XV.

Zu Laevius.1

In dem 19. Fragmente des Laevius (p. 81 der Müllerschen Catullausgabe) 'inibi inruunt cachinnos| ioca dicta risitantes' ist das erste und letzte Wort kritisch sehr unsicher. Wir wollen inibi bei Seite lassen und nur jenes risitantes zu erledigen versuchen. Ueber den Sinn des Fragmentes kann ja kein Zweifel obwalten: es gilt nur, für das riisitantis der Handschriften des Nonius p. 209, 27 die probabelste Aenderung zu finden. Ich möchte weder risitantes (Carrio), noch missitantes (so Bothe, von L. Müller mit einem fortasse recte' angeführt und von Quicherat als missitant aufgenommen), noch usitant (Vossius), noch auch visitantes (daran denkt Bothe auch), sondern lusitantes schreiben, also an dem handschriftlichen rusitantis nur r in l ändern. Das Verbum lusitare, welches wir ausser bei Plautus Capt. V 4, 6 (1003)... coturnices dantur quicum lusitent und Gellius XVIII 13, 1 Saturnalibus Athenis alea quadam festiva et honesta lusitabamus, auch in der Glosse

lusitatio ludus brevis

Mai VI p. 532b; cod. Leidensis 1913 (luscitatio ludis). Vgl. auch glossarium Salomonis lusitatio : lusus und Papias lusitatio : lusus brevis, cachinnus.

finden, passt zu der Sprache des Laevius wie zu dem Inhalte des Fragments auf das Beste.

[1) Acta VI S. 351 f.]

XVI.

Suetoniana.1

(carracutium. limbus. voces animantium.' alia)

1.

с

In codice Vaticano 3321 saec. VIII scripto, quo Angelus Maius Classicorum Auctorum t. VI p. 514a parum diligenter usus est, hanc habes singularem memoriam: caracutium. uehiculum altissimarum rotarum capsique deuexi. quo solo in campania pro arenas [s add. m. 2] siluae gallinariae uereuantur antequam lapide stenerentur', ubi lemma carracutium' scribendum docent Isidori quem mox afferemus locus et 'carrum' similiumque vocabulorum avaλoría, reliqua autem sic mecum emendabis: vehiculum altissimarum rotarum capsique devexi, quo solo in Campania pro arena silvae Gallinariae ferebantur, antequam lapide sterneretur'. Exquisitam glossam e fonte perquam bono fluxisse apparet; neque enim frequens est apud veteres illius silvae prope Cumas sitae mentio, et prorsus nova occurrunt carracutii accuratior descriptio, eiusdem in Campania (ubi eiusmodi vehicula ipse vidi) usus, silvae Gallinariae stratura. Auctorem ipsum qui quaesiverit facile de Suetonio cogitabit, qui in Pratorum libris similia multa tractaverit. Immo pro certo ad illum rettulerim, cum Isidorus, qui in Originibus ex nullo frequentius hausit, ipsius huius glossae caput servaverit ita: 'carracutium: vehiculum altissimarum rotarum.' Omisit autem reliqua ut doctiuscula, de suo ipse addens pro libri rationibus nugas etymologicas: quasi currum acutum.' Ex Isidoro pendent glossarium arabicolatinum Vulcanii p. 702, 37 Papias

[1) Rhein. Museum Bd. 34 (1879) S. 491 ff.]

que et Osbernus Maii 1. s. s. t. VIII p. 107 coll. 142. Iam si recte Suetonium agnovimus (quode non video cur dubites), reliqua, quae apud Isidorum habes paullo exquisitius de re vehicularia exposita, ex eodem fluxisse veri est simillimum.

2.

Libentius etiam, nisi fallor, sententiam meam probabis, ubi Suetoniana in illo et cognatis glossariis nominatim afferri audiveris. Repperi enim in gemello Vaticani 3321 fratre qui est codex Casinensis 439′ saec. XI glossam quam Vaticanus 492 6018 non magis exhibet quam 3321 hanc: limbus fasciola quaedam [quadam cod.] assuta extrinsecus vel extrema pars inaurate uestis set ut solent hominibus dici ornamentum capitis significat'. Ibi quinam sint illi homines quibus dici solet non sine corruptelae gravi suspitione dubitanti mihi succurrit 'aa' ut appellavi glossarii memoria, unde minus foedas scripturas enotavi 'sed ut soet homisus dicit' (e Casinensi 401) et 'set ut sue omisus dicit' (e Vaticano 3320); est enim soetomisus' ille purus putus noster Suetonius. Novum habes exemplum librariorum socordiae, qua Suetonii haud aliter atque earundem ab initio litterarum nomen Suei corrumpere solent. Confer velut Sindonius' (apud Reifferscheidum p. 247), 'Seetonius' (p. 273), 'Sitonius' (p. 350). Ceterum idem obtigit prae ceteris Laevio et Lucilio. Novum Pratorum fragmentum ex libro 'de genere vestium' petitum esse patet, quo Reifferscheidus praeter alia rettulerat ex Isidoro Originum XIX 31 haustum hoc supplementum: 'ornamenta capitis feminarum nimbus est fasciola transversa ex auro assuta in linteo, quod est in fronte feminarum. Plautus. .' Glossae testimonium vides confirmare opinionem Reifferscheidi, praecipuam libri undevicesimi partem ex Suetonio derivantis. Isidori contra memoria docet glossam non mediocriter turbata exhibere. Quae enim in principio eius legimus limbus fasciola quaedam assuta extrinsecus . haec olim ad Suetonianum quod in fine est interpretamentum pertinuisse censenda sunt. Unde paullo audacius sic quispiam pristinam formam restituerit: limbus: extrema pars inauratae vestis; sed, ut Suetonius dicit, ornamentum capitis signi

