Epifcopus fignatur anno 970. duobus Placitis in Chron. I ulturn. lib. 4. Rer. Italic. T. I. P.II. c.443. & 470. Qui indice Tomum iftum locupletavit, de illo fcripfit: Cefo Epifcopus fortaffe Marficanus. At eidem Placito, cui fe Cefo fubfcribit, fubfcribunt fe quoque Gualderius Epifcopus S. Maximi, nempe Furconienfis, & Albericus Epifcopus de Marfis Nec Marforum itaque, nec Furconienfis ille Epifcopus fuit. Et hæc ad eum de ferie removendum fufficiant.

At Cefum Furconio reddit Diploma Othonis Imperatoris ap. Ugh. T. I. c. 375. Qui Diploma illud falfum non videt, nihil videt : & legere tantum refutare eft. Quia tamen hic di ctis, dicendifve officeret, aliqua de ejus fuppofitione examinare licebit. Servatur in Membrana Langobardis litteris exaratum in Archivo Cathedralis Aquilanæ, & tranfcriptum denuo in membranaceo Codice alio, Catal. Pont. Aquil., cum hac Præfatione, defumpta ex antiquiori Legendæ Altorum S. Maximi jam num deperdito:

Quomodo & quando per Ecclefiam Furconenfem fub uno Capitulo Gloriofiffimi Levite & Martyris Maximi Patroni noftri fuerit erecta Cathedralis, & dotata apparet in Legenda ejufdem, in qua, inter alia, fic legitur.

Certum habemus tanta fuiffe Miracula & tam præclara, que Deus per B. Maximum Martyrem fuum temporibus illis dignatus eft exercere; qui Miraculorum rumor Magni Othonis Imperatoris aures perculit,& ad ejus fepul crum vifitandum ejus mentem ardentiffime excitavit. Ea itaque tempeftate præfatus gloriofus Imperator Otho Magnus pro Imperialibus negotiis Romam venire decreverat: fed auditis miraculis, quæ omnipotens Deus per Beatum Martyrem fuum Maximum in Italia quotidie operabatur, cum Imperiali apparatu Archiepif coporum, Epifcoporum, Principum, Marchionum, Comitum ut mos eft Imperatorum, de Ultramontanis partibus movit iter, ac feftinanter Romam venit. Eo itaque tempore Venerabilis Papa Johannes Romanam gubernabat Ecclefiam; qui cum audiffet Imperatoris adventum, ut decuit, tam gloriofum Principem benigne recepit, atque infra Palatium Lateranenfe eum fecum federe fecit, cumque ita federent, idem Venerabilis Papa itineris caufam a præfato Imperatore folerter inquirere cœpit Ad quem devotus Imperator itineris caufam & devotionem fuam humiliter & devote narravit. Audivi, inquit, Pater Beatiffime, multa mirabilia de Beato S. Maximo Martyre, cujus Corpus jacet in Furconenfi Provincia, quæ fecit Deus per eum ; & ideo veni Ego Otho Magnus Imperator ut fi Dominus permiferit aliquam partem ipfius Sanctiffimi Corporis in Patriam meam transferre defidero. Hoc audito Vener. Papa Johannes benigne annuit ejus devotioni, atque petitioni, & fimul cum ipfo Imperatore, ac migno Comitatu ad locum illum, videlicet ubi facratiffimum Corpus B. Maximi reconditum erat, unanimiter perrexerunt. Venientes igitur ad præfatum Tumulum fimul cum ipfo Papa proftraverunt fe ante facrum fepulcrum rogantes fummi Conditoris clementiam, ut ipfe quia omnipotens eft, dignaretur eis concedere auferre aliquid de tam facratiffimo Martyre; & accedens quidam cum malleo ut frangeret præfatum fepulcrum, ftatim brachium ejus obftupuit, & locus totus contremuit. Tunc Venerabilis Papa Johannes fimul cum ipfo Im

A peratore, & cum omnibus qui eis affiftebant, valde pavidi, ac triftes a loco illo recefferunt. Erat autem ibi quidam Religiofus Epifcopus nomine Ceffo vir magna fanctitatis fe in ventura nocte fopori dediffet, apparuit ei Angelus Domini per vifionem dicens illi: vade

