ambitu postulabatur. Igitur ipse venit ad tribunal Domitii; a Torquato per M. Marcellum obtinuit, ne prius causam de ambitu diceret, quam esset de vi judicatum. 38. Judicio constituto, cum prima die productum testem C. Cassinium Scholam, qui se cum Clodio fuisse, cum is occisus esset, dicebat, M. Marcellus interrogaret; tantum Clodiana multitudo excitavit tumultum, ut ultima timens Marcellus, in tribunal a Domitio reciperetur. Igitur M. Marcellus, et ipse Milo præsidium abs Domitio, Domitius a Pompeio postularunt. Ille, cum, ad ærarium sedens, eodem clamore fuisset perturbatus, promisit Domitio, se postridie cum præsidio affuturum. Ita proximo biduo quietius auditi testes. Ultimæ testimonium dixerunt, Val. Max. Sempronia Tuditani, amentis illius filia, socrus P. Clodii, et uxor Fulvia: coronamque fletu muliebri magnopere commoverunt. Igitur, dimisso circa horam decimam judicio, T. Munatius populum adhortatus est, ut frequens 28. Ascon. adesset, et elabi Milonem non pateretur, judiciumque et dolorem suum ostenderet.' VII. 8. et Quæst. IV. 11. 5. A scon. Dio. 10 39. Postero die sortitione facta judicum unius et octoginta, iisque protinus sessum euntibus, Appius major, et M. Antonius, qui mox viduam duxit, et P. Valerius Cic. Phil. Nepos accusationem horis duabus ex lege peregerunt. His unus erat responsurus Cicero, tribus omnino horis Plut. Cic. ad dicendum datis. Igitur ille, et brevitate temporis Cic. pro circumscriptus, et aspectu territus armatorum, quos circa Mil. c. 1. forum Pompeius disposuerat, non eadem, qua solitus erat, constantia et facundia causam oravit. Nam quæ inscripta pro Milone legitur Ciceronis oratio, postea scripta est: puto, ostendere cupiente oratore, non sua culpa, sed ob novam judiciorum faciem, variosque terrores, deterius defensum reum fuisse. Plut. Dio. 40. Nam, clausis tota Urbe tabernis, immensa vis populi accurrerat : et dicere incipientem horribili clamore Clodiani terruerunt, ne militum quidem circumstantium metu cohibiti. Ergo, Pompeii jussu gladiis eductis, quosdam, nec ut sauciarent, sed lato ferro percusserunt : 9 Ex Ascon. edidit Crev. pro antea inventum M. Cælius tribunus. 10 Ita Crev. ex Ascon. Septuaginta in edd. priorr. legitur. deinde, cum eo facto magis etiam incensa vulgi petulantia, velut in re ludicra, convicia pro verberibus regereret, vulnerati complures a militibus, quidam etiam interfecti sunt. Hic metus tranquillum de cetero judicium Ascon. præstitit. Causa utrimque dicta, cum accusator et reus ex numero judicum quinos senatores, totidem equites, et tribunos ærarios rejecissent, unus et quinquaginta sententiam tulerunt: absolverunt tredecim; ceterorum omnium suffragiis damnatus est. Quicquid de vulnerato Clodio fuisset, occisum jussu Milonis constabat: ejusque notam audaciam reprimendum videbatur: præsertim cum Cic. pro in ipso etiam judicio non remitteret spiritus, tonsus niti- Mil. c. 34. dusque, sicco vultu, constanti voce susque deque peri- Asc. Vell. culum suum habere visus. Ferunt tamen Catonis palam lata sententia eum esse absolutum, idque si fuisset aliquanto maturius factum, non fuisse defuturos putant, qui exemplum sequerentur. Plut. Cic. 41. Damnatum autem opera maxime 11 Ap. Claudii Ascon. pronuntiatum est: a quo et lege ambitus apud Torquatum postero die postulatus, damnatus est absens. Ceteris etiam judiciis, pluribus enim factus reus fuerat, tristem abstulisse sententiam reperio: de sodalitiis, apud M. Favonium; de vi, apud L. Fabium. 