19 cremavit. consulis corpus eo die, quia obrutum superstratis Gallorum cumulis erat, inveniri non potuit; postero die inven20 tum relatumque est cum multis militum lacrumis. intermissa inde omnium aliarum rerum cura Fabius collegae funus omni 1 honore laudibusque meritis celebrat. XXX. Et in Etruria per 5 eosdem, dies ab Cn. Fulvio propraetore res ex sententia gesta, et praeter ingentem inlatam populationibus agrorum hosti 2 cladem pugnatum etiam egregie est, Perusinorumque et Clusinorum caesa amplius milia tria et signa militaria ad viginti 3 capta. Samnitium agmen cum per Paelignum agrum fugeret, 10 circumventum a Paelignis est; ex milibus quinque ad mille caesi. 4 Magna eius diei, quo in Sentinati agro bellatum, fama est 5 etiam vero stanti; sed superiecere quidam augendo fidem, qui in hostium exercitu peditum deciens centena milia, equitum 15 sex et quadraginta milia, mille carpentorum scripsere fuisse, 6 scilicet cum Umbris Tuscisque, quos et ipsos pugnae adfuisse; et ut Romanorum quoque augerent copias, L. Volumnium pro consule ducem consulibus exercitumque eius legionibus consulum 7 adiciunt. in pluribus annalibus duorum ea consulum propria 20 victoria est, Volumnius in Samnio interim res gerit, Samnitiumque exercitum in Tifernum montem conpulsum non deterritus iniquitate loci fundit fugatque. ac 25 8 Q. Fabius Deciano exercitu relicto in Etruriae praesidio suis legionibus deductis ad urbem de Gallis Etruscisque Samnitibus triumphavit. milites triumphantem secuti sunt. 9 celebrata inconditis carminibus militaribus non magis victoria Q. Fabii quam mors praeclara P. Decii est, excitataque memoria parentis aequata eventu publico privatoque fili laudi Victor Iuppiter. 2. cumulis] .11. scheinlich, dass alle Umbrer und rirte. a Paelignis] Obwohl sie Stammesgenossen (Sabeller) der Samniten waren. 14. etiam vero stanti] auch wenn man bei der Wahrheit stehen bleibt. periacere fidem, über die Glaubwürdigkeit weit hinaustreffen; das Bild ist von dem Wurfe entlehnt. --- su bus. data ex praeda militibus aeris octogeni bini sagaque 10 et tunicae, praemia illa tempestate militiae haudquaquam spernenda. -5 10 2. Der Tarentinische Krieg. Pyrros. XIII. Τότε δ ̓ οὖν εἰς Ἤπειρον ἐκπεσόντι τῷ Πύρρῳ καὶ προεμένῳ Μακεδονίαν ἡ μὲν τύχη παρεῖχε χρῆσθαι τοῖς παροῦ σιν ἀπραγμόνως καὶ ζῆν ἐν εἰρήνῃ βασιλεύοντα τῶν οἰκείων· ὁ δὲ τὸ μὴ παρέχειν ἑτέροις κακὰ μηδὲ ἔχειν ὑφ ̓ ἑτέρων ἄλυν τινὰ ναυτιώδη νομίζων ὥσπερ ὁ ̓Αχιλλεὺς οὐκ ἔφερε τὴν σχολήν, ἀλλὰ φθινύθεσκε φίλον κῆρ αὖθι μένων, ποθέεσκε δ ̓ ἀϋτήν τε πτόλεμόν τε. Δεόμενος δ ̓ οὖν ἔλαβε πραγμάτων καινῶν τοιαύτην υπόθεσιν. Ρωμαῖοι Ταραντίνοις ἐπολέμουν. Οἱ δὲ μήτε φέρειν τὸν πόλεμον δυνάμενοι μήτε θέσθαι θρασύτητι καὶ μοχθηρία δημαγωγῶν gang. 1. aeris octogeni] Noch schwere Pfundasse, vgl. Hultsch, Metrologie p. 192. 2. militiae, Gen. von praemia abhängig, wobei illa tempestate zwischen praemia u. militiae der Hervorhebung dieser Begriffe dient. 5. ἐκπεσόντι τῷ Πύρρῳ] Er hatte sich in den Besitz Makedoniens gesetzt (287), verlor aber das Land ebenso schnell wieder. ἀναπειθομένων δὲ πολλῶν δείσας ὁ Πύρ ρος ἀπηλλάγη μετὰ τῆς Ἠπειρωτικῆς καὶ συμμαχικῆς δυνάμεως ἀποβαλών Μακεδονίαν ᾧ τρόπω παρέλαβεν.) ἐκπίπτω ist Passir είν zu ἐκβάλλω. - 7. ἀπραγμόνως] = otiose. 7. ὁ δὲ τὸ μὴ παρέχειν etc.] Im Gegensatz gegen die Lehre des Epicur: quod aeternum beatumque est, id nec habet ipsum negotii quicquam nec exhibet alteri (Cic. de deor. nat. I, 17). παρέχειν — ἔχειν, wie exhibere und habere negotia. In dieser Zeit der Musse beschäftigte er sich mit der Abfassung kriegswissenschaftlicher Schriften. Cic. Fam. IX, 25: plane nesciebam te tam peritum esse rei militaris, Pyrri te libros et Cineae video lectitasse. 10. ἀλλὰ φθινύ 8. = waren θεσκε etc.] Hom. Il. A, 491. — 12. ὑπό- ἐβουλεύοντο ποιεῖσθαι Πύρρον ἡγεμόνα καὶ καλεῖν ἐπὶ τὸν πόλεμον ὡς σχολὴν ἄγοντα πλείστην τῶν βασιλέων και στρατηγὸν ὄντα δεινότατον. Τῶν δὲ πρεσβυτέρων καὶ νοῦν ἐχόντων πολιτῶν οἱ μὲν ἄντικρυς ἐνιστάμενοι πρὸς τὴν γνώμην ἐξέπιπτον ὑπὸ κραυγῆς καὶ βίας τῶν πολεμοποιῶν, οἱ δὲ ταῦτα ὁρῶντες κ ἀπέλειπον τὰς ἐκκλησίας. Οὕτω δὲ τοῦ δόγματος κυρίου γενομένου πρέσβεις ἔπεμψαν εἰς Ἤπειρον οὐχ αὑτῶν μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν Ἰταλιωτῶν δῶρα τῷ Πύρρῳ κομίζοντας καὶ λέγοντας, ὡς ἡγεμόνος ἔμφρονος δέονται καὶ δόξαν ἔχοντος, δυνάμεις δὲ αὐτόθεν ὑπάρξουσι μεγάλαι παρά τε Λευκανῶν καὶ Μεσσαπίων 10 καὶ Σαυνιτῶν καὶ Ταραντίνων εἰς δισμυρίους ἱππεῖς, πεζῶν δὲ ὁμοῦ πέντε καὶ τριάκοντα μυριάδας. Ταῦτα οὐ μόνον αὐτὸν ἐπῆρε τὸν Πύρρον, ἀλλὰ καὶ τοῖς Ἠπειρώταις προθυμίαν ἐνέβαλε καὶ ὁρμὴν τῆς