Immagini della pagina
PDF
ePub

quantum captae urbis pavor in discursu diripientium militum ciere poterat, intentum formis, quas in pulvere descripserat, ab ignaro milite quis esset interfectum; aegre id Marcellum tu- 10 lisse, sepulturaeque curam habitam, et propinquis etiam inqui5 sitis honori praesidioque nomen ac memoriam eius fuisse. hoc 11 maxime modo Syracusae captae, in quibus praedae tantum fuit, quantum vix capta Carthagine tum fuisset, cum viribus aequis certabatur.

10

C) Das Schicksal Capua's (Liv. XXVI, 14—16).

XIV. Hanc orationem Virrii plures cum adsensu audierunt, quam forti animo id quod probabant exsequi potuerunt: maior 2 pars senatus, multis saepe bellis expertam populi Romani clementiam haud diffidentes sibi quoque placabilem fore, legatos ad dedendam Romanis Capuam decreverunt miseruntque. 15 Vibium Virrium septem et viginti ferme senatores domum 3 secuti sunt epulatique cum eo, et quantum facere potuerant, alienatis mentibus vino ab imminentis sensu mali venenum omnes sumpserunt; inde misso convivio dextris inter se datis 4 ultimoque conplexu conlacrimantes suum patriaeque casum, 20 alii ut eodem rogo cremarentur manserunt, alii domos digressi sunt. inpletae cibis vinoque venae minus efficacem in matu- 5 randa morte vim veneni fecerunt: itaque noctem totam plerique

Stadt gefordert hätten. 4. sepulturaeque] cf. Cic. Tusc. V, 23.

7. tum fuisset] Später kämpfte man mit Karthago nicht mehr aequis viribus; der Reichthum der Stadt, deutet Liv. an, war während des II. Punischen Krieges wahrscheinlich noch grösser als bei der schliesslichen Eroberung.

10. Hanc orationem] Vibius Virrius (qui defectionis auctor ab Romanis fuerat) sprach sich gegen Unterwerfung aus und schloss seine Rede also: itaque quibus vestrum ante fato cedere, quam haec tot tam acerba videant, in animo est, eis apud me hodie epulae instructae parataeque sunt. satiatis vino ciboque poculum idem, quod mihi datum fuerit, circumferetur: ea potio corpus ab cruciatu, animum a contumeliis, oculos auris a videndis audien

disque omnibus acerbis indignis-
que, quae manent victos, vindicabit.
parati erunt, qui magno rogo in
propatulo aedium accenso corpora
exanima iniciant. haec una via
et honesta et libera ad mor-
tem: et ipsi virtutem mirabuntur
hostes et Hannibal fortis socios sciet
ab se desertos ac proditos esse.
17. alienatis mentibus] zu verbinden
mit ab sensu inminentis mali: sie
suchten den schrecklichen Gedan-
ken durch Wein zu verscheuchen.
18. misso convivio] nachdem alle
dem Giftbecher getrunken,
wurde die Gesellschaft aufgehoben.
19. ultimoque conplexu, unter
den letzten Umarmungen, = ulti-
mum illud conplexi. Der Abl. con-
plexu steht dextris datis parallel u.
ist deshalb mit dem Abl. abs. durch
que verbunden, beide Ablative be-
zeichnen Handlungen u. Zustände,

[ocr errors]

