a

partes tueri possent. Ipse Scotussam est profectus; eodemque ab Larissa Macedonum copias traduci jussit. Eo nuntiatum est, concilium Ætolis Heracleam indictum, regemque Attalum, ad consultandum de summa belli, venturum. Hunc conventum ut turbaret subito adventu, magnis itineribus Heracleam duxit. Et concilio quidem dimisso jam venit: segetibus tamen, quæ prope 14 maturitatem erant, maxime in sinu Ænianum 15 b vastatis, Scotussam copias reducit. Ibi exercitu omni relicto, cum cohorte regia Demetriadem sese recipit. Inde ut ad omnes hostium motus posset occurrere, in Phocidem 16 c atque Eubœam et

....

Thracicus s. Pannonicus ad Strymonem fl. a quo diversi Agræi.' Rupert.14 Olim legebatur quæ jam prope.—15 ‘In sinu Ænianum: (cf. Schweigh, ad Polyb. x. 42.) ita optimi Mss. non Eniano; nisi malis Eniane, (8 Aiviàv s. Aiνειὰν κόλπος, vel ὁ Αἰνιάνων 8. Αἰνειάνων κόλπος,) h. e. in terris circa sinum hunc, ut XXXVII. 6. pr. in sinum Maliacum,' (et Liris fl. pro regione circa eum ap. Flor. 1. 18. 28. ubi cf. Duk.) terra, non mari, ' venerat ;' Gron. qui etiam monet, Enianum recte repositum pro Eneatium XXXIII. 3. et Æneatum XL. 4. pr. pro Enianum, ut majores Poridis fuerint non Ænianes, (quia tum nec habuisset quicquam metuendum a Philippo, cui nulla eam in gentem jurisdic tio, nec Thessalonica habitasset, et ' Æneam ad statum sacrificium' profectus esset) sed Æneates.' Rupert.-16 Olim occurrere etiam in Phocidem. ‘Om

NOTE

populos nominat. Verum, cum inter Hæmum et Rhodopen locet, apparet ad Thraciam pertinere. Strabo quoque lib. ix. Thraciæ tribuere videtur, cum Triballos ab Agrianibus ad Istrum, quindecim dierum itinere, habitasse scribit. Et verò Agrianes fluvius, cujus illi accolæ, et a quo nomen acceperant, ab Hæmo monte descendit in Hebrum, media fere in Thracia, quæ nunc Romania proprie.

z Scotussam est profectus] Duæ fuere hoc nomine civitates: altera in Odomantice Macedoniæ regione septemtrionali altera in Pelasgiotidis et Magnesiæ confinio, quæ Thessaliæ regiones sunt. De posteriori loquitur hoc loco Livius, quæ nomen adhuc retinere dicitur.

inter Sperchium et Asopum Thessalicos amnes. Nunc Comaro Pineto dicitur.

b In sinu Enianum [Æniano] Sinus nomine hic intelliguntur loca seu terræ sinui adjacentes; et Gron. legendum censet, vel in sinu Æniane, vel, ut est in scriptis, in sinu Ænianum, quorum gens Locris Epicnemidiis vicina circa Etam montem, ad Maliacum sinum degebat, Ætolis hoc tempore contributa, cum alias ad Perrhæbos pertinerent juxta Othryn colentes, ut Strab. et Steph. idem tradunt. Itaque sinus Enianum parum distat ab sinu Etæo, Maliaco, seu Lamiaco. Porro hi Ænianes diversi fuere ab Æniis ex Eno urbe Chersonesi Thracica, et ab Eniatibus ex Ænia oppido Macedoniæ, cujus mentio lib. XLV.

c In Phocidem] Fuit Phocis regio Helladis sive Græciæ proprie dictæ,

e

Peparethum mittit, qui loca alta eligerent, unde editi ignes apparerent. Ipse in Tisao 17 (mons est in altitudinem ingentem cacuminis editi) speculam posuit, ut ignibus procul sublatis signum, ubi quid molirentur hostes, momento temporis acciperet. Romanus imperator et Attalus rex a Peparetho Nicæam trajecerunt. Inde classem in Euboeam ad urbem Oreum & transmittunt, quæ ab Demetriaco sinu 18 h Chalcidem et Euripum petenti ad lævam prima urbium Eubœæ posita est. Ita inter Attalum ac Sulpicium convenit, ut Romani a mari, regii a terra oppugnarent.

