1890, May 22. From the libeary of Prof. E. W. Gurney. HARVARD COLLEGE 49.226 TYPIS EXPRESSIT B. BENSLEY, LONDINI. T. LIVII PATAVINI HISTORIARUM AB URBE CONDITA LIBRI. EPITOME LIBRI XXXI. BELLI adversus Philippum Macedoniæ regem, quod intermissum erat, repetiti1 caussa referuntur hæ. Tempore Initiorum duo juvenes Acarnanes, qui non initiati erant, Athenas venerunt, et in sacrarium Cereris 2 cum aliis popularibus suis intraverunt. ob hoc, tamquam nefas summum commisissent, ab Atheniensibus cæsi sunt. Acarnanes, mortibus suorum commoti, ad vindicandos illos auxilium a Philippo petierunt. Paucis mensibus post pacem Karthaginiensibus datam, 3 quingentesimo quinquagesimo anno ab urbe condita, quum Atheniensium, qui obsidebantur a Philippo, legati auxilium a senatu petissent, et senatus id censuisset ferendum, plebe quod tot bellorum continuus labor gravis erat, dissentiente, tenuit auctoritas Patrum, ut sociæ civitati ferri opem populus quoque juberet. Bellum id P. Sulpicio consuli mandatum est: qui, exercitu in Macedoniam ducto, equestribus præliis cum Philippo prospere pugnavit. Abydeni a Philippo obsessi, ad exemplum Saguntinorum, suos seque occiderunt. L. Furius prætor Gallos Insubres rebellantes et Hamilcarem Pænum, bellum in ea parte molientem, acie vicit. Hamilcar eo bello occisus est, et millia hominum triginta sex. Præterea expe ditiones Phillippi regis et Sulpicii consulis, expugnationesque urbium ab utroque factas, continet. Sulpicius consul, adjuvantibus rege Attalo et Rhodiis, bellum gerebat. Triumphavit de Gallis L. Furius prætor. 1 Causa referuntur] Sic vetus Sigonii liber, et Campanus: melius quam vulgati, feruntur. 2 Cum aliis pluribus suis] Si recidamus, quod monet Perizonius Animadv. Hist. c. 9. vocem suis, nulla hic erit difficultas. Cum aliis pluribus, id est cum turba eorum quos videbant confluere ad templum. VOL. III. 3 Quingentesimo quadragesimo anno] Manifestum mendum. Corrigit Sigonius quingentesimo quinquagesimo. Annus ille numerari debet ex calculo Dodwelli Liviano quingentesimus quinquagesimus secundus ab u. c. 4 In Macedoniam] Sic veteres omnes editi. Gronovianæ editiones habent ad Macedoniam: minus recte. B T. LIVII PATAVINI LIBER XXXI. U. C. 551. 3 2 ME quoque juvat, velut ipse in parte laboris ac periculi A. C. 201. fuerim, ad finem belli Punici pervenisse. nam etsi profiteri ausum, perscripturum res omnes Romanas, in partibus singulis tanti operis fatigari minime conveniat; tamen, quum in mentem venit, tres et sexaginta annos (tot enim sunt a primo Punico ad secundum bellum finitum) 1 æque multa volumina occupasse mihi, quam occuparint quadringenti octoginta octo anni a condita urbe ad Ap. Claudium consulem, qui primus bellum Karthaginiensibus intulit; jam provideo animo, velut qui proximis litori vadis inducti mare pedibus ingrediuntur, quidquid progredior, in vastiorem me altitudinem, ac velut profundum invehi, et crescere pene opus, quod prima quæque perficiendo minui videbatur. Pacem Punicam bellum Macedonicum excepit; periculo haudquaquam comparandum, aut virtute ducis, aut militum robore: claritate regum antiquorum, vetustaque b fama gentis, et magnitudine imperii, quo multum quondam Europæ, majorem partem Asia obtinuerant armis, prope nobilius. Ceterum coeptum bellum adversus Philippum decem 1 Eque multa volumina] Bellum Panicum primum narrare inceperat Livius 1. XVI. sua historiæ. Itaque quindecim libros