στρατείας. XIV. Ἦν δέ τις Κινέας, Θεσσαλὸς ἀνήρ, τῷ μὲν φρονεῖν 15 δοκῶν ἱκανὸς εἶναι, Δημοσθένους δὲ τοῦ ῥήτορος ἀκηκοὼς ἐδό κει μόνος εὖ μάλιστα τῶν τότε λεγόντων οἷον ἐν εἰκόνι τῆς ἐκείνου δυνάμεως καὶ δεινότητος ἀναμιμνήσκειν τοὺς ἀκούοντας. Συνὼν δὲ τῷ Πύρρῳ καὶ πεμπόμενος ἐπὶ τὰς πόλεις ἐβεβαίου τὸ Εὐριπίδειον, ὅτι πᾶν ἐξαιρεῖ λόγος, ὃ καὶ σίδηρος πολεμίων δράσειεν ἄν. 15. Κινέας] Seine politische Gewandtheit, Beredtsamkeit war ebenso gross wie seine Hingebung an den König. Er stand damals bereits im hohen Alter und starb in Sicilien während des dortigen Aufenthaltes mit dem König. Gerühmt wird an ihm ein staunenswerthes Gedächtniss; Cicero kannte auch noch von ihm eine tactische Schrift. Vgl. Nieb. R. G. III, 562. 16. ἱκανός, prudentia valebat. 17. οἷον ἐν εἰκόνι] wie aut einem Bilde, d. h. sprechend ähnlich; wie das Bild an den Menschen, so erinnert die Beredtsamkeit des Cineas an die δεινότης (vis dicendi) des Demosthenes. 19. συνών 1. e. in consiliis, si regem comitaretur, πεμπόμενος, si legatus vel orator ad civitates mitteretur. 20. τὸ Εὐριπίδειον ] Eteocles in den Phoen. 526: πᾶν γὰρ ἐξαιρεῖ λόγος etc. (Damit wird zugleich bekannt, dass die Bildung eine Macht gewor 20 Ὁ γοῦν Πύρρος ἔλεγε πλείονας πόλεις ὑπὸ Κινέου τοῖς λόγοις ἢ τοῖς ὅπλοις ὑφ ̓ ἑαυτου προσῆχθαι· καὶ διετέλει τὸν ἄνδρα τιμῶν ἐν τοῖς μάλιστα και χρώμενος. XV. Πρῶτον μὲν οὖν ἀπέστειλε τον Κινέαν τοῖς Ταραντί 5 νοις στρατιώτας ἄγοντα τρισχιλίους· ἔπειτα πολλῶν ἱππηγῶν καὶ καταφράκτων καὶ πορθμείων παντοδαπῶν ἐκ Τάραντος κοι μισθέντων ἐνεβίβαζεν ἐλέφαντας εἴκοσι καὶ τρισχιλίους ἱππεῖς, πεζοὺς δὲ δισμυρίους καὶ δισχιλίους τοξότας καὶ σφενδονήτας πεντακοσίους. Γενομένων δὲ πάντων ἑτοίμων ἀναχθεὶς ἔπλει· 10 καὶ μέσον ἔχων τὸν Ιόνιον ἁρπάζεται βορέᾳ ἀνέμῳ παρ' ὥραν ἐκραγέντι. Καὶ βιασθεὶς αὐτὸς μὲν ἀρετῇ καὶ προθυμία ναυτῶν καὶ κυβερνητῶν ἐξανέφερε καὶ προσανῆγε τῇ γῇ πολυπόνως καὶ παραβόλως, τοῦ δὲ ἄλλου στόλου συγχυθέντος καὶ τῶν νεῶν σκεδασθεισῶν αἱ μὲν ἀποσφαλεῖσαι τῆς Ἰταλίας ἐξεώσθη 15 σαν εἰς τὸ Λιβυκὸν καὶ Σικελικὸν πέλαγος, τὰς δὲ ὑπερβαλεῖν μὴ δυνηθείσας ἄκραν Ἰαπυγίαν νύξ τε κατελάμβανε καὶ πολλὴ καὶ χαλεπὴ θάλασσα παίουσα πρὸς χωρία δύσορμα καὶ τυφλὰ πάσας διέφθειρε πλὴν τῆς βασιλικῆς. Αὕτη δὲ πλαγίου μὲν ἔτι ὄντος τοῦ κύματος ήμύνετο καὶ διέφευγε μεγέθει καὶ ῥώμῃ 