D

E

rum

cum enim

dic Imperatori, quod nifi fecerit que dictu rus fum tibi, de Corpore ifto Santo aliquid fecum nullo modo portare poterit. Ditet niminunc Ecclefiam in qua modo requiefcit Corpus facrum, & Apoftolicus qui cum eo eft ipfam Ecclefiam Epifcopatum conftituat & Epifcopum ibi ordinet,& fic tali modo de Martyris Corpore aliquid fecum portare poterit. Evigilans autem Epifcopus Ceffo, vifionem vifam Imperatori narravit. Vidi, inquit, o Imperator, Angelum Domini, dicentem mihi: Nuntia hoc Imperatori, quod dicturus fum tibi, & dic ei, quod ifta que ei narraveris vera funt, &qui hoc non crediderit in perpetuum malediEtus anathematizatus erit, & omnes qui ifta crediderint, & auxilium & confilium ibidem fecerint ab omnipotenti Deo & B. Maria femper Virgine, & ab omnibus ordinibus Angelorum, fimulque omnibus Sanctis fint benedicti . Hoc audiens Imperator perrexit ad Apoftolicum & convocatis omnibus Archiepifcopis & Epifcopis, & Principibus qui cum eo erant narravit omnibus, quæ a fupradicto Epifcopo audierat. Tunc omnes levantes manus ad fidera glorificaverunt Deum, qui non fraudat fervos fuos a fancto defiderio. Tunc Religiofus & pius Johannes Papa fimul cum magno Epifcopo Ceffo, & cum omnibus aliis Archiepifcopis & Epifcopis, & etiam magnus Imperator Otho cum omnibus Principibus cum Letaniis devotiffime accedentes ad Tumulum B. Maximi Martyris proftraverunt fe ante illud, deprecantes omnipotentis Dei clementiam, ac B. Martyris Maximi pietatem, ut defiderium eorum a fancto propofito gloriofus Deus non defraudaret. Exurgens igitur Apoftolicus ab oratione fimul cum Imperatore, & cum omnibus aliis Archiepifcopis, & Epifcopis, & Principibus vota voverunt Deo, & B. S. Maximo in omnibus, & per omnia facturos ficut Angelus Domini per prædictum Epifcopum eis mandaverat. Imperator vero cordis fui defiderio vehementer accenfus, zelo Dei ductus, teftimonium Evangelii Super fepulcrum B. Maximi pofuit & propria manu juravit, quod fi Deus permiferit ei aliquid de ipfo facratiffimo Corpore ad Patriam fuam transferre, quod hujufmodi Epifcopatum clariffimum atque ditiffimum fuo facro præcepto firmaret, ultra montes nihilominus longe ditiorem ad honorem Dei & B. Maximi Martyris Epifcopatum conftrueret. His omnibus peractis accefferunt Artifices illius artis cum timore, & tremore, abfque læfione aperuerunt facrum sepulcrum. Tantus quippe fuavis odor ex ipfius facris offibus emanavit, ut omnes fe fentirent omni fuavitate ufquequaque refertos. Devotus autem Imperator gratias agens omnipotenti Deo particulam facri Corporis B. Maximi Martyris fibi vendicavit, & in digniffimo loco ad deferendum eam conftituit. Convocatis vero Fidelibus fuis, qui in Furconenfi Provincia degebant, illorum confilio largiffime ditavit Ecclefiam & magnificavit, ac Epifcopatum conftituit, & Deo & B. Petro Apoftolo fub tutela Romanæ Ecclefia per manus Apoftolici affigna vit, & fuo facratiffimo Præcepto proprio figil lo bullato devotiffime roboravit. Venerabilis autem Papa Johannes prædictum Epifcopatum

Sub

fub Romana Ecclefiæ tutela fufcipiens, proprio nihilominus Privilegio omnia, que predictus Imperator Furconenfi Epifcopatui concefferat, & determinaverat roboravit. Infuper vero, rogatus ab Imperatore, & ab ejus Principibus cum omnibus Archiepifcopis & Epifco pis, qui cum eo erant, benedixit omnibus, qui præditum Epifcopatum adjuvare nituntur, defendere cupiunt ; illos nimirum, qui præfatum Epifcopatum maligno animo imminuere moleftare volunt, nifi dignè fatisfecerint, maledixit eos, & excommunicavit, & Juda traditori, & omnibus qui crucifixerunt Dominum noftrum Jefum Chriftun, qui dixerunt Domino Deo recede a nobis, fcientiam viarum tuarum nolumus, in perpetuum terribiliter eos af B fociavit.

vel

Si quis autem fcire defiderat que & quanta gloriofus devotus Otho Magnus Imperator Furconenfi Ecclefiæ concefferit, vel fub ejus dominio fubmiferit, vel fines Epifcopatus, per quæ loca determinaverit, legat privilegium ejus, quod in eadem Ecclefia reconditum eft.

