Immagini della pagina
PDF
ePub

drubalis expugnari caftra, quam, si se rursus tres exercitus ac tres duces junxiflent, sua defendi: si- 19 mul aut, si succeffiffet coeptis, recepturum se adflictas res: aut, si pulsus effet, tamen ultro inferendo arma, contemtum sui demturum.

XXXVIII. Ne tamen subita res et nocturnus terror etiam non suae fortunae consilium perturbaret, adloquendos adhortandosque sibi milites ratus, concione advocata ita differuit: Vel mea erga umpe- 2 ratores noftros vivos mortuos.que pietas, vel praesens ommum noftrum, milites, fortuna fidem cuivis facere pot

tantur. V. ad 1, 53, 3. Insuper adfectas res emendat ex conjectura Gebhard. ad 22, 14,9. Sed cui bono? Juftin. 4, 5, 2. Dum res, quamvis adflictae, nondum tamen perditae forent.

Tamen ultro inferendo arma, contemtum sui d mturum] Justin. 7, 6.

Facillimis quibusque aggressis, quorum victoria et militum trepidos animos firmaret, et contemtum sibi hoftium demeret. ubi forte legendum cum Bon. garsio erit contemtum sui. GEBH.

§. 1. Et nocturnus terror etiam non suae fortunae consilium per. turbaret] Ita plerique habent. quidam vero, et in his vetus cod. et non. Ceterum melius etiamnum. SABELL. Vet. lib. nocturnus terror. SIG. Eleganter in meo libro nocturnus terror, et non suae fortunae consilium. Non enim fortunae illius afflictae vi. debatur et propemodum desperatac, ultro aggredi hoftium ca. stra. LIPS. 3. Epist. Quaelt. 7. Recte haec lectio nocturnus terror etiam non suae fortunae con ́silium in noviffimis edd. recepta est, approbata Pall. duobus,

ac prisca ed. At Pal. 3. pauxilla mutatione, etiam ne suae fortunae consilium. GEBH. Lipsius e ve teri et non suae: cum legeretur jam in Mogunt. etiamnum suae. Sed veteres scripti et Andreas aliique editi etiam non suae. Put. quoque et Pet. terrorem. Unde suspicari queas et nocturnus terror metu jam non suae, ne ifta interponerent metum incepto,quod per se satis erat ambiguum, quia non hujus fortunae Romanorum. J. FR. GRON. nocturnus terror etiam omnes mei, Hearnii Oxon. Brancal. Latinii, Regius, ac Colbert. apud Doujat. et vett. edd. pro quo Ascens. anno 1513. error subftituit. Unde Sigonio prius vulgatum_revocare necesse fuit. Error et Terror saepe commutari, vidimus ad 24, 30, 6, Deinde etiamnum suae fortunae consilium primus ex Sabellici emendatione in contextum recepit eadem Ascensii ed. utraque alia lectione etiam non suae, at, que et non suae in marginem rejecta; quarum priorem praeter edd. vett. servant etiam omnes codd. modo laudati, nisi quod et non suae supersit in Lovel. 2. et Hav. Cl. Jac. Perizonius ad

est, mibi hoc imperium, ut amplum judicio veftro, ita 3 re ipsa grave ac sollicitum effe. Quo enim tempore, nisi metus moerorem obftupefaceret, vix ita compos mei effem, ut aliqua solatia invenire aegro animo poffem; cogor veftram omnium vicem (quod difficillimum in lu4 ctu est) unus consulere, et ne tum quidem, ubi, quonam modo bas reliquias duorum exercituum patriae conservare possim, cogitandum eft, avertere animum ab assi5 duo moerore libet. Praefto est enim acerba memoria, et Scipiones me ambo dies noctesque cuvis insomniisque 6 agitant, et excitant saepe somno; neu se, neu invictos

[ocr errors]

oram Livii conjicit legendum et jam non suae fortunae consilium turbaret, scilicet milites, consilium casu primo accipiens. Paullo ante dubita res Voff. a m. 1. dubia res a m. 2. quod etiam est in Lovel. 1.