occupaverant res per 487. annos gestæ ab u. c. ad primum Punicum bellum: quindecim itidem, res per tres et sexaginta annos gestæ ab initio primi Punici belli ad secundum perpetratum. Non numerat autem annum labentem Livius, quemadmodum supra 1. xxx. c. 44. ubi bellum Punicum secundum finitum esse ait septimodecimo anno. 2 Quadringenti octoginta septem anni] Numerus hic multum variat in scriptis et editis. Quidam habent, quomodo edidimus, testibus Sigonio et Hearnio. Vet. liber Sigonii, et noster Victorinus CCCCLXXVIII. Andreas quadringenti LXX. In hac dis. crepantia cam elegimus lectionem, quæ nec careret auctoritate, et con b vetustaque Gron. Crev. Rup. grueret cum rationibus Dodwelli, quem sequimur in Chronologia Liviana ducem. Cum iis autem numerus 487. annorum hic ita quadrat, ut nullus alius consentire possit. Finiebatur enim Livii liber xv. ut constat ex epitomis, et ex hoc ipso Livii loco, in eo anno qui præcessit Ap. Claudii, qui primus bellum Poenis intulit, consulatum, qui annus est ipse 487us ex calculo Dodwelli Liviano. 3* Proximis littori vadis inducti] Allecti ad ingrediendum, quia prope littus vada eis occurrunt, nec ea aquæ altitudo quæ possit timeri. 4 Vetustaque fama gentis] Aliquot M3S. habent retustaque fama gentis, quod merito placuit Jac. Gronovio. Sic infra 1. xxxv. c. 12. Vetusta regum Macedoniæ fama, peragratusque Oriens victoriis ejus gentis. 5 Captum bellum adversus Philip 6 ferme ante annis, triennio prius depositum erat, quum U. C. 5F1. Etoli et belli et pacis fuissent caussæ . Vacuos deinde A. C. 201. pace Punica jam Romanos et infensos Philippo, quum ob infidam adversus tolos aliosque regionis ejusdem socios pacem, tum ob auxilia cum pecunia nuper in Africam missa Hannibali Ponisque, preces Atheniensium, quos agro pervastato in urbem compulerat, excitaverunt ad renovandum bellum. e II. Sub idem fere tempus et ab Attalo rege, et Rhodiis Querela de legati venerunt, nunciantes, Asiæ quoque civitates sollici- Philippo. tari. His legationibus responsum est, curæ Asianam rem senatui fore. Consultatio de Macedonico bello integra ad consules, qui tunc d 7 in proelio cum Boiis erant, rejecta est. Interim ad Ptolemæum Ægypti regem legati tres missi, C. Legati in Claudius Nero, M. Æmilius Lepidus, P. Sempronius Tu- Egyptum. ditanus ut et adnunciarent victum Hannibalem Ponosque, et gratias agerent regi, 10 quod in rebus dubiis, quum finitimi etiam socii Romanos desererent, in fide mansisset; et peterent, ut, si coacti injuriis bellum adversus Philippum suscepissent, pristinum animum erga populum Romanum e caussa Gron. Crev. provinciis Doer. Rup. 9 d tum Doer. pum decem ferme ante annis] Hic initium ducit hujus belli Livius ab inita eum Etolis societate, anno 541. de qua vide 1. XXVI. c. 24. At tribus ante annis motum fuerat, ut constat ex 1. XXIV. c. 40. 6 Quum Etoli.....belli.....fuissent causa] Initum Philippo cum Annibale fœdus, de quo egit Livius, 1. xxш. c. 33. coegit Romanos de bello Macedonibus inferendo cogitare: mox legati ab Orico nunciantes suam urbem cap tam esse, Apolloniam tentari, impulerunt Lævinum, ut in Græciam trajiceret. Sed segnius bellum gestum est, donec inita est cum Ætolis societas. * Iidem Etoli et pacis causa fuerant, quia, absentibus Romanis, pacem per se ipsi cum Philippo pepigerant unde Romanis quodammodo necesse fuit ad pacem quoque animos inclinare. Vid. supra XXIX. 12. e in prælio cum Boiis leg. in ante vita cedens, anno u. c. 543. a C. 9 M. Emilius Lepidus] Hic etiam 7 In prælio cum Boiis erant] Hoc corruptum est. Neque enim ambo consules in Boiorum agro erant, sed alter tantum, P. Elius. Jam vero 10 Quod....in fide mansisset] Poquid sibi vult, in prælio erant? Alb. lybius, Legat. 