6. Quatriduo post, quam appulsa classis est, urbem aggressi sunt. Id tempus occultis cum Platore, qui a Philippo præpositus urbi erat, colloquiis absumtum est. Duas arces urbs habet, unam imminentem mari, altera urbis media est. Cuniculo inde via ad mare ducit, quam a mari

nes Gall. et Voss. nt spurium argnunt rò etiam.' J. F. Gron.-17 Olim Cissæo. Quod Glareanus quærit Cissæum montem, imperite facit: etenim nullus est. Tisæum autem invenio apud Polyb. lib. XXI. Veteres etiam Liviani libri habent Thisao, non Cissao.' Sigon.-18 Non alibi memoratur sinus Demetriacus. Maliaco conj. Duker.' Rupert.

1 Allera urbis medio est, ante Gron. Reg. altera in urbis medio est. Pat.

NOTE

quam Ptol. Achaiæ nomine indigitat, ubi Delphi et Parnassus. Sita erat inter Œtam montem et sinum Cirrhæum. Ei Dores et Locri Ozolæ ad occasum, Booti cum reliquis Locris ad ortum: nunc pars est Livadiæ.

d Unde editi ignes apparerent] Non absimilem usum præstant in Hispa nia turres locis altis, præsertim maritimis, positæ, quarum meminit Noster lib. xxI. cap. 19. Minori paulo celeritate, sed longe certius, Galli veteres quæ ubique gerebantur, literis consignata, per dispositos ad certa et vicina inter se spatia homines eximiæ pernicitatis, nuntiabant, teste Cæsare: quæ origo videri potest publici veredorum usus.

saliæ in Phthiotide, unde Tisæum promontorium in sinu Pelasgico, si Laurembergii tabulis fides.

f Nicæam] Plures sunt ejus nominis urbes, hæc fuit non procul sinu Maliaco in Locris Epicnemidiis.

8 Oreum] Patet ex ipso Livio Oreum in Euboea insula fuisse, ejusque extima parte ab Euripo aversa, et sic in ora maris Ægæi: nunc Loreo dici volunt.

h Ab Demetriaco sinu] Hic sinus, idem cum Pelasgico, qui Golfo di Armiro Italis, vel potius ejus pars, a Demetrio urbe nomen accepit, (de quo proximo cap.) estque ad confinia Phthiotidis et Magnesiæ.

* Altera urbis media [medio] est] Reg. Gronov, visus, altera in urbis medio est.

e In Tisao] Tisæus mons est Thes- Put. cum Reg. quem præ manibus

turris quinque tabulatorum, egregium propugnaculum, claudebat. Ibi primo atrocissimum contractum est certamen, et turre instructa omni genere telorum, et tormentis machinisque ad oppugnandam eam ex navibus expositis. Cum omnium animos oculosque id certamen avertisset, porta maritimæ arcis Plator Romanos accepit, momentoque arx occupata est. Oppidani, pulsi inde in mediam urbem, ad alteram tendere arcem. Et ibi positi erant, qui fores portæ objicerent. Ita exclusi in medio cæduntur capiunturque. Macedonum præsidium conglobatum sub arcis muro stetit ; nec fuga effuse petita, nec pertinaciter prælio inito. Plator, venia a Sulpicio impetrata, in naves impositos ad Demetrium Phthiotidis exposuit: * ipse ad Attalum se recepit. Sulpicius, tam facili ad Oreum successu elatus, Chalcidem inde protenus victrici classe petit. Ubi haudquaquam ad spem eventus respondit. Ex patenti utrimque coactum in angustias mare speciem intuenti primo gemini portus in ora duo versi præbuerit: scd haud facile alia infestior classi statio est. Nam et venti ab utriusque terræ præaltis montibus subiti ac procellosi se dejiciunt, et fretum ip

Eos

altera urbis media est. Ita scribe.' J. F. Gron.-2 Olim legebatur, decidunt. Omnes, ut ante Rhenan. et venti ab utriusque terræ præaltis montibus subiti ac procellosi dejiciunt. Posses cogitare illa: venti ponunt, mutant, vertunt. Aut si hoc displicet, mitius certe fuerat procellosi se dejiciunt, aut dejiciuntur, quam decidunt, quod ex sola opinione Rhenan. receperunt Edd.' J. F. Gron.

