Immagini della pagina
PDF
ePub

ptis, agri parte fere dimidia eos multavit, quo, si vellet, 4 populus Romanus colonias mittere posset. inde Romam ut ad triumphum haud dubium decedens exercitum dimi5 sit et adesse Romae ad diem triumphi iussit. ipse postero die quam venit senatu in aedem Bellonae vocato cum de rebus ab se gestis disseruisset, postulavit, ut sibi trium6 phanti liceret urbem invehi. P. Sempronius Blaesus tribunus plebis non negandum Scipioni, sed differendum honorem triumphi censebat: bella Ligurum Gallicis semper iuncta fuisse, eas inter se gentes mutua ex propin7 quo ferre auxilia. si P. Scipio devictis acie Boîs aut ipse cum victore exercitu in agrum Ligurum transisset aut partem copiarum Quinto Minucio misisset, qui iam tertium ibi annum dubio detineretur bello, debellari cum Liguribus 8 potuisse; nunc ad triumphum frequentandum deductos esse milites, qui egregiam navare operam rei publicae potuissent, possent etiam, si senatus quod festinatione triumphi praetermissum esset, id restituere differendo 9 triumpho vellet. iuberent consulem cum legionibus redire in provinciam, dare operam, ut Ligures subigantur. nisi illi cogantur in ius iudiciumque populi Romani, ne Boios quidem quieturos; aut pacem aut bellum utrubique ha10 benda. devictis Liguribus, paucos post menses proconsulem P. Cornelium multorum exemplo, qui in magistratu non triumphaverunt, triumphaturum esse.

1 XXXX. Ad ea consul neque se Ligures provinciam sortitum esse ait neque cum Liguribus bellum gessisse 2 neque triumphum de iis postulare: Q. Minucium confidere brevi subactis iis meritum triumphum postulaturum 3 atque impetraturum esse. se de Gallis Boîs postulare triumphum, quos acie vicerit, castris exuerit, quorum gentem biduo post pugnam totam acceperit in deditionem, 4 a quibus obsides abduxerit, pacis futurae pignus. verum enim vero illud multo maius esse, quod tantum numerum Gallorum occiderit in acie, quot cum milibus certe Boio5 rum nemo ante se imperator pugnaverit. plus partem dimidiam ex quinquaginta milibus hominum caesam, multa 6 milia capta; senes puerosque Bois superesse. itaque id quemquam mirari posse, cur victor exercitus, cum hostem

in provincia neminem reliquisset, Romam venerit ad celebrandum consulis triumphum? quorum militum si et in 7 alia provincia opera uti senatus velit, utro tandem modo promptiores ad aliud periculum novumque laborem ituros credat, si persoluta eis sine detractatione prioris periculi laborisque merces sit, an si spem pro re ferentes dimittant iam semel in prima spe deceptos? nam quod ad se 8 adtineat, sibi gloriae in omnem vitam illo die satis quaesitum esse, quo se virum optimum iudicatum ad accipiendam matrem Idaeam misisset senatus. hoc titulo, 9 etsi nec consulatus nec triumphus addatur, satis honestam honoratamque P. Scipionis Nasicae imaginem fore. uni- 10 versus senatus non ipse modo ad decernendum triumphum consensit, sed etiam tribunum plebis auctoritate sua compulit ad remittendam intercessionem. P. Cornelius con- 11 sul triumphavit de Boîs. in eo triumpho Gallicis carpentis arma signaque et spolia omnis generis travexit et vasa aenea Gallica, et cum captivis nobilibus equorum quoque captorum gregem traduxit. aureos torques trans- 12 tulit mille quadringentos septuaginta unum, ad hoc auri pondo ducenta quadraginta septem, argenti infecti factique in Gallicis vasis, non infabre suo more factis, duo milia trecenta quadraginta pondo, bigatorum nummorum ducenta triginta quattuor. militibus qui currum secuti 13 sunt centenos vicenos quinos asses divisit, duplex centurioni, triplex equiti. postero die contione advocata de 14 rebus ab se gestis et de iniuria tribuni bello alieno se inligantis, ut suae victoriae fructu se fraudaret, cum disseruisset, milites exauctoratos dimisit.

