Immagini della pagina
PDF
ePub

tifex maximus, piacula iræ Deum conquirere juffus, decemviri libros infpicere; conful Apollini, Æfculapio, Saluti dona vovere, & dare figna inaurata. quæ vovit deditque. Decemviri fupplicationem in biduum, valetudinis cauffa, in urbe & per omnia fora conciliabulaque edixerunt: majores duodecim annis, omnes coronati & lauream in manu tenentes, fupplicaverunt. Fraudis quoque humanæ infinuaverat fufpicio animis: & veneficii quæftio ex senatufconfulto, quod in urbe propiufve urbem decem millibus paffuum effet commiffum, C. Claudio prætori, qui in locum Tib. Minucii erat fuffectus; ultra decimum lapidem per fora conciliabulaque C. Mænio, priufquam in Sardiniam provinciam trajiceret, decreta. Sufpecta confulis erat mors maximé. necatus à Quarta Hoftilia uxore dicebatur. ut quidem filius ejus Q. Fulvius Flaccus in locum vitrici conful eft declaratus; aliquanto magis infamis mors Pifonis coepit effe: & teftes exiftebant, qui poft declaratos confules Albinum & Pifonem, quibus comitiis Flaccus tulerat repulfam, & exprobratum ei à matre dicerent, quòd jam ei tertiùm negatus confulatus petenti effet, & adjeciffe, pararet fe ad petendum; intra duos menfes effecturam, ut conful fieret. Inter multa alia teftimonia ad cauffam pertinentia, hæc quoque vox, nimis vero eventu comprobata, valuit, cur Hoftilia damnaretur. Veris principio hujus, dum confules novos delectus Romæ tenet; mors deinde alterius, & creandi comitia confulis in locum ejus omnia tardiora fecerunt: interim P. Cornelius & M. Bæbius, qui in confulatu nihil memorabile gefferant, in Apuanos Ligures exercitum induxerunt.

XXXVIII. Ligu

XXXVIII. Ligures, qui ante adventum in provinciam confulum non exfpectâffent bellum, improvisò oppreffi, ad duodecim millia hominum dediderunt fe. Eos, confulto per literas priùs fenatu, deducere ex montibus in agros campeftres procul ab domo, ne reditus fpes effet, Cornelius & Bætius ftatuerunt: nullum alium ante finem rati fore Liguftini belli. Ager publicus populi Romani erat in Samnitibus, qui Taurafinorum ** traducere Ligures Apuanos vellent; edixerunt, Ligures ab Anido montibus defcendere cum liberis conjugibufque: fua omnia fecum portarent. Ligures fæpe per legatos deprecati, ne penates, fedem in qua geniti effent, fepulchra majorum cogerentur relinquere, arma, obfides pollicebantur. pofteaquam nihil impetrabant, neque vires ad bellandum erant, edicto paruerunt. Traducti funt publico fumptu ad qua-draginta millia liberorum capitum cum feminis puerifque. argenti data centum & quinquaginta millia feftertium, unde in novas ædes compararent quæ opus effent. agro dividendo dandoque iidem, qui traduxerant, Cornelius & Bebius præpofiti. poftulantibus tamen ipfis, quinqueviri ab fenatu dati, quorum ex confilio agerent. Transacta re, quum veterem exercitum Romam deduxiffent, triumphus ab fenatu est decretus. Hi omnium primi nullo bello gefto triumphârunt. tantum hoftes ducti ante currum: quia nec quid ferretur, neque quid duceretur captum, neque quid militibus daretur, quicquam in triumphis eorum fuerat.

XXXIX. Eodem anno in Hifpania Fulvius Flaccus proprætor, quia fucceffor in provinciam tardius veniebat, educto exercitu ex hibernis, ulteriorem