NOTE

habeo, altera urbis media est: quomodo scribi jubet Gronov, eam formam loquendi firmari putans ex Silio Italico lib. I. concidit exacti medius per viscera teli,' ut habent meliores editiones, quo significari vult hostem sic perfossum telo, ut hujus mediam partem intra viscera absconditam habeat, prominente hinc capulo, inde mucrone. Mihi priorum lectionum alterutra magis arridet: utpote Latina, licet minus recondita, et minus affectata phrasi, qualibus non semper utique Livius utitur.

Ad Demetrium Phthiotidis exposuit] Phthia patria fuit Achillis, et Phthiotis regio Thessaliæ : Demetrium autem Thessalicum, Stephanus jacere ait ad Amphrysum amnem. Strabo lib. IX. Demetrium, sic dictum a Cereris fano quæ Græcis Anμhtnp, in ditione Protesilai fuisse ait, atque ab eo Pyrasum vocatam, urbem portu commodo, 20. stadia a Thebis Phthioticis.

1 Subiti ac procellosi se dejiciunt] Vulgaris a Rhenano lectio venti.... decidunt: scripti autem habent pro

m

sum Euripi non septies die,' sicut fama fert, temporibus statis reciprocat; sed temere in modum venti, nunc huc, nunc illuc verso mari, velut monte præcipiti devolutus torrens rapitur. Ita nec nocte, nec die quies navibus datur. Cum classem tam infesta statio accepit, tum et oppidum, alia parte clausum mari, alia ab terra egregie munitum præsidioque valido firmatum, et præcipue fide præfectorum principumque, quæ fluxa et vana apud Oreum fuerat, stabile atque inexpugnabile fuit. Id prudenter, ut in temere suscepta re, Romanus fecit, quod, circumspectis difficultatibus, ne frustra tempus tereret, celeriter abstitit incepto, classemque inde ad Cynum Locridis P (emporium id est urbis Opuntiorum mille passuum a mari sitæ) trajecit.

1 Prout ventus varie flat, vel non secus ac ventus, tempore incerto.

-3 Vet. libr. septies in die.' Sigon.-4 Ante Gron. emporium id est Opuntio

NOTE

cellosi dejiciunt: unde Gron. fieri pos. se putat se dejiciunt, vel dejiciuntur. Quid si dejiciunt referatur ad naves, quæ ingruentibus ventis deprimantur ?

m Fretum ipsum Euripi] Deductum putatur Euripi nomen a verbo pinis, quod est ventilare, unde Euripus fretum reciprocans: quanquam in genere de fretis omnibus dicitur, immo et producitur ad aquæductus. Per antonomasiam vero hoc nomen sibi

vindicavit Euboicum seu Chalcidicum fretum, quod et Baoticum; angustum scilicet mare, et sinus, quo Euboea insula dirimitur a continente Græciæ strictius sumtæ. De hujus, ut et de Taurominitani in Sicilia Euripi æstu Plin. lib. 11. c. 97. Figurate ad homines inconstantes atque instabiles nomen Euripi porrexerunt Græci, atque adeo ad res ipsas: est enim receptum apud eos εὔριπος ἄνε Oрaros, et eйpinоOS TUXη. Ceterum ab Euripo ad urbem Chalcidem totamque

tandem Eubœam translata est a Græcis appellatio: unde corruptum nomen hodiernum. Turcis enim Egripos appellatur: Italis adhuc corruptius Negreponte. Unde nostris Earipus ipse, Le Détroit; le Golfe de Negrepont. V. xxxi. 47.

n Sed temere in modum venti] Horis nempe ac temporibus incertis, quenadmodum venti spirant. Servattamen hic Euripns Chalcidicus æstibus suis certam rationem, licet pro variis anni temporibus diversam. Eam, velut sibi exploratam, describit Sponius in Itinerario suo per Græciam, Gallice nuper vulgato.