42. Igitur intra paucissimos dies Massiliam exilii causa profectus est. Ubi, cum orationem Ciceronis, quæ postea Dio. conscripta est, missam ad se legeret, dixisse dicitur; ‹ Bene, quod ita non sum defensus in judicio: nunc enim tantos mullos Massilia non ederem.' Bona damnati Ascon. propter æris alieni magnitudinem semuncia venierunt. Plin. Sestertium enim debuisse dicitur septingenties,* quod ad summam accedit nostratis pecuniæ vicies centena thalerorum imperialium millia: adeo novum non est, ut plures summæ fortunæ speciem alienis, quam suis facultatibus sustineant. XXXVI. 15. 43. Post Milonem M. Saufeius M. F. postulatus est, Ascon. 11 Maxime pro vulgat. maxima ex Ascon. correxit Crev. * Septingenties] Marcas argenti nostrates 273437. uncias 4. Crev. Delph. et Var. Clas. Livius. 15 C 12 qui dux expugnandæ apud Bovillas tabernæ, occidendique Clodii fuerat. Ille tamen, licet pejor ejus causa quam Milonis esset, bis adductus in judicium, semel lege Pompeia, iterum Plautia de vi, quam tum quæstionem M. Considius exercebat, absolutus est. Damnatione Milonis satisfactum erat publicæ indignationi, locusque iterum apertus inveterato hominum in Clodianam improbitatem odio. Igitur et Sex. Clodius, qui auctor inferendi in curiam cadaveris fuerat, magno consensu damnatus est. Alii præterea multi causis diversis eandem sortem subierunt: ex quibus maxima pars Clodianorum fuit, propter incendium curiæ. Quo crimine Plancus etiam Val. Max. Rufusque, simul potestate abierunt, condemnati sunt. Rufum alius Rufus damnavit, M. Cœlius orator: Plancum nobilior adhuc orator, M. Cicero, iratus ab eo se oppugnari, quem defenderat. Dio. IV. 2.7. Cic. ad Fam.VII. Ann. 28. Dio. Plut. Pomp. et Cat. 2. 44. Sed id quidem judicium omnino singularis exempli Tac. III. fuit. Quippe Pompeius, legum, quas ipse tulerat, subversor, ut eriperet reum, incredibili contentione incubuerat. Sed accusatoris diligentia, et constantia judicum, superior potentissimi viri studiis fuit. Jam primum M. Cato, cum missa a Cn. Pompeio laudatio legeretur, obturatis auribus, recitari prohibuit; indignans legem tam recentem, et ab ipso auctore violari. Et quanquam rejectus a reo, præjudicio lædebat: quod virum justissimum nemo rejecturus, nisi nocens, videbatur. Præterea quia jam damnata in Q.13 Rufo eadem causa fuerat; judices, ne servi esse Pompeii dicerentur, contra tantas opes ejus, a quo ipsi lecti erant, reum condemnarunt. Dio. Plut.Pomp. Dio. Appian. Plut. Plut. et Appian. 13 45. In ambitus quoque judiciis notata Pompeii iniquitas et inconstantia fuit. Duo competitores Milonis qui fuerant, Q. Metellus Scipio, P. Hypsæus, postulabantur. Hypsæus egressum balneo Pompeium, prostratus ad pedes, cum rogasset; reliquit jacentem, hoc tantum responso: 'Nihil eum aliud agere, quam ut convivium suum moraretur.' Sic ille quidem damnatus est. At pro socero suo Scipione venire in forum, et coram 12 Animo edd. ante Crev. 13 C. pro Q. legebatur ante Crev. rogare judices non erubuit, veste quoque mutata: quod et nonnulli judicum imitati sunt. Id ubi Memmius vidit, (is spe secundum legem Pompeiam recuperandi quæ damnatus ipse nuper amiserat, Scipionem accusabat) reipublicæ statum invidiose miseratus, accusatione destitit. Erat ea res cum per se parum probabilis; tum etiam, inter tot illustrium virorum ruinas, magis eminebat impunitas unius. Multi enim et alii per idem tempus damnationem Dio. passi erant, et inter hos M. Scaurus. Pro Scauro cum Appian. populus deprecaretur, per præconem Pompeius edixit, 'judicum sententiam expectari oportere.' Deinde, cum sic quoque accusatoribus molesta multitudo esset, Pompeiani milites