Celtiberia agrum, unde ad deditionem non venerant, institit vastare. qua re irritavit magis, quàm conterruit animos barbarorum: & clam comparatis copiis faltum Manlianum, per quem tranfiturum exercitum Romanum fatis fciebant, obfederunt. In Hifpaniam ulteriorem eunti L. Postumio Albino college Gracchus mandaverat, ut Q. Fulvium certiorem faceret, Tarraconem exercitum adduceret, ibi dimitti veteranos, fupplementaque diftribuere, & ordinare omnem exercitum fefe velle; dies quoque, & ea propinqua, edita Flacco eft, qua fucceffor effet venturus. Hæc nova allata res, omiffis quæ agere inftituerat, Flaccum raptim deducere exercitum ex Celtiberia quum coëgiffet; barbari, cauffæ ignari, fuam defectionem & clam compara ta arma fenfiffe eum, & pertimuiffe rati, eo ferociùs faltum infederunt. Ubi eum faltum prima luce agmen Romanum intravit, repente ex duabus partibus fimul exorti hoftes Romanos invaserunt. quod ubi vidit Flaccus, primos tumultus, in agmine per centuriones ftare omnes fuo quemque loco & arma expedire jubendo, fedavit: &, farcinis jumentifque in unum locum coactis, copias omnes partim ipse, partim per legatos tribunofque militum, ut tempus & locus poftulabat, fine ulla trepidatione inftruxit; cum bis deditis rem effe admonens. Scelus & perfidiam illis, non virtutem nec animum acceffiffe. Reditum ignobilem in patriam, clarum ac memorabilem eos fibi feciffe: cruentos ex recenti cade hoftium gladios, & manantia fanguine fpolia, Romam ad triumphum delaturos. Plura dici tempus non patiebatur. invehebant se hoftes, & in partibus extremis jam pugnabatur. deinde acies concurrerunt. XL. Atrox

[ocr errors]

XL. Atrox ubique proelium, fed varia fortuna erat. egregiè legiones, nec fegniùs duæ alæ pugnabant: externa auxilia ab fimili armatura, meliore aliquantum militum genere, urgebantur; nec locum tueri poterant. Celtiberi ubi, ordinata acie & fignis collatis, fe non effe pares legionibus fenferunt, cuneo impreffionem fecerunt. quo tantum valent genere pugnæ, ut, quacumque parte perculere impetu fuo, fuftineri nequeant. tunc quoque turbatæ legiones funt, prope interrupta acies. Quam trepidationem ubi Flaccus confpexit, equo advehitur ad legionarios equites: &, Ecquid auxilii in vobis eft? Actum jam de hoc exercitu erit? quum undique acclamâffent, quin ederet quid fieri velit, non fegniter imperium exfecuturos: Duplicate turmas, inquit, duarum legionum equites, & permittite equos in cuneum hoftium, quo noftros urgent. id cum majore vi equorum facietis, fi effrenatos in eos equos immittitis: : quod fæpe Romanos equites cum magna laude feciffe fua, memoriæ proditum eft. Dicto paruerunt, detractifque frenis bis ultro citroque cum magna ftrage hoftium infractis omnibus haftis tranfcurrerunt. Diffipato cuneo, in quo omnis fpes fuerat, Celtiberi trepidare, & prope omiffa pugna locum fugæ circumfpicere. Et alarii equites, poftquam Romanorum equitum tam memorabile facinus videre, & ipfi virtute eorum accenfi, fine ullius imperio, in perturbatos jam hoftes equos immittunt. Tunc verò Celtiberi omnes in fugam effunduntur, & imperator Romanus averfos hoftes contemplatus, ædem Fortunæ equeftri, Jovique optimo maximo ludos vovit: cæduntur Celtiberi per totum faltum diffipati fuga. Decem & feptem VOL. V.

R

mil

millia hoftium cæfa co die traduntur: vivi capti plus tria millia, ducentis feptuaginta feptem cum fignis militaribus, equis propè mille centum. Nullis caftris eo die victor exercitus manfit: victorianon fine jactura militum fuit. quadringenti septuaginta duo milites Romani, sociûm ac Latini nominis mille decem & novem, cum his tria millia militum auxiliariorum perierunt. ita victor exercitus, renovata priore gloria, Tarraconem est perdu&tus. Venienti Fulvio Ti. Sempronius prætor, qui biduo ante venerat, obviam proceffit: gratulatufque est, quòd rempublicam egregiè geffiffet. cum fumma concordia, quos dimitterent, quofque retinerent milites, compofuerunt. Inde Fulvius, exauctoratis militibus in naves impositis, Romam eft profectus. Sempronius in Celtiberiam legiones duxit. confules ambo in Ligures exercitus induxerunt, diverfis partibus.

XLI. Poftumius prima & tertia legione BaliAtam Suifmontiumque montes obfedit: &, premendo præfidiis anguftos faltus eorum, commeatus interclufit, inopiaque omnium rerum eos perdomuit. Fulvius fecunda & quarta legione adortus à Pifis Apuanos Ligures, qui eorum circa Macram Aluvium incolebant, in deditionem acceptos, ad feptem millia hominum in naves impofitos, præter oram Etrufci maris Neapolin tranfmifit. inde in Samnium tradu&ti, agerque his inter populares datus eft. Montanorum Ligurum ab A. Postumio vineæ cæfæ, frumentaque deusta, donec cladibus omnibus belli coacti in deditionem venerunt, armaque tradiderunt. Navibus inde Poftumius ad vifendam oram Ingaunorum Intemeliorumque Li

gurum

« IndietroContinua »