Hic defcribitur Diploma Othonis, quod habet Ughellius loco citato. Inde:

Privilegium fanita memoria Johannis Papa, qui cum dicto gloriofo Imperatore fuit ad erigendum Furconenfem Ecclefiam Cathedralem non reperitur nunc, nifi tantùn fub ipfius Pri vilegii fcripta in fine Legendæ gloriofiffimi Patroni noftri Maximi Levitæ, & Martyris, in qua fic legitur

Hic verò non Johannis P. affertum Privilegium tranfcribitur, fed Breve Alexandri P. II. quod dabitur infr. num. IV. & inde fequitur : Johannes igitur Papa Divino cultui ad bonorem Dei, & B. Maximi Martyris Furconenfis, compofuit Ecclefiam & Epifcopatum ibi conftituens, & fic Chrifto Duce ad Lateranenfe rediit Palatium.

Pulchra quæ hic de Ottonis adventus causa marrantur: utinam æque fundata. Miraculofa nunc omittenda, uti quæ de facri Corporis Inventione. Unum tantum obfervandum, nempe tempore Othon's, quinimo ab ipfo, fundatum narrari Epifcopatum Furconienfem cum ab inde retro feculis fundatum, & exiftentem manifefte demonftrent præ cæteris acta Conciliorum annorum 680. & 861. Hac ergo patenti fictione detecta ad cætera in Diplomate apocrypha deveniendum .

1. Incipit Diploma invocatione in reliquis ævi illius non totaliter ufitata, & maxime ab Othone; inde immediate fcribitur: Anno D. 956. Imperii Othonis XVI. menfe Junii Indict. XI. Locus deeft & dies.

2. Characteres Chronologici falfiffimi: Indictio namque anni 956. non XI., fed erat XIV. Anno eodem Otho nondum Imperator, nam talis fuit coronatus anno 962. Contin. Regin. & Lamb. Schafn., vel fi nomine Imperii Regnum intelligas, Regni tunc erat annus XX. Witich. lib. 2. ap. Pag. Crit. Baron. ann. 962. n. I.

3. Anno denique 956. nec Otho in Italia morabatur, fed in Germania pefte correptus . Witich. de lib. Saxon. lib. 25.

Quid de forma Diplomatis? Forma eft ad inftar Inftrumenti inter privatos: Imperiali incipit phrase, definit Pontificiâ cum cenfurarum comminationibus. Deeft Monogramma, ftylufque fecula dicit fubfequentia. Verba inter cætera: De Afia Palatio Defenforem docti fciunt quid velint. Fortaffe qui ea adpofuit in Tom. VI.

C

D

5. Imperator donat Epifcopatui totum Furconenfem Comitatum etiam in temporalibus nam dicit: Non dominetur alter Epifcopus nec Comes, nifi tantum Epifcopus S. Maximi At numquam Epifcopus illum poffedit. V. Cath. Baron. Furcon. infr. cap. 3., etfi admittatur etiam poffediffe (non enim revera nifi tria Feuda poffedit: ibid.) poffediffet ante Othonem, nam patet ex dictis anno 866. a Ludovico pro fubditis taxatus Johannes Epifcopus.

6. Totius Furconienfis Comitatus in Diplomate afferuntur confinia: per Anzedonam Civitatem (non recta Chorographia) ufque Barizanum; quando ultra pertendebant. Cath. Baron infr. c. 3. & Boët. Raynald. ft. 1199.

7. Donantur res in Marfis & in Portu S. Flaviani: verùm in exactis Indicibus omnium ftabilium Epifcopatus feculo XIV. confectis illarum nulla adeft mentio. Cathal. Pont. Aquil. Par. II. not. 37. Piget reliqua profequi.

Cæterum Epifcopatui Furconienfi, inde Aquilano taxantur Romæ inferiores redditus. quam debuiffent omnibus Othonis donationibus admiffis. Etfi nunc quoque taxa excedit redditus, id evenit quod confecta ea fuit antequam Præpofitura S. Eufanii, de qua Cathal. Pont. Aquil. Par. II. n. 3. diftracta ab Epifcopatu fuiffet, tum etiam antequam ablata Feuda Civitatis S. Maximi, Rodii, & Cafalium S. Eufanii & Collepaidonis ut infr.

III. Walderius ergo Epifcopus pluribus interfuit Placitis anno nempè 968. Chron. Vulturn. Rer. Italic. T. I. Par. II. c. 441., & 442., anne 970. ibid. 443. & 444., & Additam. ad Chron. Cafaur. Rer. Ital. T. II. Par. II. c. 962., anno 981. ibid. c. 973., anno 1028. ibid. c. 992. & 993. & Chron. Cafaur. ibid. c. 846. Ejufdem denique Epifcopi, longævi fane, memoria fortaffis videnda ad Boët. Rayn. Rer. Aquil. not. 80.

