non tam quod impar viribus aut numero navium esset quippe etiam plures habebat quam quod venti aptiores Romanae quam suae classi flarent, perpulit tamen, ut fortu9 nam navalis certaminis experiri vellet. et Marcellus, cum et Siculum exercitum ex tota insula conciri videret, et cum in- 5 genti commeatu classem Punicam adventare, ne simul terra marique inclusus in urbe hostium vi urgeretur, quamquam impar numero navium erat, prohibere aditu Syracusarum Bo10 milcarem constituit. duae classes infestae circa promunturium Pachynum stabant, ubi prima tranquillitas maris in altum 10 11 evexisset, concursurae. itaque cadente iam Euro, qui per dies aliquot saevierat, prior Bomilcar movit, cuius prima classis petere altum visa est, quo facilius superaret promunturium. ceterum postquam tendere ad se Romanas naves vidit, 12 incertum, qua subita territus re, Bomilcar vela in altum 15 dedit, missisque nuntiis Heracleam qui onerarias retro inde Africam repetere iuberent, ipse Siciliam praetervectus Taren13 tum petit. Epicydes a tanta repente destitutus spe, ne ad obsidionem magna ex parte captae urbis rediret, Agrigentum navigat, exspectaturus magis eventum quam inde quicquam 20 moturus. XXVIII. Quae ubi in castra Siculorum sunt nuntiata, Epicyden Syracusis excessisse, a Carthaginiensibus relictam 2 insulam et prope iterum traditam Romanis, legatos de condicionibus dedendae urbis, explorata prius per conloquia vo- 25 3 luntate eorum qui obsidebantur, ad Marcellum mittunt. haud ferme discreparet, quin quae ubique regum fuissent, Romanorum essent, Siculis cetera cum libertate ac legibus suis servarentur, evocatis ad conloquium iis quibus ab Epi4 cyde creditae res erant, missos se simul ad Marcellum simul 30 12. zu können. cum ad eos ab exercitu Siculorum aiunt, ut una omnium, qui obsiderentur quique extra obsidionem fuissent, fortuna esset, neve alteri proprie sibi paciscerentur quicquam. recepti deinde ab iis, ut 5 necessarios hospitesque adloquerentur, expositis quae pacta iam 5 cum Marcello haberent, oblata spe salutis perpulere eos, ut secum praefectos Epicydis Polyclitum et Philistionem et Epicyden, cu Sindon cognomen erat, adgrederentur. interfectis iis et 6 multitudine ad contionem vocata, inopiam quaeque ipsi inter se fremere occulte soliti erant conquesti, quamquam tot mala 10 urgerent, negarunt fortunam accusandam esse, quod in ipsorum esset potestate, quamdiu ea paterentur. Romanis causam 7 oppugnandi Syracusas fuisse caritatem Syracusanorum non odium: nam ut occupatas res ab satellitibus Hannibalis audierint, tum bellum movisse et obsidere urbem coepisse, ut cru15 deles tyrannos eius, non ut ipsam urbem expugnarent. Hip- 8 pocrate vero interempto, Epicyde intercluso ab Syracusis et praefectis eius occisis, Carthaginiensibus omni possessione Siciliae terra marique pulsis quam superesse causam Romanis, cur non perinde ac si Hiero ipse viveret, unicus 20 Romanae amicitiae cultor, incolumes Syracusas esse velint? itaque nec urbi nec hominibus aliud periculum quam ab semet 9 ipsis esse, si occasionem reconciliandi se Romanis praetermisissent: eam autem, qualis illo momento horae sit, nullam deinde fore. 25 XXIX. Omnium ingenti adsensu audita ea oratio est. praetores tamen prius creari quam legatos nominari placuit. ex ipsorum deinde praetorum numero missi oratores ad Marcellum, quorum princeps, neque primo" inquit,, Syracusani 2 a vobis defecimus, sed Hieronymus nequaquam tam in vos 30 impius quam in nos; nec postea pacem tyranni caede compositam Syracusanus quisquam, sed satellites regii Hippocrates 3 atque Epicydes