aus

eorum et diei insequentis partem cum animam egissent, omnes tamen prius quam aperirentur hostibus portae exspirarunt. 6 Postero die porta Iovis, quae adversus castra Romana erat, iussu proconsulis aperta est. ea intromissa legio una et duae 7 alae cum C. Fulvio legato. is cum omnium primum arma 5 telaque quae Capuae erant ad se conferenda curasset, custodiis ad omnes portas dispositis, ne quis exire aut emitti posset, praesidium Punicum comprehendit, senatum Campanum 8 ire in castra ad imperatores Romanos iussit. quo cum venissent, extemplo iis omnibus catenae iniectae, iussique ad 10 quaestores deferre quod auri atque argenti haberent. auri pondo duo milia septuaginta fuit, argenti triginta milia pondo 9 et mille ducenta. senatores quinque et viginti Cales in custodiam, duodetriginta Teanum missi, quorum de sententia maxime descitum ab Romanis constabat. XV. de supplicio Cam- 15 pani senatus haudquaquam inter Fulvium Claudiumque conveniebat: facilis impetrandae veniae Claudius, Fulvio durior 2 sententia erat. itaque Appius Romam ad senatum arbitrium eius rei totum reiciebat: percunctandi etiam aequum esse 3 potestatem fieri patribus, num communicassent consilia cum 20 aliquis sociorum Latini nominis, et num ope eorum in bello 4 forent adiuti. id vero minime committendum esse Fulvius dicere, ut sollicitarentur criminibus dubiis sociorum fidelium animi, et subicerentur indicibus, quis, neque quid dicerent, neque quid facerent, quicquam umquam pensi fuisset: itaque 25 5 se eam quaestionem oppressurum exstincturumque. ab hoc sermone cum digressi essent, et Appius quamvis ferociter loquentem collegam non dubitaret tamen litteras super tanta 6 re ab Roma exspectaturum, Fulvius, ne id ipsum impedimentum incepto foret, dimittens praetorium tribunis militum ac 30

unter welchen das conlacrimare

[ocr errors]

1.

stattfindet.
cum animam
egissent] man muss dabei natürlich
an einen heftigen Todeskampf den-
ken. 4. iussu proconsulis] Es
waren zwei Proconsuln vor Capua:
Q. Fulvius Flaccus und Appius
Claudius Pulcher, also ist derjenige
gemeint, dessen Lager in der Nähe
des Thores war. Vgl. indessen
Dagegen v. 9 ire in
p. 89, 33.
castra ad inperatores Romanos ius-
duae alae] der Bundesgenos-
sen. 12. pondo] das Pfd. Gold
etwa 286 Thlr., das Pfund Silber
etwa 21 Thlr. 14. Teanum] Si-
dicinum; die Stadt war Rom treu
geblieben. sententia, Veranlas-

sit.

[ocr errors]
[ocr errors]
[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

praefectis socium imperavit, uti duobus milibus equitum delectis denuntiarent, ut ad tertiam bucinam praesto essent. cum hoc equitatu nocte Teanum profectus prima luce portam 7 intravit atque in forum perrexit; concursuque ad primum 5 equitum ingressum facto magistratum Sidicinum citari iussit, imperavitque, ut produceret Campanos quos in custodia haberet. producti omnes, virgisque caesi ac securi percussi. inde citato 8 equo Cales percurrit: ubi cum in tribunali consedisset productique Campani deligarentur ad palum, eques citus ab Roma 10 venit, litterasque a C. Calpurnio praetore Fulvio et senatus. consultum tradit. murmur ab tribunali totam contionem per- 9 vasit: differri rem integram ad patres de Campanis. et Fulvius id ita esse ratus acceptas litteras neque resolutas cum in gremio reposuisset, praeconi imperavit, ut lictorem lege 15 agere iuberet. ita de iis quoque qui Calibus erant sumptum supplicium. tum litterae lectae senatusque consultum serum 10 ad impediendam rem actam, quae summa ope approperata erat, ne impediri posset. consurgentem iam Fulvium Taurea 11 Vibellius Campanus, per mediam vadens turbam, nomine in20 clamavit, et cum mirabundus, quidnam sese vellet, resedisset Flaccus,,,me quoque" inquit „iube occidi, ut gloriari possis 12 multo fortiorem quam ipse es, virum abs te occisum esse." cum Flaccus negaret profecto satis compotem mentis esse, 13 modo prohiberi etiam se, si id vellet, senatus consulto diceret, 25 tum Vibellius,quando quidem" inquit, „capta patria, propin- 14 quis amicisque amissis, cum ipse manu mea coniugem liberosque interfecerim, ne quid indigni paterentur, mihi ne mortis quidem copia eadem est, quae his civibus meis, petatur a virtute invisae huius vitae vindicta." atque ita gladio, quem 15 30 veste texerat, per adversum pectus transfixus ante pedes imperatoris moribundus procubuit. XVI. Quia et quod ad supplicium attinet Campanorum et pleraque alia de Flacci unius sententia acta erant, mortuum Ap. Claudium sub deditionem