immissi, audacissimo quoque interfecto, ut damnari tuto reus posset effecerunt. Dio. 46. Cum inter hæc anni pars magna præterlapsa esset, Pompeius socerum suum Scipionem mense Sextili colle- Plut.Pomp. gam in reliquum tempus consulatus assumsit. Is Scipio Appian. Corneliæ gentis erat, P. Nasicæ filius: sed adoptione Q. Pii transierat in Metellorum domum. Eoque interdum quolibet istorum nominum, et, quoties plura exprimerentur, Q. Cæcilius Q. F. Metellus Pius Scipio vo- Cic. ad cabatur. Fam.v111.8. Plut.et Dio. 47. Cum hæc ita essent a Pompeio gesta, ut, exceptis Plut. quæ retulimus, virtute illius res urbanas vel inimicorum Cæs. de B. Gall. vii. 6. testimonio commodiorem in statum pervenisse constaret, prorogatæ sunt ei in aliud quinquennium provinciæ; et stipendii ducenties quadragies' in singulos annos attributum. Nec puduit eum accipere, cum sub idem tempus ex senatusconsulto de provinciis legem ferret, non ante quintum a gesto magistratu annum cuiquam decernendis. 48. Scripserat et de comitiis legem, ne cujus absentis ratio in petendo magistratu haberetur:' sed cum ea res amicos Cæsaris mirifice offenderet, addidit, præter- Sueton. quam si quis nominatim exceptus esset.' Igitur, ut fit Cæs. 28. corrupta republica, legibus invalidi tantum coërcebantur; potentium cupiditates nullis astrictæ vinculis erant. Et 1 Ducenties quadragies] Marcæ argenti nostrates 93750, Crev. Dio. Appian. Sueton. Plut. Pompeius, quæ optabat, sumebat; neque 14 Cæsar deerat sibi, quominus opum suarum securitati prospiceret. 49. Qui nuper erant Pompeii legibus damnati, cum exulare cogerentur, ad Cæsarem confugerant; ipsumque peti iisdem illis casibus inculcabant. Cæsar, uti solebat, Cæs. c. 27. illorum voluntate magnis congiariis auctorata, de PomAppian. peio quidem honorifice loquebatur: ceterum per amicos cum tribunis plebis agebat, ut absenti sibi petere consulatum liceret.' In ea tota causa talem se Pompeius gerebat, ut simulare magis amicitiam cum Cæsare, quam præstare videretur. Nam in senatu, cum M. Cato, perpetuus legum defensor, venire Cæsarem ad comitia juberet ; restitit aliquando Pompeius, amicisque Cæsaris, eximia viri merita respici orantibus, assensit. Sed, acrius instante Catone, tanquam argumentis victus, conticuit. Obtinuit Cæs. c. 28. tamen Cæsar quod petierat, inter ceteros Cicerone adjuvante, qui M. Cœlium ei adjunxit, tribunum plebis, etiam a Pompeio rogatus. Igitur ea de re ad populum a decem tribunis plebis concorditer latum est. Liv. Epit. Sueton. Appian. Att. vII. 1. 3. Dio. 50. Cum ita crebritate judiciorum et novis legibus omnia streperent, Q. Scipio consul censoriam potestatem, abrogata Clodia lege, restituit, haud magna utilitate civitatis. Quia enim proximis annis, sublata animadversione censoria, multi et in senatorio et in equestri ordine maculosi homines manserant, quos simul aggredi periculosum, relinquere turpe erat futurum; quanto quisque prudentior vir erat, tanto magis a petitione honoris ejus abhorrebat. Sed et auctor restituendæ censuræ talis erat, Val. Max. ut vix existere posset alius nota dignior. Sub idem enim tempus ad Gemellum tribunitium viatorem in convivium venit, a quo et tribuni quidam (haud dubie illi quos Scipioni favisse supra ostendimus) invitati fuerant. In eo convivio Gemellus Scipioni et tribunis duas illustres matronas a patribus et viris abductas, itemque nobilem puerum Cn. Saturninum, nefarie prostituit. IX. 1. Cæs. de B. Gall, VII. 51. Interea Cæsar, cum et motus urbanos satis ex sen 14 Et ante neque invenitur in edd. omn. usque ad Crev. |
