ris fcriptoribus meditabantur. Simul ego rogatus, vt hoc, quidquid erat laboris, defungerer, vel quod confilium per fe mihi valde probaretur, vel quia olim animus ad illas literas inclinaret, aequiffimae honeftorum virorum petitioni obtemperandum fum arbitratus. Initium factum ab Salluftio, hiftoriarum inter Romanos fcriptores facile principe, et quo a primis annis veteris memoriae auctorem alium neminem nec faepius nec lubentius lectitaueram. In quo ornando, quo potiffimum animum intenderim, ne quando inuidiae fit, ea non praeftitiffe videri, quae tamen inftituti ratio ipfa minime patiebatur, breuiter explicandum mihi video. Itaque auctorem ipfum ad Cortii, quo doctorum virorum de Crifpo melius al ter nemo meruit, editionem, ubique fuo loco, quae in calce libri omiffa ille notauerat, infertis, quam fieri poterat adcurate typis exfcribendum curaui. Addita funt, ne quid Salluftii defideraretur, eius fragmenta vel vera vel fuppofita omnia, non item, quae fere vna edi folita, veterum Hiftoricorum : quippe quae illos, a quibus ifthac mea opella aliquam vel gratiam vel laudem meriturum fperabam, abeffe aequo animo paffuros arbitrabar. Quemadmodum igitur illos, qui longe aliam atque nos propofiti rationem tenentes, maxima minima, integra, corrupta, aliena, mança colligunt, iufta fua laude minime defraudandos cenfeo, ita viciffim noftram, quam minus rei literariae ipfi, quam hominibus elegantioribus et libc ralioris ingenii iuuenibus, vtilem commodamque operam praeftare cupio, eadem, qua illos, lege minime iudicandam arbitror. Idem plane confilium in variantium lectionum dilectu me fecutum profiteor. Aliis igitur vel minimam, quam fcribae non animo et ne oculo quidem fed penitus manu aberrantis calamus peperit, diuerfitatem notaffe laudi ducatur. Non equidem ego illam doctorum virorum induftriam tantam reprehendo, quam contemnere aut vituperare, nifi homo imperitus, totiusque eius generis ignarus, nemo poteft. Neque enim ignoro, quantum, ab iftis paruis et contemtis rebus, praefidii ftudio critico faepe oriatur, vt cognito librariorum more, deprauationisque caufa et quadamı quafi hiftoria, eo tutius iter, tanquam indicibus pofitis, per fyrtes ac fcopulofum mare fieret. Sed enim, quae in aliis probanda maxime atque laudabilis fedulitas, eam noftri inftituti ratio nec poftulare nec ferre omnino vifa eft. Igitur ad Catilinam et Iugurtham lectionis varie tatem dedimus nonnifi illam, quae aliquo fuo interno pretio ac momento fefe commendaret. Quod quidem ipfum confilium, quo optime modo perficeretur, diu incerti ac haefitantes, dum rem in omnes partes animo verfaremuş, eam tandem rationem, quae caeteris omnibus praeftaret, reperiffe nobis videmur. Ac primum quidem animo arridebat illa cogitatio, vti, quamcunque lectionem immerito fede pulfam a Cortio antiquam poffeffionem in contextu ipfo vindicarem. In quo confilio, fi perftitiffem, aliquoties fortaffe habebam, quae aequis peritisque rerum iudicibus. contra Cortium abunde probarem. Non hoc eo dico, quo viri magni, et quem Germania, fine faftu, multis aliarum gentium ac nationum in illo doctrinae genere claris hominibus vnum opponat, laudes arrodendo, tenuitati meae inanem gloriolam quaeram. Cortio, fi mortalium vlli, ciuicam fe debere Crifpus, fi in vitam redeat, ipfe fateatur. Verum fi ingenue fateri licet, quod res eft, egregio viro et fcriptoris, quem tractabat, fumma notitia, et regularum criticarum eximius vfus, et. maxime immenfae doctrinae copia, quae |