IV. Raynerius, poftea inter Sanctos relatus. Ei Alexander P. II. Breve hoc anno 1072. direxit. Defcribitur in libro Cath. Pont. Aquil. unde notum Auctori Furconii Redivivi.

Alexander Ep. Serv. Serv. D. in Chrifto Fratri Raynerio Furconenfi Epifcopo S. & Ap. Ben. Quoniam multa te in Epifcopatu commode & prudenter adjuvante Domino egiffe cognovi mus, quod, inter laborem fufcepti Regiminis &quotidianam follicitudinem falvandarum animarum, Ecclefiam tuam temporibus etiam bonis decenter germinare, & thefaurizare perpendimus; fecundum quod omne opus bonum ex fine fuo maximam laudem capit & premium .. ea, qua cunctis debitores fumus caritate & follicitudine, dilectionem tuam exhortari volumus, ut in propofito bonorum operum indefeffo fudore, & infaticabili virtute perfiftas,& de virtute in virtutem per mifericordiam Domini confolatoris, & confortatoris afcendens, Ecclefiam tuæ gubernationi traditam ficut bonus Paftor, & Rector valeas augumentare & fublevare, & fpeculatore munire, & ex fuis juftis facultatibus ita extruere ftudeas quantus expleto curfu hujus temporis in illo Confortio latus adfcribi valeas, quibus vox fuperni Fudicis dictura eft: Venite ad me omnes qui laboratis & onerati eftis, & ego refi ciam ves. Ut autem præfentis laboris fructus

112

.

& ftudium tam in vita tua, quam poft obi-| tum tuum, præfidio Apoftolicæ defenfionis roboretur, & obtineat probabilitatem quod in pofterum elevetur: juxta votum & poftulationem tuam, Ecclefiam, cui Deo dignante præeffe dignofceris, in jus & tutelam Apoftolica defenfionis fufcipientes, hujus noftræ fanctionis Pri vilegium benivola tibi conceffione tribuimus. Statuentes & confirmantes ut omnia tam in locis, quam in Decimis, feu oblationibus campis, vineis, pratis, pafcuis, Terris, & Caftris, vel quibuslibet rebus jufte fibi pertinentia; necnon & ea quæ Deo dante tuo in tempore adquifivit, vel adquifitura eft; & omnia quæ jufto titulo per fuccedentia tempora babere contingerit, & pace, & tranquillitate femper obtineat, ut nullus Imperator, Rex, Dux, Comes aut Epifcopus, feu Abbas, vel aliqua perfona fecularis, aut Ecclefiaftica ea in aliquibus moleftare, aut inquietare, vel minimè audeat ; vel tibi prædicto Fr. Raynerio tuifque fuccefforibus in regendis, & obtinendis prænominate Ecclefiæ bonis violentiam, vel aliquod impedimentum, quocumque modo inge. rendum, inferre prafumat. Si quis autem contra hanc noftram paginam &c. Datum Reate XV. Calend. Februar per manus Petri S. R. E. Presb. Card, ac Bibliothecarii anno XI. Pontificat. D. Alexandri II. Papa Dominicæ vero Incarnat. MLXXII. Indict. feptima.

Corrigatur: Indict. decima, & detur hæc venia primo tranfcriptori .

Ughellus Raynerium circa annum 1225. obiiffe cenfuit ex ejufdem Miraculorum a Romano Pontifice informatione commiffa Tom. I. c. 379., & T. VI. c. 668. Breve igitur hoc computum reducit Ughellianum, & commiffionen Miraculorum non in obitu, fed longe poft, datam demonftrat. Addas non commode in ferie, ut videbitur, in annis ante 1225. locum affignari Raynerio poffe. Auctor hiftorice opelle MS. penes me, cui titulus: Furconium Redivivum, feculo XVII. elaborate Brevis hujus authoritate. Ughellio non fe fubfcripfit. Ita etiam abfque Brevis notitia de Ughelliana fupputatione dubitavit Papebrochius in Jun. Bolland. T. II. pag. 608. De Raynerii cultu vide Cathal. Pont. Aquil. Par. 11. num. 12. cap. 2., & Martyr. Baron. die 30. Decembr.