XXXXI. Dum haec in Italia geruntur, Antiochus 1 Ephesi securus admodum de bello Romano erat tamquam non transituris in Asiam Romanis. quam securitatem ei magna pars amicorum aut per errorem aut adsentando faciebat. Hannibal unus, cuius eo tempore vel maxima 2 apud regem auctoritas erat, magis mirari se aiebat, quod non iam in Asia essent Romani, quam venturos dubitare: propius esse ex Graecia in Asiam quam ex Italia in 3 Graeciam traicere et multo maiorem causam Antiochum quam Aetolos esse. neque enim mari minus quam terra

4 pollere Romana arma. iam pridem classem circa Maleum esse. audire sese nuper novas naves novumque impera5 torem rei gerendae causa ex Italia venisse, itaque desineret Antiochus pacem sibi ipse spe vana facere. in Asia et de ipsa Asia brevi terra marique dimicandum ei cum Romanis esse et aut imperium adimendum orbem 6 terrarum adfectantibus aut ipsi regnum amittendum. unus vera et providere et fideliter praedicere visus; itaque ipse rex navibus, quae paratae instructaeque erant, Chersonesum petit, ut ea loca, si forte terra venirent Romani, 7 praesidiis firmaret. ceteram classem Polyxenidam parare et deducere iussit, speculatorias naves ad omnia exploranda circa insulas dimisit.

XXXXII. C. Livius praefectus Romanae classis, cum quinquaginta navibus tectis profectus ab Roma Neapolim, quo ab sociis eius orae convenire iusserat apertas naves quae ex foedere debebantur, Siciliam inde petit, 2 fretoque Messanam praetervectus, cum sex Punicas naves ad auxilium missas accepisset et ab Reginis Locrisque et eiusdem iuris sociis debitas exegisset naves, lustrata 3 classe ad Lacinium altum petit. Corcyram, quam primam Graeciae civitatium adiit, cum venisset, percunctatus de statu belli necdum enim omnia in Graecia perpacata 4 erant et ubi classis Romana esset, postquam audivit circa Thermopylarum saltum in statione consulem ac regem esse, classem Piraeei stare, maturandum ratus omnium rerum causa, pergit protinus navigare Pelopon5 nesum. Samen Zacynthumque, quia partis Aetolorum maluerant esse, protinus depopulatus Maleum petit, prospera navigatione usus paucis diebus Piraeeum ad vete6 rem classem pervenit. ad Scyllaeum Eumenes rex cum tribus navibus obcurrit, cum Aeginae diu incertus consilii fuisset, utrum ad tuendum rediret regnum audiebat enim Antiochum Ephesi navales terrestrisque parare copias, an nusquam abscederet ab Romanis, ex quo-, 7 rum fortuna sua penderet. a Piraeeo A. Atilius, traditis successori quinque et viginti navibus tectis, Romam est 8 profectus. Livius una et octoginta constratis navibus, multis praeterea minoribus, quae aut apertae ro

[ocr errors]

stratae aut sine rostris speculatoriae erant, Delum traiecit.

[ocr errors]