oppressis nobis hinc metu hinc fraude turbaverunt. nec quisquam dicere potest, aliquando nobis libertatis tempus fuisse, quod pacis vobiscum non fuerit. nune certe 4 35 caede eorum, qui oppressas tenebant Syracusas, cum primum nostri arbitrii esse coepimus, extemplo venimus ad tradenda arma, dedendos nos urbem moenia, nullam recusandam fortu5 nam, quae iam imposita a vobis fuerit. gloriam captae nobilissimae pulcherrimaeque urbis Graecarum dei tibi dederunt, Marcelle. quidquid umquam terra marique memorandum ges- 5 6 simus, id tui triumphi titulo accedet. famaene credi velis, quanta urbs a te capta sit, quam posteris quoque eam spectaculo esse, quo ut quisque terra ut quisque mari venerit, nunc nostra de Atheniensibus Carthaginiensibusque tropaea, nunc tua de nobis ostendat? incolumes quaeso Syracusas familiae vestrae 10 sub clientela nominis Marcellorum tutelaque habendas tradas. 7 ne plus apud vos Hieronymi quam Hieronis memoria momenti faciat: diutius ille multo amicus fuit quam hic hostis, et illius benefacta etiam re sensistis, huius amentia ad perniciem tan8 tum ipsius valuit." Omnia et impetrabilia et tuta erant apud 15 Romanos: inter ipsos plus belli ac periculi erat. namque transfugae, tradi se Romanis rati, mercennariorum quoque 9 militum auxilia in eundem compulere metum; arreptisque armis praetores primum obtruncant, inde ad caedem Syracusanorum discurrunt, quosque fors obtulit, irati interfecere, atque omnia 20 10 quae in promptu erant diripuerunt. tum, ne sine ducibus essent, sex praefectos creavere, ut terni Achradinae ac Nasso praeessent. sedato tandem tumultu exsequentibus sciscitando, quae acta cum Romanis essent, dilucere id quod erat coepit, aliam nostri arbitrii esse coepimus. 2. famaene credi velis] Willst du etwa, du willst doch wohl nicht, dass die Nachkommen unsere Stadt nicht mehr sehen und nur vom nunc Hörensagen ihren Glanz beurtheilen. Vor quam ist magis zu ergänzen. 8. ut quisque .. ut quisque] mag Jemand zu Lande oder zur See kommen. nunc, bald bald, mit dem Einen zugleich auch das Andere. Man erwartet cum tum. Zu ostendat ist quae (urbs) Subject, welches in quo (= quae eo) enthalten ist, d. h. das Relativum lehnt sich an das Verbum des nächsten Satzes an. 11. sub clientela] In den eroberten Provinzen wurden diejenigen Patrone, welche die Unterwerfung herbeigeführt hatten. Diese Ehre erbte natürlich in der Familie fort. Vgl. Cic. Verr. IV, 40. 14. etiam re, nicht nur in Worten, dagegen war die verkehrte Politik des Hieronymus Rom nur scheinbar gefährlich, in Wahrheit hat sie doch nur den Urheber selbst gestürzt. 23. exequentibus sciscitando] Umschreibung für das einfache tan suam ac perfugarum causam esse. XXX. in tempore legati a Marcello redierunt, falsa eos suspicione incitatos memorantes, nec causam expetendae poenae eorum ullam Romanis esse. erat e tribus Achradinae praefectis Hispanus Moericus nomine. 2 5 ad eum inter comites legatorum de industria unus ex Hispanorum auxiliaribus est missus, qui sine arbitris Moericum nanctus primum quo in statu reliquisset Hispaniam et nuper inde venerat exponit: omnia Romanis ibi obtineri armis. posse eum, si operae pretium faciat, principem popu- 3 10 larium esse, seu militare cum Romanis seu in patriam reverti libeat. contra, si malle obsideri pergat, quam spem esse terra marique clauso? motus his Moericus, cum legatos ad Mar- 4 cellum mitti placuisset, fratrem inter eos mittit, qui per eundem illum Hispanum secretus ab aliis ad Marcellum deductus, 15 cum fidem accepisset composuissetque agendae ordinem rei, Achradinam redit. tum Moericus, ut