Immagini della pagina
PDF
ePub

BOSTONIAE: WELLS ET LILLY,

Typographis.

[blocks in formation]

Cum C. Mario et L. Valerio COSS. seditiosus Trib. pl. Saturninus, permissa COSS. SCto republica, interfectus esset, sex et triginta annis post, Cicerone Consule C. Rabirius perduellionis reus factus est a T. Attio Labieno, qui hominem sacrosanctum Saturninum a Rabirio interfectum dicebat. Causa acta est primo ad Duumviros ex antiquo more, sed sorte a praetore datos, non a populo, more et instituto Romano creatos. li erant Julius Caesar et Lucius Caesar. Julius Rabirium cupidissime condemnat. Hac acerbitate permotus Rabirius provocat ad populum. Itaque causa postea acta est ad populum in Campo Martio comitiatu maximo. Hic aut potius ante comitia in concione populi defendit Rabirium consul Cicero, sed in semihorae curriculum coactus a Tribuno Labieno. Sed nihilominus a populo condemnatus esset, nisi Metellus Celer, augur et praetor, cum a multitudine se non audiri, et Rabirium cupide condemnari videret, vexillum de Janiculo detraxisset, ut jam nihil sciscere populo liceret. Comitiis ergo tunc solutis, abjecit Labienus actionem, et Rabirius ita est liberatus.

ETSI, Quirites, non est meae consuetudinis, initio di- 1 cendi rationem reddere, qua de causa quemque defendam, propterea, quod cum omnibus civibus in eorum periculis semper satis justam mihi causam necessitudinis esse duxi: tamen in hac defensione capitis, famae, fortunarumque omnium C. Rabirii, proponenda ratio videtur esse officii mei: propterea quod, quae justissima mihi causa ad hunc defendendum esse visa est, eadem vobis ad absolvendum debet videri.

2

Nam me cum amicitiae vetustas, tum dignitas hominis, tum ratio humanitatis, tum meae vitae perpetua consuetudo, ad C. Rabirium defendendum est adhortata: tum vero, ut id studiosissime facerem, salus reipublicae, consulare officium, consulatus denique ipse, mihi' una vobiscum cum salute reipublicae commendatus, coëgit. Non enim C. Rabirium culpa delicti, non invidia vitae, non denique veteres, justae, gravesque inimicitiae civium, in discrimen capitis vocaverunt: sed ut illud summum auxilium majestatis atque imperii, quod nobis a majoribus est traditum, de republica tolleretur: ut nihil posthac auctoritas senatus, nihil consulare imperium, nihil consensio bonorum contra pestem ac perniciem civitatis valeret, idcirco [in his rebus evertendis] unius hominis senectus, infirmitas, solitudoque tentata est. Quamobrem, si est boni consulis, cum cuncta auxilia reipublicae labefactari convellique videat, ferre opem patriae, succurrere saluti fortunisque communibus, implorare civium fidem, suam salutem posteriorem salute communi ducere: est etiam bonorum et fortium

3

1 una vobiscum cum sal. reip.] Nemo, quod sciam, hic haesit. Me primum offendit sonus in vobiscum cum s. deinde locum consideranti visum est cum salute reipubl. non esse a Cicerone : nam ante jam salus reip. commemorata est, inter ea, quae sibi commendata dicit, putavique esse notam glossatoris, quae in textum venerit. Ferrem tamen, si esset, mihi a vobis cum salute reip. commendatus, vel, m. a v.

una c. s.

2 non invidia vitae.] Sic habent edd. Rom. Br. Med. Junt. et hoe verum est: sic par est hoc membrum priori, culpa delicti; sic erat et in Ms. Franc. Aliae edd. vett. invidia vitaeque ex quo Aldina fecit invidia, vitaeque turpitudo: in quo vel ipsa disparitas membrorum rem suspectam facit.