=

tere dicunt ut curiam mittere aut
senatum." Es ist der Kriegsrath,
an dem auch die tribuni und prae-
fecti Theil nahmen. 2. bucinam]
vigiliam. 5. magistratum]
medix tuticus wie in Capua.
7. Da die Campaner die Römische
civitas besassen, so werden sie nach
Röm. Recht bestraft: lex XII ta-
bularum iubet, eum, qui hostem
concitaverit, quive civem hosti tra-
diderit, capite puniri. Dig. XLVIII,
4, 3. 10. In Abwesenheit der
Consuln präsidirt der praetor urba-
nus dem Senat u. bringt seine Be-

[blocks in formation]

2 Capuae quidam tradunt. hunc quoque ipsum Tauream neque sua sponte venisse Cales neque sua manu interfectum, sed cum inter ceteros ad palum deligatus quiritaret, quia parum inter strepitus exaudiri possent quae vociferabatur, silentium 3 fieri Flaccum iussisse; tum Tauream illa quae ante memorata 5 sunt dixisse, virum se fortissimum ab nequaquam pari ad virtutem occidi: sub haec dicta iussu proconsulis praeconem ita pronuntiasse lictor, viro forti adde virgas, et in eum 4 primum lege age." lectum quoque senatus consultum, priusquam securi feriret, quidam auctores sunt; sed quia adscriptum 10 in senatus consulto fuerit, si ei videretur, integram rem ad senatum reiceret, interpretatum esse, quid magis e re publica duceret aestimationem sibi permissam.

5 Capuam a Calibus reditum est, Atellaque et Calatia in deditionem acceptae. ibi quoque in eos qui capita rerum erant 15 6 animadversum. ita ad septuaginta principes senatus interfecti, trecenti ferme nobiles Campani in carcerem conditi; alii per sociorum Latini nominis urbes in custodias dati variis casibus. interierunt; multitudo alia civium Campanorum venum data. 7 de urbe agroque reliqua consultatio fuit, quibusdam delendam 20 censentibus urbem praevalidam, propinquam, inimicam. ceterum praesens utilitas vicit: nam propter agrum, quem omni fertilitate terrae satis constabat primum in Italia esse, urbs 8 servata est, ut esset aliqua aratorum sedes. urbi frequentandae multitudo incolarum libertinorumque et institorum opificumque 25 retenta; ager omnis et tecta publica populi Romani facta. 9 ceterum habitari tantum tamquam urbem Capuam frequentarique placuit; corpus nullum civitatis nec senatus conventum 10 nec plebis concilium nec magistratus esse: sine consilio publico,

captam Claudius consul erat.

11.

cf. I. Heft, p. 124, 6. conditi, wo
sie den Tod fanden, wie sich aus
v. 19 erkennen lässt. 24. arato-
rum] das Land wird Eigenthum
des Römischen Staates, von dem es
publicani oder Privatleute pachten,
die wieder für sich eine grosse An-
zahl Arbeiter hielten. Cic. de lege
agr. II, § 89 Capuam receptacu-
lum aratorum, nundinas rusti
corum, cellam atque horreum Cam-
pani agri esse voluerunt. Vgl. Halm
zu Cic. p. Sest. § 9: conventus ille
Capuae - et hoc tempore eidem
homines nomine commutato (seit 59
v. Chr.) coloni decurionesque.
25. institorum] Kleinhändler, meist
28. corpus nullum civi-
tatis] keine städtische Corporation