2. docet Romanos in Rubenius ex vestigiis MSS. recte vide- summa frumenti inopia, post accestur emendare: in provinciis erant. sum, ut videtur verisimile, Annibalis ad urbem, subsidium a Ptolemæo Philopatore, tanquam ab socio et amico rege, petiisse. & Ad Ptolemæum Ægypti regem] Tunc regnabat in Egypto Ptolemæus Epiphanes, quem pater quadriennio U. C. 551. conservaret. Eodem fere tempore P. Ælius consul in GalA. C. 201. lia, quum audisset a Boiis ante suum adventum incursiones in agros sociorum factas, duabus legionibus subitariis tumultus ejus caussa scriptis, additisque ad eas quatuor cohortibus de exercitu suo, 1 C. Oppium præfectum socium hac tumultuaria manu 12 per Umbriam (quam tribum Sappiniam vocant) agrum Boiorum invadere jussit. ipse eodem, aperto itinere, 13 per medios montes duxit. Oppius, ingressus hostium fines, primo populationes satis prospere ac tuto fecit. delecto deinde ad castrum Mutilum satis idoneo loco, ad demetenda frumenta (jam enim maturæ erant segetes) profectus, neque explorato circa, nec stationibus satis firmis, quæ armatæ inermes atque operi intentos tutarentur, posiC. Oppius tis, inproviso inpetu Gallorum cum frumentatoribus est circumventus. Inde pavor fugaque etiam armatos cepit. Ad septem millia hominum palata per segetes sunt cæsa: inter quos ipse C. Oppius præfectus. ceteri in castra metu compulsi, inde sine certo duce consensu militari proxima nocte, relicta magna parte rerum suarum, ad consulem per saltus prope invios pervenere. qui, nisi quod populatus est Boiorum fines, et cum Ingaunis Liguribus foedus icit, nihil, quod esset memorabile, aliud in provincia quum gessisset, Romam rediit. circumventus a Boiis, III. Quum primum senatum habuit, universis postulantibus, ne quam prius rem, quam de Philippo sociorumque querelis, ageret; relatum extemplo est: decrevitque frequens senatus, ut P. Ælius consul, quem videretur ei, cum imperio mitteret, qui, classe accepta, quam ex Sicilia Cn. Octavius reduceret, in Macedoniam trajiceret. M. Valerius Lævinus proprætor missus, circa Vibonem duodequadraginta navibus ab Cn. Octavio acceptis, in Macedoniam transmisit. ad quem quum M. Aurelius legatus venisset, edocuissetque eum, quantos exercitus, quantum navium numerum comparasset rex, et quemadmodum circa omnes non continentis modo urbes, sed etiam insulas, partim ipse adeundo, partim per legatos, conciret homines ad arma; majore conatu Romanis id capessendum bellum esse, ne, cunctantibus iis, auderet Philippus, quod Pyrrhus prius ausus ex 11 C. Oppium] Ante Sigonium editi habebant C. Appium. Mutavit ille: nec immerito. Oppius enim gentis nomen est: Appius prænomen. 12 Per Umbrium (quam tribum Sappiniam vocant)] Per eam Umbria partem, quæ ab ipsis tribus Sappinia appellatur. Hæc enim verba, quam vocant, quibus uti non solet Livius, ubi tribuum Romanarum nomina appellat, ... nobis persuadent hanc unam fuisse e tribubus, in quas Umbri ipsi dividebantur: eodem plane modo ac sensu, quo supra 1. ix. c. 41. de iisdem Umbris: Plaga una (Materinam ipsi appellant.) 13 Per medios mmtes] Victor. codex ignorat vocem medios, quam inseruit Sigonius. |