20 τὰς ἐπιβολὰς τῆς θαλάσσης· ἐπεὶ δὲ περιελθὸν ἀπὸ γῆς ἀπήντα τὸ πνεῦμα καὶ κίνδυνον εἶχεν ἡ ναῦς ἀντίπρωρος ἱσταμένη πρὸς κλύδωνα πολὺν διαρραγῆναι, τὸ δὲ ἐφέντας αὖθις ήγριω μένῳ πελάγει καὶ πνεύματι τροπὰς λαμβάνοντι παντοδαπὰς φέρεσθαι φοβερώτατον ἐφαίνετο τῶν παρόντων κακῶν, ἄρας 25 ὁ Πύρρος αὑτὸν ἀφῆκεν εἰς θάλασσαν καὶ τῶν φίλων καὶ τῶν δορυφόρων εὐθὺς ἦν ἅμιλλα καὶ προθυμία περὶ αὐτόν. Ἡ δὲ προ es war eine Zeit, in welcher die νὺξ καὶ τὸ κῦμα μετὰ ψόφου μεγάλου καὶ τραχείας ἀνακοπῆς χαλεπὴν ἐποίει τὴν βοήθειαν, ὥστε μόλις ἡμέρας ἤδη μαραι νομένου τοῦ πνεύματος ἐκπεσεῖν αὐτὸν ἐπὶ τὴν γῆν, τῷ μὲν σώματι παντάπασιν ἀδυνάτως ἔχοντα, τόλμῃ δὲ καὶ ῥώμῃ τῆς ψυχῆς ἀνταίροντα πρὸς τὴν ἀπορίαν. Αμα δὲ οἵ τε Μεσσάπιοι, κ καθ' οὓς ἐξεβράσθη, συνέθεον βοηθοῦντες ἐκ τῶν παρόντων προθύμως και προσεφέροντο τῶν σωζομένων ἔνιαι νεῶν, ἐν αἷς ἦσαν ἱππεῖς μὲν ὀλίγοι παντάπασι, πεζοὶ δὲ δισχιλίων ἐλάττους, ἐλέφαντες δὲ δύο. XVI. Τούτους ἀναλαβὼν ὁ Πύρρος ἐβάδιζεν εἰς Τάραντα. 10 Καὶ τοῦ Κινέου προαγαγόντος εἰς ἀπάντησιν ὡς ᾔσθετο ὀλίγους ὄντας τοὺς στρατιώτας, παρελθων οὐδὲν ἀκόντων οὐδὲ πρὸς βίαν ἔπραττε τῶν Ταραντίνων, ἕως ἀνεσώθησαν αἱ νῆες ἐκ τῆς θαλάτ της καὶ συνῆλθεν ἡ πλείστη τῆς δυνάμεως. Τηνικαῦτα δὲ ὁρῶν τὸ πλῆθος ἄνευ μεγάλης ανάγκης μήτε σώζεσθαι δυνάμενον μήτε σώ- 15 ζειν, ἀλλ ̓ οἷον ἐκείνου προπολεμοῦντος οἴκοι καθῆσθαι περὶ λουτρὰ καὶ συνουσίας γιγνόμενον, ἀπέκλεισε μὲν τὰ γυμνάσια καὶ τοὺς περιπάτους, ἐν οἷς ἀλύοντες ὑπὲρ τῶν πραγμάτων λόγῳ διεστρατήγουν, πότους δὲ καὶ κώμους καὶ θαλίας ἀκαίρους ἀνεῖλεν, ἐκάλει δὲ πρὸς τὰ ὅπλα καὶ περὶ τοὺς καταλόγους τῶν στρα- 20 τευομένων ἀπαραίτητος ἦν καὶ λυπηρός, ὥστε πολλοὺς ἐκ τῆς πόλεως ἀπελθεῖν ἀηθείᾳ τοῦ ἄρχεσθαι δουλείαν τὸ μὴ πρὸς ἡδονὴν ζῆν καλοῦντας. Ἐπεὶ δὲ Λαιβῖνος ὁ τῶν Ρωμαίων ὕπατος = = 14. ἡ πλείστη τῆς δυνάμεως] Attraction oder Assimilation des Superlativs an den Sing. des partitiven Genetiv; oder ἡ πλείστη μερὶς τῆς δυνάμεως. 16. olov] mit Inf. καθῆσθαι zu verbinden geneigt sein, nur fähig sein etc. γίγνεσθαι περί τι, occupari vel delectari aliqua re. 18. ἀλύοντες] cf. p. 171, 8. λόγῳ διεστρατήγουν] Vgl. die Rede des Aem. Paulus vor seinem Abgange nach Makedonien, Liv. XXXXIIйI, 22, 8 in omnibus circulis atque etiam si dis placet, in conviviis sunt, qui exercitus in Macedoniam ducant, |