§. 2. Fidem cujus facere potest] Ita alii non pauci legunt. Sed pro cujus ego cuivis feci. SA. BELL. cuivis omnes mei. Mox pronomen hoc ignorat Florent.

§. 3. Ut aliqua solatia invenire aegro animo poffem] Pal. 2. aequo animo. GEBH. J. Fr. Gronov. anno 1665. edidit alia solatia, quod deinde servarunt Jac. Gronovius et Joh. Clericus. Verum lectio illa ex operarum errore nata videtur, omnes enim codd. mei, Oxon. Hearnii, et quibus usus est Crevier. aliqua defen dunt, quod propterea recte nuperrimi editores revocarunt. Ceteroquin alia et aliqua etiam a scribis librariis saepiffime commutata sunt. V. ad 2, 49, 5. 6, 2, 6. c. 15, 10. c. 27, 11. 9, 20, 2. 10, 10, 10. 22, 12, 7. 23, 18, 14. 33, 38, 9. 34, 23, 3. (*35, 33, 9. 37, 26, 4.) Adde N. Heinsium

ad Nason. 12. Her. 8o. 4. Met. 445. et Corte ad Plinii 2. ep. 1. et ep. 4.

Omnium vicem etc. unus consulere] Sic vulgo scriptum repe. rio. sed, librariae fidei ratione objecta, consolari legendum esse, et non consulere, contenderim. SABELL. Vetus consulere. veriffime. Aliis luctu et metu debilitatis, summa consiliorum ad unum Marcium venerat. At illud vulgatum, si attendis, ne Latinum quidem est. LIPS. 3. Epift. Quacft. 7. consulere pariter omnes mei.

§. 4. Avertere animum ab assiduo moerore liber] Malim licet. Significat enim, quae mox narrat, non hoc sibi concedere. J. FR. GRON. Voces illae saepius in Mais commutantur. V. ad 5, 34, 6. et quae notantur ad Silii 15, 188. İta Muretus apud Liv. 31, 9. 3. et Faber 37, 10, 3. рессаtum esse existimant: utroque tamen loco vulgatum commode defendi potest. Paullo ante conservare possem, pro possim, Florent. Voff. Lovel. 1. 2.4. 5. Har lej. Gaertn. et Hav.

per octo annos in his tervis milites suos, commilitones veftros, neu rempublicam patiar inultam, et suam disciplinam suaque inftituta sequi jubent: et, ut imperiis 7 vivorum nemo obedientior me uno fuerit, ita poft mortem suam, quod quaque in re facturos illos fuiffe maxime censeam, id optimum ducere. Vos quoque velim, 8 milites, non lamentis lacrimisque tamquam exftinctos prosequi, (vivunt vigentque fama rerum geftarum) sed, quotiescumque obcurret memoria illorum, velut si adbortantes signumque dantes videatis eos, ita proelia inire. Nec alia profecto species, befterno die oculis

[ocr errors]

§. 6. Invictos per octo annos in his terris milites suos] V. quae supra notantur ad c. 36, 14.

Sequi jubent. Et ut imperiis] Verum hujus loci sensum penitus suftulit peffima interpunctio, et Scipionum mandata ad Marcium prorsus confudit cum adhortationibus Marcii ad milites. Voluit Livius jubent: et ut imperiis vivorum nemo obedientior me uno fuerit, ita poft mortem suam, quod quaque in re facturos illos fuiffe maxime censeam, id optimum ducere. Repete hic aлo v Koι. vov jubent. Quod cum non per viderent faciendum effe, qui primi ita diftinxerunt, infinitum male cum sequente velim conjunxere. Pergit nunc Marcius ad milites: Vos quoque velim, milites, non lamentis lacrimisque tamquam exftinctos prosequi. Eundem fere in modum, quod poft ea vidi, Mogunt. editio. Tollit enim omnem diftinctionem poft milites, et comma ponit ante vos. JAC. PERIZ. Ita non una ed. Mog. sed etiam omnes aliae ante Aldum. Perizonii itaque diftinctionem recepi, quod et iam fecerat Crevier.

