DE

LIBERTATE,

IMMUNITATIBUS,

AC PRIVILEGIIS

CIVITATUM, AC PRINCIPUM

ITALICORU M.

DISSERTATIO

QUINQUAGESIMA.

QUINQUAGESIMA.

U

Ti ex Pace Anno MCLXXXIII., A in eadem Conftantienfi Pace obftrictæ fuerint Conftantiæ ftabilitâ liquet, Civitatibus ac Principibus Italicis fub Societatis Langobardice nomine venientibus, Reipublicæ forma, Libertas, & Regalia omnia a Friderico I. Augufto, ejufque filio Henrico VI. Rege, difertiffimis verbis confirmata fuere. Suos Magiftratus fibi deligere, Leges condere, Civitates & Caftra munire, Foedera percutere, Bella indicere Tributa colligere, aliaque hujufmodi munia Regalis poteftatis, libera iis relinquuntur. Uno verbo, jura Principatus (Romanorum tamen Imperatoribus obnoxii & fubjecti) fublatis inde prorfus Cæfareis Magiftratibus, unicuique Urbi liberaliffime conferuntur. Nam quamvis liberæ Civitates

I

ad Confules eligendos cum confenfu Imperatoris, aut illius Nuntiorum, hoc tamen onere poft breve tempus folutæ, integrâ inde Libertate Confules fuos, aut Prætorem, deligere & renuntiare perrexerunt. De cenfu aliquo fingulis annis Cæfari perfolvendo ne unum quidem verbum in tabulis illius Pacis occurrit Quamobrem miratus fum, quod in Privilegio deinde conceffo Brixianæ Civitati ab Henrico inter Reges Sexto, inter Imperatores Quin&to, Cenfus pendendi obligatio legatur. Editum longe antea illud fuit in Libro Statutorum Municipalium ejufdem Civitatis ; fed huc inferendum duxi, ut conditionem hanc, aliis Civitatibus Langobardice Societatis minime ime pofitam, Lector luculentius infpiciat.

Henrici Sexti Regis, Imperatoris Quincti Diploma,
quo Civitati Brixianæ Regalia concedit,
Anno Chrifti 1192.

N nomine fanita & individuæ Trinitatis | Henricus Sextus, divina favente clementia Romanorum Imperator, & femper Auguftus. Circumfpecta eminentiæ noftra difcretio nominatiores Imperii regiones fuis approbatas Laudibus, in noftri pectoris arcano, ab invicem diftinguens Civitates & illarum loca & perfonas, quæ fuis late clarent titulis, non minus follicite confiderat & attendit, ut ftatu cujusli bet earum infpecto, fecundùm devotionis & fidei fue exhibitionem & meritum, loco & tempore Imperialis gratiæ favorem eo uberius percipiant &honorem. Inter memorandas itaque Italiæ Civitates cum Brixia ftrenuitate militiæ, forti tudine Populi, decore armorum, fapientia & divitiarum, commendata finceritate intenfe devotionis & fidei, Celfitudini noftra & Imperii noftri exhibitæ, & exhibente, ita fe applica verit, ut ad ejus, & ipforum Brixienfium exaltationem indefinentem,& commodum firmum, & immutabilem intendendi habeamus propofitum notum facimus univerfis tam præfentis, quàm futuræ ætatis Imperii fidelibus, quod nos eorum devotis precibus aurem clementiæ noftræ benigne & favorabiliter accommodantes, confirmanus eis, videlicet Brixienfibus omnes con

ceffiones&permiffiones, quas in tenore Pacis eis fecimus. Infuper concedimus eis omnia Regalia, que Imperium habet in Epifcopatu Brixienfi, feu jurisdictione, vel diftriciu Brixia infra hos confines, in tota Curte & territorio Mofi ab utraque parte fluminis Olei; & a Curte & territorio Mofi in fufum, ficut fluit flumen Olei ufque Palazolum; & in ipfo flumine

ripis ejus versus Brixiam & terram Brixianam; in omnibus locis & Caftris, & Burgis, ficut extenduntur Curtes & territoria locorum Brixienfium ab utraque parte Olei; & in Gurte territorio Mura; & in Carte & terTom. IV.

