el dis:

Mi vói crède a tütt dü; mazzèi tütt dü.
El fa de sign ai sbiri, e ognün s'è miss
Intorno a Olind, e la prendén an' lü,
E la lighén a la morósa apprèss,
Voltadi sčena a sčena al pal istèss.

Ché porta le covade, e ché i fassén,
Ché boffa, ché fa fóg de quei demoni;
Quande, pianzènd, el dis quel poverén
A la presenza de quei testimoni :

Èl quest el lazz ch'aveva, oh! mé meschén!
Con vü da cónzobbiàm in matrimoni?
El quest el fóg, col qual pensava el cór
Che dovéss rescaldàm el dio d'Amór ?

Olter fóg, òlter lazzi Amór mostrè,
Oltri ne dà la sort in sto mal punt;
Pür trop, con vü mi sont morènd, ohime!
S'in vita fü pür trop da vü deszùnt,
Gh'ò güst almànc, zà che morì se dé,
De jèss al vost morì con vù conzùnt;
Me rincréss el vost mal; dei mè dolori
Na ghe do nién, perché con vü mi mori !

Oh! che fortuna mai saràu la mia,
Oh! come in la mia mort sarèu bëàt,
Se, mènter mori in vosta cómpagnia,
Spiràss in bocca a vü l'ültem mè fiàt;
E in mi 'l vost spirit per l'istessa via,
Zà che morì con mi, füdéss spiràt!
Mentre, in sto mod disènd, pianzeva quel,
Sofrònia la conséja insì bel-bel:

Fradel, quest na l'è temp da inamoradi;
Lasse andà 'I mond, e na ghe pensè pü;
Am da mori; bugna pensà ai peccadi;
î da pregà 'l Signór, ch' el sia con vũ;
Se nüm, per amór sò, sàm tormentadi,
Aram el paradis, s' el piàs a lü.

Dì là 'I sol che ne invida, e 'l ne consóla!
Guardè là 'l ciel, come l'è bel! Oh! fióla!

Chi pianzén i Pagàn, e i pianzén fort;
Pianzén anca i Cristiàn, ma ón pò pü pian;
On tantén per pietà deventè smort,
Anca al sò mars despètt, l' istèss tiran;
Ma quande d'ingramiss al se fü incòrt,
El se fa forza, el marcia via pian pian.
Ché se sgraffigna el volt, ché strazza i pagni;
Sofrònia, nomà ti ne te caragni!

Iéren in sto strett büs, quand per ventüra
Compár ón Cavallér brau e cortés ;
A guardag ai vestidi, e a l'armadüra,
Al par, ch' el vegna da lontàn paés;
L'à sü l' elmo na tigre, e l'è figüra
Ch' üsa de mett Clorinda in sü l' arnés;
La zent ghe guarda, e i disen in vedèla:
Züra-mi! l'è Clorinda: e l' era quela.

A no la vóss mai mèttes sto desperi
Al mesté ch'a le donne se conven,
De cüsì, de filà, de monesteri,
De recàm, na la vóss mai savèn nién;
L'andava coi soldadi in di quarteri,
Ch' an' là se pól ben jèss dona da ben;
Süperba e derüscóna la füdè;
Però 'nsi despresiósa la piasè!

L' era anmò piccenina, e la voreva
Messedà spade, lanze, e cavalcà;
La feva i pügni, i sassi, e la sfideva
Tütti a fà le brazzade, e a scorriatà;