et

XXXXIII. Eo fere tempore consul Acilius Nau- 1 pactum obpugnabat. Livium Deli per aliquot dies est ventosissima regio inter Cycladas fretis alias maioribus, alias minoribus divisas adversi venti tenuerunt. Polyxenidas, certior per dispositas speculatorias naves 2 factus Deli stare Romanam classem, nuntios ad regem misít. qui omissis quae in Hellesponto agebat, cum ro- 3 stratis navibus, quantum adcelerare poterat, Ephesum redit, et consilium extemplo habuit, faciendumne periculum navalis certaminis foret. Polyxenidas negabat 4 cessandum: et utique prius confligendum quam classis Eumenis et Rhodiae naves coniungerentur Romanis. ita 5 numero non ferme inpares futuros se, ceteris omnibus superiores et celeritate navium et varietate, auxiliorum. nam Romanas naves cum ipsas inscite factas inmobiles 6 esse, tum etiam, ut quae in terram hostium veniant, oneratas commeatu venire; suas autem, ut pacata omnia 7 circa se relinquentis, nihil praeter militem atque arma habituras. multum etiam adiuturam notitiam maris terrarumque et ventorum, quae omnia ignaros turbatura hostis essent. movit omnis auctor consilii, qui et re consi- 8 lium exsecuturus erat. biduum in adparatu morati, tertio die centum navibus, quarum septuaginta tectae, ceterae apertae, minoris omnes formae erant, profecti Phocaeam petierunt. inde cum audisset adpropinquare iam Romanam 9 classem rex, quia non interfuturus navali certamini erat, Magnesiam quae ad Sipylum est concessit ad terrestris copias comparandas. classis ad Cissuntem portum Ery- 10 thraeorum, tamquam ibi aptius exspectatura hostem, contendit. Romani, ubi primum aquilones - ii namque per 11 aliquot dies tenuerant, ceciderunt, ab Delo Phanas, portum Chiorum in Aegaeum mare versum, petunt; inde ad urbem circumegere naves, commeatuque sumpto Phocaeam traiciunt. Eumenes Elaeam ad suam classem pro- 12 fectus, paucis post inde diebus cum quattuor et viginti navibus tectis, apertis pluribus paulo a Phocaea ad Romanos parantis instruentisque se ad navale certamen re

13 diit. inde centum quinque tectis navibus, apertis ferme quinquaginta profecti, primo aquilonibus transversis cum urgerentur in terram, cogebantur tenui agmine prope in ordinem singulae naves ire; deinde ut lenita paululum vis venti est, ad Corycum portum, qui super Cissuntem est, conati sunt traicere.

1

[ocr errors]
[ocr errors]

XXXXIIII. Polyxenidas, ut adpropinquare hostis adlatum est, occasione pugnandi laetus sinistrum ipse cornu in altum extendit, dextrum cornu praefectos navium ad terram explicare iubet, et aequa fronte ad pugnam pro2 cedebat. quod ubi vidit Romanus, vela contrahit malosque inclinat, et simul armamenta componens opperitur 8 insequentis navis. iam ferme triginta in fronte erant, quibus ut aequaret laevum cornu, dolonibus erectis altum petere intendit, iussis qui sequebantur adversus dextrum 4 cornu prope terram proras derigere. Eumenes agmen cogebat. ceterum ut demendis armamentis tumultuari primum coeptum est, et ipse quanta maxima celeritate 5 potest concitat naves. iam omnibus in conspectu erant duae Punicae naves antecedebant Romanam classem 6 quibus obviae tres fuerunt regiae naves. et ut in numero inpari, duae regiae unam circumsistunt, et primum ab utroque latere remos detergunt, deinde transcendunt armati et deiectis caesisque propugnatoribus navem capiunt. 7 una, quae compari Marte concurrerat, postquam captam alteram navem vidit, priusquam ab tribus simul circum8 veniretur, retro ad classem refugit. Livius indignatione accensus praetoria nave in hostes tendit. adversus quam eadem spe duae, quae Punicam unam navem circumvenerant, cum inferrentur, demittere remos in aquam ab utroque latere remiges stabiliendae navis causa iussit et 9 in advenientis hostium naves ferreas manus inicere et, ubi pugnam pedestri similem fecissent, meminisse Romanae virtutis nec pro viris ducere regia mancipia. haud paulo facilius quam ante duae unam, tunc una duas 10 naves expugnavit cepitque. et iam classes quoque undique concurrerant, et passim permixtis navibus pugna11 batur. Eumenes, qui extremus commisso certamine advenerat, ut animadvertit laevum cornu hostium ab

« IndietroContinua »