3 in his rebus evertendis.] Haec verba me semper offenderunt, quae non modo salvo sensu abesse possunt, sed etiam non consentiunt cum reliqua oratione. Quale enim est, ut ista tollerentur, idcirco in iis evertendis Rabirius tentatur? Est a glossa verbi idcirco. Interpunctio vitiosa corruptionem induxit, quod in edd. pr. post vocaverunt, et post valeret punctum est.

eivium, quales vos omnibus reipublicae temporibus exstitistis, intercludere omnes seditionum vias, munire praesidia reipublicae, summum in consulibus imperium, summum in senatu consilium, putare: ea qui secutus sit, laude potius et honore, quam poena et supplicio dignum judicare. Quamobrem labor in hoc defendendo, praecipue meus est: studium vero conservandi hominis, commune mihi vobiscum esse debebit. Sic enim existimare debetis, Quirites, post 2 hominum memoriam rem nullam majorem, magis periculosam, magis ab omnibus vobis providendam, neque a tribuno plebis susceptam, neque a consule defensam, neque ad populum Romanum esse delatam. Agitur enim nihil aliud in hac causa, Quirites, quam ut nullum sit posthac in republica publicum consilium, nulla bonorum consensio contra improborum furorem et audaciam: nullum extremis reipublicae temporibus perfugium et praesidium salutis. Quae cum ita sint, primum, quod in tanta dimicatione capitis, famae, fortunarumque omnium fieri necesse est, ab Jove Optimo Maximo, ceterisque diis deabusque immortalibus, quorum ope et auxilio multo magis haec respublica, quam ratione hominum et consilio, gubernatur, pacem ac veniam peto: precorque ab iis, ut hodiernum diem et ad hujus salutem conservandam, et ad rempublicam constituendam, illuxisse patiantur. Deinde vos, Quirites, quorum potestas proxime ad deorum immortalium numen accedit, oro atque obsecro, quoniam uno tempore vita C. Rabirii, hominis miserrimi atque innocentissimi, et salus reipublicae,

4

4 et salus reip.] Copulam et hic aures meae desideraverunt, ob superiora, uno tempore, post quam formulam copulae etiam in primo mem

vestris manibus suffragiisque permittitur, adhibeatis in hominis fortunis misericordiam, in reipublicae salute sapientiam, quam soletis.

6

Nunc, quoniam, T. Labiene, diligentiae meae temporis angustiis obstitisti, meque ex comparato et constituto 5 spatio defensionis, in semihorae curriculum coëgisti, parebitur, et, quod iniquissimum est, accusatoris conditioni, et, quod miserrimum, inimici potestati. Quamquam in hac praescriptione semihorae patroni mihi partes reliquisti, consulis ademisti: propterea, quod ad defendendum propemodum satis erit hoc mihi temporis, ad conquerendum parum. nisi forte de locis religiosis ac de lucis, quos ab hoc violatos esse dixisti, pluribus verbis tibi respondendum putas: quo in crimine nihil est umquam abs te dictum, nisi a C. Macro objectum esse crimen id C. Rabirio. In quo ego demiror, meminisse te, quid objecerit C. Rabirio Macer inimicus, oblitum esse, 3 quid aequi et jurati judices judicarint. An de peculatu facto, an de tabulario incenso, 7 longa oratio est exprimenda? quo in crimine propinquus C. Rabirii

bro ponuntur essetque efficacius etiam loco, si esset et vita et salus. Tandem eam in altero membro reperi in ed. Junt. Itaque recepi.

5 spatio- in - curriculum.] Eleganter spatium et curriculum distinguuntur, omninoque totus locus est valde concinnus.

:

6 satis erit hoc mihi temporis.] Graevius malebat s. e. mihi hoc temporis mihi videtur hoc delendum esse: temporis pendet a satis. quis dicit hoc temporis mihi satis est? mox et verum melius abesset, quod in hac forma certe languet, et alibi non additur. Edd. W. 1480, hic non habent verum, sed post conquerendum, vero: quae varietas docet, esse hoc verbum a glossatore. Itaque cum Lambino delevi.

7 longa oratio est exprimenda.] Durius mihi hoc visum est et expromenda legendum, ante, quam a P. Manutio, Lambino et aliis post eum sic editum repereram: quod simile est ei, quod infra dicitur, longam orationem comparare. Sic expromere pro Dom. 23. est pro commemo

rare.

« IndietroContinua »