C

xia,

Britorio Palazoli in fufum ufque ad Lacum Ifei,
unde fluit Oleum versus Brixiam; & in ipfo
flumine & ripis ejus versus terram Brixianam;
& inde fupra per totum Epifcopatum Brixia
ufque Dalegnum, & per totum territorium
ejus; & a Dalegno in omnibus locis & Caftris
Burgis, quæ.... per Civitatem Bri-
&Curtibus & territoriis ipforum loco-
rum, ufque Lemonum; & a Lemono ad Poce-
lengum;& a Pocelengo ufque ad Guttezolum ;
&a Guttezolo ufque ad Mofim ; & in aliis
locis, qui diftringuntur, vel diftringebantur
per Civitatem Brixiæ, ubicumque fuerint, in
terra & in aqua. Eo addito, ut fi in prædi-
Etis locis, vel infra prædictos confines a gloriofo
patre noftro Federico felicis memorie Roma-
norum Imperatore, vel a noftra clementia, vel
ab eo, qui a nobis habuit aliquod datum vel
fcriptum fuerit de prædictis Regalibus, Bri-
xienfibus non obfit, de quibus qui acquifivit,
non habet publice poffeffionem, non violentam
non clandeftinam. Ab hac conceffione excipimus
omnia Feuda & beneficia antiqua, feu a Patre
noftro, vel a nobis conceffa, de quibus ille,
qui acquifivit, manifeftam habet poffeffionem,
non clandeftinam, non violentam: & excepto
Fodro Regali, quando aliquis Succeffor nofter
profecturus eft Romam pro Corona fufcipienda,
ab iis, qui folent & debent prædictum Fodrum
dare: & exceptis Appellationibus, fecundùm
quod in forma Pacis continetur. Pro prædictis
autem Regalibus, quæ eis nos conceffimus
& nunc concedimus, dabunt nobis, vel Nun-
cio noftro in Civitate Brixiæ in proximis Ka-
lendis Martii, & a proximis Kalendis Martii
in antea fingulis annis pro Cenfu duas Marchas
lauri. Ut autem hæc confinationis & concef
fionis noftra pagina Majeftatis noftræ Sigillo
roborata, rata deinceps obferuetur & inviola

D

ta, ftatuimus & Imperialis auctoritatis edicto fancimus, ut nulla omnino perfona humilis vel alta, Secularis vel Ecclefiaftica, eam infringere, val aliquo temeritatis aufu ei obviare præJumat. Quodque facere attemptaverit, in ultionem temeritatis fuæ centum Libras auri puri pro pœna componat, medietatem Imperiali Camera noftra, partem verò refiduam perfonis injuriam paffis. Huius rei teftes funt Conradus Maguntinus Archiepifcopus, Guillielmus Archiepifcopus Ravennas, Henricus Vormaci nenfis Epifcopus, Godofredus Comes de Vejufingen, Rubertus de Durne & filius ejus Ulricus, Hartinamius de Butingen, Vernerus de Roffewac, Cimo fenior de Micembere & Cimo junior filius ejus, Conradus de Walthifen Camerarius, & filius ejus, Albertus Volframus de Lapide, Sefridus Marfcalcus de Agenowe, & frater ejus Volframus, Ortobellus Mediolanenfis, & Arnoldus Placentinus, Imperialis Aula Judices.

Alta funt hæc Anno ab Incarnatione Domini MCXCII. Indictione X. Regnante Domino Hen

Africo Sexto Romanorum Imperatore gloriofiffimo Anno Regni ejus XXIII. Împerii verò II. felici ter. Amen.

B

Data apud Geiuslengifen, VI. Kalendas Augufti.

Contra nihil moror, quod idem Henricus VI. Rex graviori etiam onere Senenfem Populum prefferit Cenfu indicto, perfolvendo non fibi tantùm, fed & Succefforibus in perpetuum; neque enim iis, uti neque ceteris Tufcis locus fuerat in Pace Conftantiæ Diutius quoque Cæfareorum Magiftratuum auctoritas in Tufcia, quàm apud Lombardos perduravit, Marchionibus ibi, feu Ducibus ipfo Friderico regnante, immo & poft ejus mortem, conftitutis. Quid ergo temporibus iis Fridericus I. Auguftus, ejufque filius Henricus VI. Italia Rex a Senenfibus petierint, ut eis Cæfaream. gratiam reftituerent, Urbis illius monumenta nunc prodent, quæ ex Archivo Metropolitane Senenfis Bafilicæ defcripta ad me mifit amicus vir Hubertus Benvoglientus, dum vivebat.

Forma Pactorum, per quæ Fridericus I. Auguftus & Henricus VI. ejus filius Rex Italiæ, Senenfibus Cæfaream

H

& Regalem gratiam reftituunt,
Anno 1186.