ab suspicione proditio- 5 nis averteret hominum animos, negat sibi placere legatos commeare ultro citroque, neque recipiendum quemquam neque mittendum, et quo intentius custodiae serventur, opportuna 20 omnia dividenda praefectis esse, ut suae quisque partis tutandae reus sit. omnes adsensi sunt. partibus dividendis ipsi 6 regio evenit ab Arethusa fonte usque ad ostium magni portus. id ut scirent Romani fecit. itaque Marcellus nocte navem onerariam cum armatis remulco quadriremis trahi ab Achra25 dina iussit, exponique milites regione portae, quae prope fon- 7 tem Arethusam est. hoc cum quarta vigilia factum esset ex- 8 positosque milites porta, ut convenerat, recepisset Moericus, luce prima Marcellus omnibus copiis moenia Achradinae adgreditur ita, ut non eos solum, qui Achradinam tenebant, in 9 30 se converteret, sed ab Nasso etiam agmina armatorum concurrerent relictis stationibus suis ad vim et impetum Romanorum arcendum. in hoc tumultu actuariae naves instructae 10 iam ante circumvectaeque ad Nassum armatos exponunt, qui improviso adorti semiplenas stationes et adapertas fores por35 tae, qua paulo ante excurrerant armati, haud magno certamine Nassum cepere desertam trepidatione et fuga custodum. dem (sciscitando) cognoscere. 5. ex Hispanorum auxiliaribus] 15. ne- 11 19. opportuna omnia] Alle für den Verkehr (conmeare) geeigneten Stellen (Thore). 21. reus sit] verantwortlich. 22. ab Arethusa] vgl. Cic. Verr. IV, 53. 24. ab Achradina] denn in der Nähe stand die römische Flotte, welche Achradina belagerte. 33. circumvectaeque] um den kleinen Hafen und Ortygia herum. 34. fores portae] Wahr que in ullis minus praesidii aut pertinaciae ad manendum quam in transfugis fuit, quia ne suis quidem satis credentes 12 ex medio certamine effugerunt. Marcellus, ut captam esse Nassum et Achradinae regionem unam teneri Moericumque cum praesidio suis adiunctum conperit, receptui cecinit, ne 5 regiae opes, quarum fama maior quam res erat, diriperentur. XXXI. Suppresso impetu militum ut iis, qui in Achra2 dina erant, transfugis spatium locusque fugae datus est, Syracusani tandem liberi metu portis Achradinae apertis oratores ad Marcellum mittunt, nihil petentes aliud quam incolumitatem 10 3 sibi liberisque suis. Marcellus consilio advocato et adhibitis etiam Syracusanis, qui per seditiones pulsi ab domo intra 4 praesidia Romana fuerant, respondit, non plura per annos quinquaginta benefacta Hieronis quam paucis his annis maleficia eorum qui Syracusas tenuerint erga populum Romanum 15 esse. sed pleraque eorum quo debuerint reccidisse, foederumque ruptorum ipsos ab se graviores multo quam populus Ro5 manus voluerit poenas exegisse. se quidem tertium annum circumsedere Syracusas, non ut populus Romanus servam iam civitatem haberet, sed ne alienigenarum transfugarumque duces 20 6 captam et oppressam tenerent. quid potuerint Syracusani facere, exemplo vel eos esse Syracusanorum, qui intra praesidia Romana fuerint, vel Hispanum ducem Moericum, qui praesidium tradiderit, vel ipsorum Syracusanorum postremo 7 serum quidem sed forte consilium. sibi omnium laborum 25 periculorumque circa moenia Syracusana terra marique tam diu exhaustorum nequaquam tantum fructum esse quod capere Syracusas potuerit, quantum, si servare potuisset. inde quaestor cum praesidio Nassum ad accipiendam pecuniam regiam 8 custodiendamque missus. urbs diripienda militi data est custo- 30 dibus divisis per domos eorum, qui intra praesidia Romana 9 fuerunt. cum multa irae, multa avaritiae foeda exempla ederentur, Archimeden memoriae proditum est in tanto tumultu, |