8. addere virgas, die Hiebe ver-
stärken, cf. addere gradum.
si ei videretur, in der That ent-
spricht diese Formel der üblichen
Sitte, weil der Senat es ängstlich
vermied, den Consuln ausserhalb
Roms stricte Weisungen zu erthei-
len. Wir haben kein Recht, diese
Formel für eine leere Form zu er-
klären. Dies zeigt auch das Bei-
spiel des Q. Fulvius. Vgl. Lange
I, 614. 16. LXX principes] Nach
c. 14 wurden 25 Campaner zu Ca-
les u. 28 zu Teanum hingerichtet;
daraus folgt, dass in Atella und
Calatia 17 mit dem Tode bestraft
wurden.
libertini.
17. Campani, Bürger
von Capua, wenigstens vorwiegend,

[ocr errors]
[ocr errors]

sine imperio multitudinem, nullius rei inter se sociam, ad consensum inhabilem fore. praefectum ad iura reddenda ab Roma quotannis missuros. ita ad Capuam res compositae consilio 11 ab omni parte laudabili. severe et celeriter in maxime noxios animadversum; multitudo civium dissipata in nullam spem reditus: non saevitum incendiis ruinisque in tecta innoxia 12 murosque; et cum emolumento quaesita etiam apud socios lenitatis species incolumitate urbis nobilissimae opulentissimaeque, cuius ruinis omnis Campania, omnes qui Campaniam circa accolunt populi ingemuissent: confessio expressa hosti et 13 quanta vis in Romanis ad expetendas poenas ab infidelibus sociis, et quam nihil in Hannibale auxilii ad receptos in fidem tuendos esset.

D) Hasdrubal's Niederlage am Metaurus (Liv. XXVII, 39. 43—51).

XXXIX. Auxerunt Romae tumultum litterae ex Gallia adlatae ab L. Porcio praetore: Hasdrubalem movisse ex hiber- 2 nis et iam Alpes transire; octo milia Ligurum conscripta armataque coniunctura se transgresso in Italiam esse, nisi mitteretur in Ligures, qui eos bello occuparet: se cum invalido exercitu, quoad tutum putaret, progressurum. hae litterae 3

it den Rechten einer juristischen erson, in Folge dessen die Stadt ein Rechtsgeschäft vornehmen ann, sondern nur für sich jede nzelne Person. 1. nullius rei] en. abh. v. sociam.

-

2. praetum] Nur als Aufsichtsbehörde d in Vertretung des römischen ätors, ohne dass deshalb die adt zur praefectura erhoben wurde, ja überhaupt kein Gemeinwesen ldet. 3. ad Capuam, sc. quae rtinerent. 4. ab omni parte dabili] Beachte hier und in dem lgenden die Römische Heuelei. Denn Livius ist nur der sdruck und Nachhall älterer aatsrechtlicher) Quellen. 5. nullam spem = nulla spe reditus. 10. Vgl. XXXI, 29: Capua, seIchrum ac monumentum Campani puli, elato et extorri ipso populo perest, urbs trunca, sine senatu e plebe sine magistratibus prodiim, relicta crudelius habitanda am si deleta foret. So urtheilten mals die Gegner Roms!

15. Auxerunt],,nam et Hasdrubali occurrendum esse descendenti ab Alpibus, ne Gallos Cisalpinos neve Etruriam erectam in spem rerum novarum sollicitaret, et Hannibalem suo proprio occupandum bello, ne emergere ex Bruttiis atque obviam ire fratri posset. Liv. c. 38. Rom führte in diesem Jahre den Krieg mit 23 Legionen: je 2 führten die beiden Consuln C. Claudius Nero und M. Livius, 4 standen in Spanien unter P. Scipio, 3 Prätoren hatten je zwei Legionen in Sicilien, Sardinien u. Gallien, 2 führte C. Terentius in Etrurien, 2 Q. Fulvius in Bruttien, 2 Q. Claudius in der Gegend von Tarent (Sallentiner), eine Legion hatte C. Hostilius Tubulus in Capua, dazu wurden 2 Reservelegionen zur Deckung der Stadt Rom ausgehoben. 17. Ligurum] Wie Hannibal, so hatte auch Hasdrubal vor seinem Zuge über die Alpen sich mit den Galliern und Ligurern in Verbindung gesetzt. 19. cum invalido

« IndietroContinua »