Ec eft forma compofitionis, per quam | Senenfes veniunt ad gratiam Domini Imperatoris, & Regis Henrigi. In primis refignabunt Sereniffimo Regi Comitatum Senenfem, & omnia bona poffeffiones & jura, que fuerunt Comitiffe Mathilda, & Comitis Ugolini, fi qua habent: & quicquid pertinent ad Marchiam Tufciæ. Refignabunt etiam & reftituent omnia Caftra & poffeffiones omnes, &fpecialiter Caftrum Sancti Quirici; & omnia Regalia, jura, & jurisdictiones, quæ pertinent ad Imperium infra Civitatem & extra. Et nominatim Monetam, & Pedagium, five Teloneum, quam facere confueverunt, vel faciunt. Furabunt etiam fidelitatem Domino Regi a quindecim annis ufque ad feptuaginta. D Præterea reftituere debent Ecclefiis, & Nobilibus de Comitatu Sene omnes poffeffiones, Caftra, & jura, fi quæ abftulerunt. Infuper, fi quos Nobiles juramento pro aliquo facto adftrinxerunt eos a vinculo juramenti abfolvent. Conjurationem nullam facient, vel Compagniam_ nec fecuritatem fine parabola Domini Regis, vel Imperatoris, cum aliqua perfona, Civitate, vel loco. Et fi aliquam fecerunt, conjuratores ab. folvent ad mandatum Domini Regis. Præterea illa duo Caftra, fcilicet Montem Acutum, & Orgiam, confignabunt & tradent in poteftatem Domini Regis, falvo tamen jure eorum fi quod habent in jam dictis Caftris : ita quod Dominus Rex cognofcat per fe, vel per fideles fuos de Curia fua, de jure eorum & illorum, qui de jam dictis Caftris conqueri voluerint. Et fi cognitum fuerit jam dicti Caftra pertinere ad Senenfes de jure, eis reftituet. Servire etiam debent jam dicti Senenfes Domino Regi de pecunia fua in quatuor milibus Librarum & Domine quoque Reginæ fexcentas Libras dabunt, & Curie quadringentas. Pacem & guerram facient omnibus, quibus Dominus Rex præcipiet, vel certus Nuntius ejus, ficut eft

C| Legatus Italiæ, vel alius Nuntius ad hoc de ftinatus. Et fpecialiter pacem fervabunt Vulterrenfi Epifcopo, Hominibus de Monte Al cino & aliis fidelibus Imperii, juxta mandatum Domini Regis. Ecclefias ab omnibus exaEtionibus & oneribus fervabunt immunes ad mandatum Domini Regis, & nominatim Ecclefias Vulterrani Epifcopi. Dominus verò Imperator, Rex fufcipient Senenfes in plenitudinem gratia fue, remittendo eis omnes of fenfas,quas eis, & Imperio, aliquo modo fece. run: filvis etiam eis allodiis & beneficiis fuis, pignorationibus, quæ vel quas juste habent,

vel tenent.

Anno Domini Millefimo Centefimo Ouagefimo Sexto, menfe Junii, Indictione IIII.

Dura hæc fane videantur, quum erga tot alias Civitates fe adeo munificum ac indulgentem Fridericus præbuerit. Verùm Imperator, quum nullis conditionibus, quod eft ad plerafque Tufciæ Urbes, teneretur, & iram adhuc animo verfaret, quod fuperiore bello Urbes illæ legitimo Pontifici Alexandro III. adhæfiffent , atque opem tuliffent: ubi ultionis occafionem nactus eit, in eas defæviit. Nobilibus quoque Senenfibus, quos Populus Senæ dominans deprefferat, fe gratum præftare cupiebat. Jugurtha Thomafius in Hiftoria Senenfi, dubiis tamen auctoribus nixus, fcribit, Anno EMCLXXXIV. Senam & a Cæfareis copiis obfeffam, & Civium virtute non fine gravi hoftium cæde ejufmodi periculo ereptam fuiffe. Sed uti me certiorem fecit prælaudatus Benvo glientus, Anno tantùm MCLXXXVI. Henricus Rex obfidione Urbem eamdem cinxit. In pervetusto Codice MSto hæc adnotata fuere : Anno Domini MCLXXXVI. obfedit Rex Hen ricus, qui poftea fuit Imperator, Civitatem Senenfem. Et in proximo præcedenti Anno Fredericus pater ejus eamdem intravit Civita

tem.