• Ad Cynum] In Locris Opuntiis ad sinum Maliacum fuit oppidum Cynus, Euripo et ipsum appositum ; Edepso Eubœæ oppositum: Opuntis navale. Ibi Deucalion et Pyrrha habitasse credebantur.

P Locridis] Alii occidentales fuere Locri, Ozolæ cognominati, a gravi apud eos terræ et aquæ alicubi odore,

7. Philippum et ignes ab Oreo editi monuerant,' sed serius Platoris fraude e specula elati: et impari maritimis viribus haud facilis erat in insulam classi accessus. Ita res per cunctationem omissa. Ad Chalcidis auxilium, ubi signum accepit, impigre est motus. Nam et ipsa Chalcis, quanquam ejusdem insula urbs est, tamen adeo arcto interscinditur freto, ut ponte continenti jungatur,' terraque aditum faciliorem, quam mari, habeat. Igitur Philippus, dejecto præsidio fusisque Ætolis, qui saltum Thermopylarum insidebant, cum ab Demetriade Scotussam, inde de tertia vigilia profectus, trepidos hostes Heracleam compulisset, ipse uno die Phocidis Elatiam millia amplius sexaginta contendit. Eodem ferme die ab Attalo rege Opuntiorum urbs capta diripiebatur. Concesserat eam prædam regi Sulpicius, quia Oreum paucos ante dies ab Romano milite, expertibus regiis, direptum fuerat. Cum Romana classis eo se recepisset,4" Attalus, ignarus adventus Phi

S

rum. Put. id est orbis et pontiorum mille.—5 ‘Añéxei dè laλáoons wepì tertekaÍdeka σradious Strab. quæ duo ferme millia passuum sunt. Hine Duk. Wesse!. ad Antonini Itin. p. 327. et Drak. suspicantur Livium scripsisse M. P. II. vel MM passuum, h. e. duo millia passuum.' Rupert.

1 Vulgat. ante Sigon. scriptura moverant. Placet magis, ut est in vet. lib. monuerunt.' Sigon.-2 Ante Gron. terra aditum faciliorem. Contra Rhenanum omnes Gall. Voss. et Pal. terraque.—3' Igitur Philippus cett. Crev. qui sæ. pius in verbis scriptoris Nostri transponendis sibi indulsit, hunc locum ita in ordinem redigendum putat: Igitur Philippus quum ab Demetriade Scotussam, inde de tertia vigilia profectus, dejecto præsidio, fusisque Ætolis, qui saltum Thermopylarum insidebant, trepidos hostes Heracleam compulisset, ipse uno die cett.' Doering.-4 Edd. ante Gron. Oreum sese receperat, et Attalus. Sic Andreas et omnes usque ad Magontiacenses, et retulit Rhenan. pro eo, quod ex Aldo inoleverat, cum Romana classis eo se recepisset.' J. F. Gron. Apud

NOTE

ad sinum Corinthiacum hi hodie in Livadiæ parte: alii orientales a prioribus Parnasso, ac Phocidis et Bootiæ parte interjacente, diremti, ad Euripum; divisi in Opuntios et Epicnemidios, qui nunc sub Stramulipa,

ni fallor.

a Ignes ab Oreo editi monuerant] Vide cap. prox.

• Phocidis Elatiam] Maxima Phocensium post Delphos Elatia, sen Elatea, ad Cephisum fluvium, qui in Copaidem influit paludem.

t Opuntiorum urbs] Locri Opuntii cognominantur ab urbe, quæ Opus, -untis, dicitur; Ajacis Oilei quondam sedes: ab ea sinus Opuntius.

u Cum Romana classis eo se recepis

• Ut ponte continenti jungatur] Ad. set] Sic optimi, et cum aliis Colb. co buc quoque ita se res habet.

se recepisset, nempe Cynum Locridis