§. 8. Vivunt enim vigentque] Malo lectionem veterem vivunt enim viventq e. LIPS. 3. Epift. Quaeft. 7. Pall. tres vivunt vigentque. Vulgata lectio tuta est auctoritate priscae ed. GEBH. Omnes scripti vivunt vigentque, omiffa conjunctione cauffali. Nec putem opus effe, ut conjiciamus cum Lipsio viventque. J. FR. GRON. Nullus etiam meorum, practer unum Ber. nullusque Oxoniensium Hearnii to enim agnoscit. Recte autem Gronov. vulgatum adversus Lipsium defendit. Infra 39, 40, 7. Vivit immo vigetque eloquentia ejus. ubi plura vide, vivit vigetque male Hearnii N.

Ita proelia inire] Lud. Dorle. ans ad Tac. 2. Ann. p. 300. ex conjectura legit inite, Peffime. Nemo enim, qui ad sensum Livii adtendit, ita legendum adfirmabit. inire pendet ex prae. cedenti velim. Nihilominus inite dederunt aberrantes librarii Lovel. 2. Ber. a m. 2. Hafn. Gaertn. et Hav. nec non typographorum operae in edd. Mediol. anni 1480. et 1505. Tarvis, utraque, Venetis variis, tribus Ascensii, Mog. aliisque, pro quo demum Aldus inire reposuit.

9

animisque veftris oblata, veftris oblata, memorabile illud edidit proclium: quo documentum dediftis hoftibus, non cum 10 Scipionibus exftinctum effe nomen Romanum: et, cujus populi vis atque virtus non obruta sit Cannensi clade, ex omni profecto saevitia fortunae emersuram effe. 11 Nunc, quia tantum ausi eftis sponte veftra, experiri libet, quantum audeatis duce veftro auctore. non enim besterno die, quum signum receptui dedi sequentibus effuse vobis turbatum beftem, frangere audaciam veftram, sed differre in majorem gloriam atque opportunitatem, 12 volui: ut poftmodo praeparati incautos, armati inermes, atque etiam sopitos, per occasionem adgredi poffetis. Nec bujus occasionis spem, milites, forte temere, sed 13 ex re ipsa conceptam habeo. A vobis quoque profecto

§. 10. Ex omni profecto saevitia fortunae emersuram esse] emer. surum Gaertn. et quaedam ex edd. vett. ut ad populum, non ejus vim aut virtutem referatur. Paullo ante fuit, pro sit, Voff. fuerit Lovel. 1. sint edd. Rom. anni 1472. ac Parm.

§. 11. Nunc, qui tantum ausi eftis] Put. Voff. Gud. Mur. quia tantum. J. FR. GRON. Non aliter etiam Florent. Lovel. 2. 4.5. Harlej. Ber. Gaertn. Hav. Hear. nii L. 1. edd. Rom. princeps, Rom. anni 1472. ac Parm. quod in contextum admisi.

§. 12. Ut poftmodum praeparati incautos] Optimi poftmodo. J. FR. GRON. Ita nunc etiam Voff. et paffim codd. modo hic, modo alius, plerumque vero optimi, exhibent. V. ad 2, 24, 5. c. 43, 8. 3, 41, 5. 4, 7, 6. 6, 30, 3. 26, 29, 2. 28, 19, 12. et 29, 1, 6. Ita etiam optimus cod. Sangerm. exhibet apud Colum. 1, 8. Nec

in tantum poftmodo exuberat, ut et rem amissam resarciat, ubi etiam vulgo poftmodum editur. Tabula aerea apud Gruter. p. 502. col. 2. FRVANTVR. QVAESO. PRIMO.