Tempore hujus Epifcopi anno videlicet 1077., ab Odorific Comite de quo fortaffis ad Cathal. Pont. Aquil. Par. I. not. 26., dotata fuit S. Johannis de Collimento Abbatia, uti ex hac ab Archivo Epifcopalis Aquilanæ Curiæ deprompta Scriptura:

In nomine Domini noftri Jefu Chrifti. Ab Incarn. ejufdem anno 1077., menfe Madio Indict. X. Ego Oderifius Comes filius Berardi Comitis ex natione Francorum, qui fum habitator in Ducatu Spoletonio in Territorio Furconenfi, in Caftello Colomonti, Divina infpirante clementia, bona & fpontanea mea auctoritate pro amore Domini, & pro mercede &pro & redemptione anime meæ, & anima Gille uxoris meæ, & filiorum meorum Raynaldi & Berardi & Oderifii; ut Dominus de peccatis noftris habeat indulgentiam, & merear audire vocem Domini dicentis: Venite benedicti Patris mei, percipite Regnum, quod vobis paratum eft ab origine Mundi: Propterea dono, trado atque concedo Monafterio S. Johannis, quod fitum eft in loco, Ranfoniffe nominatur, u prope Caftellum de Colomonte in manu Domini

B

te

aut

A| Abbatis Petri, & totius Congregationis aliquid de rebus proprietatis meæ, quod habeo in pertinentia fupradicta dicti Caftelli, hoc eft terras, vineas, arbores, quæ circa ipfum Monafterium jacent ex integro, & quidquid intra iftos fines pertinet, ex uno latere via de Caftagneto, & ex alio valle Luparia, de tertio latere Terra de Furconinis, de quarto latere Fonte Vicalporti; eft, ut arbitror menfura mille modiorum, & fi plus in ipfa cartula permaneat in integro. Et confirmamus homines ipfos, quos pro nunc ibidem dederamus Alde filium Raynonis, & Johannem filium Gelarni, & filios Cartolfi, & damus Altium filium Petri, & filios Berardi, Dodoroppum, & Geophe fi & lium Agonis, Lodiceum filium Ardini & Nepotes ejus cum cafis, terris, & vineis, & arboribus, tam in Montibus, quam in planibus ubicumque eis pertinent, & omnia ipfa debita & fervitia ficut erat, & meis hæredibus fecerimus vel facere debuerimus, fic omnia abfque ulla refervatione donavimus ad habendum nendum, & perpetualiter poffidendum, & libero arbitrio perfruendum, & hoc repromitto & obligo me, meofque hæredes tibi prædicto Abbati, tuifque fuccefforibus; quod fi aliquocumque tempore de ipfis fuprafcriptis rebus aliquo modo caufare, aut aliquit retollere aut immutare aut foras ejicere præfumpferimus, aut ab homine anteftare & defendere non potuerimus, aut fi non volueri de noftris propriis & melioribus meis reftaurabimus fub extimatione bonorum omnium quales in illa die apparuerint. Quando exinde caufare videbitur fimiliter quod quidquid aliquis de fidelibus noftris de hæreditate fua, aut aliqua jufta acquifitione pro elemofina fua ibi debere, vel in antea debent, noftra auctoritate firmum & ftabile permaneat. Illud pariter addentes, ut hoc Monafterium femper liberum fit, & abfque aliquo tributo, neque alicui perfona poteftatis Ecclefiafticæ, vel fecularis ibi deinceps aliquod jus ullo modo concedatur; fed femper fub regimine, & evictione Romanorum Pontificum confiftat; foli enim Romanæ EccleDfia Pontifici hoc Monafterium noftris propriis rebus donatum, ut dictum eft, ad defendendum regendum committimus. Si quis vero aliquid de his omnibus quolibet modo fine voluntate Abbatum vel Monachorum fibi ufurpare præ. fumpferit, nec cum feftinatione emendare ftuderet, iram Dei incurrat. Pro ftabilitate autem, &firmitate, & fecuritate, & memoria futu rorum temporum hæc omnia de donatione Fudicem & Notarium fcribere rogavimus. Altum in Furcone menfe, & Indictione pr. felic.

C

E

minuere

mus

Ego Oderifius Comes hanc cartam fcribe re rogavi, manu mea fignavi, & fignum Crucis feci.

Ego Trele de hac re rogatus teftis manu mea fignavi, & fign. Cr. f.

Damerius rogatus teftis manu mea signa. vi, & fign. Cr. f.

Ego Cortone ibi fui teftis, manu mea fignavi,& fign. Cr. f.

Ego Dodo rogatus a Comite Odorifio fcripfi, claufi, & reddidi.

Omnes qui legetis rogo Dominum pro me oretis

Hujus Abbatiæ nova Ecclefia in Aquila Civitate erecta fuit, & in profpectu ejufdem fic depictum legitur:

PVS FACTVM EST ANNO D. MCCCC-
XXXVIIII. INDICTIONIS II