ficat. est autem fasciola quaedam assuta extrinsecus', vel similiter. Limbus' et nimbus' glossographo pro eodem prorsus sunt. Restat ut quaeramus unde manaverit scholion in glossaria. Non ex ipso Suetonio opinor. Videtur potius e pleniore Vergilii Aeneidos IV 137 commentario, ubi Servius haec tantum: limbus est . . fascia quae ambit extremitatem vestium', quali e fonte fluxit frgm. 167 (p. 267 Reiff.) in 'libro glossarum' servatum, ut docet idem Servius ad v. 262. Ceterum Suetonianae interpretationis reliquias in glossariis repperi nullas praeter memoriam quae est in 'asbestos' glossis hanc: limbus: fasciola deaurata vel ornamentum capitis', quam e supra prolata in brevius contractam esse apparet. Iuvat addere alia e glossis petita, sed ita, ut discriminanda separemus et nullius momenti discrepantias omittamus. Pleraque autem glossularum pars redit ad eundem illum Aeneidos versum, velut hae: limbum: clavum transversum in veste, ut: 'Sidoniam picto clamidem circumdata [circumlita ex circumlata Palatinus 1773] limbo' (liber glossarum); limbo: clavo' (idem); limbo: purpura' (Placidus p. 62, 10); limbo: circuitu chlamydis' (Vaticanus 3321, Casinensis 439); limbo: circuitu cuiuscumque rei aut ora maris' gl. asbestos'; Ambrosianus B 31 sup.: lymbo dicitur; Vatic. 3321; Casin. 439); limbo: ora vestis auro intexta' (Casinensis 90; glossae asbestos': a. i. om.). Aliorsum spectant: limbus genus vestis muliebris, quae in ludis 493 geritur' (concinnavi ex Vatic. 3321; Casinensibus 401 et 439; Ambr. B 31 sup.; gloss. 'asbestos'; Mai Cl. Auct. VI p. 532); 'limbos: clavos in veste regali' (liber glossarum: hostio ex osteo pro veste Palatinus); 'limbus: clavus in veste regia' (glossae Isidori p. 685, 9); limbus: vestimentum, quod purpureum in imo habet clavum' (sic duce Nonio p. 541 scripsi glossam Amplonianam1 p. 344, 31); limbus margo', (Leidensis 67 E: limbum); limbus: fibulatorium' (gl. 'abavus' minores: fibulatorum; diversas partes vestis glossographus commutasse videtur); aliae.

3.

In prato quod est de naturis rerum' (frgm. 127* p. 204, 6 ed. Reiff.) haec habes: duo sunt † axes quibus caelum volvitur; boreus quem nos aquilonium vocamus hic ἄρκτοι sunt id est septemtriones, qui nobis semper apparent cui contrarius est notius qui australis dicitur. Pro tertio vocabulo Arevalus coniecit poli scribendum, ego autem proposuerim cardines, collata glossa codicis Palatini 1773 f. 65: cardines mundi duo: septentrion et meridies; in ipsis enim volvitur caelum. Neque hinc aliena codicis Leidensis 67, F2 f. 59 6 memoria: polum dicit cardines terrae, quibus caelum (sic correxi quod traditum est polum) volvitur.

Frgm. 157* p. 243, 5: flustrum motus maris sine tempestate fluctuantis. Nusquam si recte memini singulariter effertur hoc nomen. Itaque praeferenda codicum CDLO scriptura flustra.

Ibidem p. 244, 9: ostia exitus fluminum in mare. Fluxit hoc interpretamentum in glossarii Amploniani primi partem alphabeticam: ostia: exitus fluminum in mare p. 357 a 126 ed. Oehler.

Ibidem p. 242, 10: aestuaria fomnia per quae mare vicissim tum accedit tum recedit. Pro omnia scribo momina, quo similius proditis litteris vocabulum vix excogitaveris. Cf. glossarium 'affatim': aestus: motus maris. Quamquam concedendum vocem illam poetico magis quam pedestri sermoni convenire.

4.

'Voces varias animantium', quarum indices multi exstant in codicibus, sed ut pauci inter se pares sint, aliqua ex parte ad Suetonium redire diserte testatur Hugutio, cuius 494 verba e Du Cangio petita Reifferscheidus p. 247 excitat. Sunt autem in codice Vaticano Palatino 1777 a. 1394 ad finem perducto f. 23 b s. baulare sic scripta: 'Sydonius in libro de naturis rerum'. Alterum testimonium idem Addendorum p. XI indagasse sibi visus est apud Papiam s. vox. Ibi enim cum legisset uoces mutorum animalium sic declarante efferunt: aquilas clangere . .' suspicatus est sic ex