SACERDOTIORVM. GRADV. POST. MO- DO. CVM. ANNIS. PROMOTVRI. DIGNITATIS. SVAE. INCREMENTA. Ita etiam propemodo supra habuimus 24, 20, 11. Mox per occasiones Florent. Vol. Lovel. 1. 2. 4. et Hav. Sed v. ad 5, 26, 9.

§. 14. At id, quod, ne timeatur, fortuna facit, minime tuti sint homines] Quidam emendarunt ad id: et sunt pro sint, sed nihilo clariore facto sensu. Tum quae sequuntur verba, non minus obscura sunt. Quae ideo admo. nemus, ut exemplaria vetufta eo diligentius inspiciantur. GLAR. Vet lib. minime cauti sunt homines, id est, non cavent homines ea pericula, quae fortunae heneficio non videntur timenda. SIG. Pal. 2. minime cauti sunt homines. quod interpretatur Si

si quis quaerat, quonam modo pauci a multis, victi a victoribus caftra tutati sitis; nihil aliud respondeatis, quam id ipsum timentes vos omnia et operibus firmata babuisse, et ipsos paratos inftructosque fuiffe. Et ita 14 se` res babet. ad id, quod, ne timeatur, fortuna facit, minime tuti sunt bomines: quia, quod neglexeris, incautum atque apertum habeas. Nihil omnium nunc 15 minus metuunt hoftes, quam ne obseffi modo ipsi atque abpugnati caftra sua ultro obpugnemus. Audeamus, quod credi non potest ausuros nos. eo ipso, quod difficillimum videtur, facillimum erit. Tertia vigilia no- 16 ctis silenti agmine ducam vos. exploratum habeo, non vigiliarum ordinem, non stationes juftas esse. Clamor 17 in portis auditus et primus impetus caftra ceperit. tum

gonius. Sed to cauti interpretamentum est Toυ tuti. GEBH. cauti etiam duo Hearniani. Livius 24, 32, 3. Ad propius praesentiusque malum cautiores esse. Tibullus 1, 10, 46.

Non poteram ad laqucos cautior

esse tuos.

Curtius 8, 4, 24. Inter obsequia fortunae, adversus quae non satis cauta mortalitas est. Tamen non

sentio cum Sigonio, ne, si legas cauti, bis idem dicatur, non sunt cauti, quia negligentes et incauti. 36, 32, 6. Testudinem tu. tam ad omnes ictus video esse. DUK. Lectionem, quae ad initium adnotationis Glareani visitur, in ulla editione mihi obviam fuisse non memini. Sed omnes eae exhibent, ut nunc vulgatur. minime uti sunt homines legunt Florent. a m. 1. Voff. Lovel. 1. 4. Harlej. et Gaertn. minime cauti sunt homines Lovel. 2. 5. et Hearnii L. 1. ac D. Sed recte viri docti a Sigonio dissenserunt.

§. 15. Eo ipso, quod difficilliทนท videtur, facillimum erit] Put. facilius erat. Scribe faci lius erit. J. FR. GRON. facilius erit Florent. et Cant. Menti tamen Marcii, ut milites eo alacriores reddat, magis conveni. re videtur facillimum.

§. 16. Non stationes juflas effe Ex hoc et aliis locis Livii Schelius ad Polyb. c. 2. adversus Lipsium oftendit, fationes etiam nocturnas fuiffe. Adde Liv. 10, 32. et 33. DUKER.

§. 17. Inter torpidos somno] in. ter tot torpidos Voff. Lovel. 1. 2. 4. 5. Harlej. Ber Hearnii L. 1. D. et edd. ante Aldum. inter tot torpentes Gaertn. inter tot trepi. dos Hav. Supra 7, 36, 3. Torpidos somno insuper pavore exani mat. ubi vide.

§. 18. In rebus asperis et te. nuibus fortissima quaique consilia tutissima sunt] Voces et tenuibus

1

« IndietroContinua »