luti metu, clam exercitu indicto, per transversos limites superatis montibus, in campos degressi, agrum Mutinensem populati, repentino impetu coloniam ipsam ceperunt. Id ubi 3 Romam adlatum est, senatus C. Claudium consulem comitia primo quoque tempore habere iussit, creatisque in annum magistratibus in provinciam redire et coloniam ex hostibus eripere. Ita, uti censuit senatus, comitia habita. Consules 4 creati Cn. Cornelius Scipio Hispalus, Q. Petilius Spurinus. Prætores inde facti M. Popilius Lænas, P. Licinius Crassus, 5 M. Cornelius Scipio, L. Papirius Maso, M. Aburius, L. Aquilius Gallus. C. Claudio consuli prorogatum in annum impe- 6 rium et Gallia provincia; et ne Histri idem, quod et Ligures, facerent, socios nominis Latini in Histriam mitteret, quos triumphi causa de provincia deduxisset. Cn. Cornelio et Q. 7 Petilio consulibus, quo die magistratum inierunt, immolantibus A. u. c. 578. lovi singulis bubus, uti solet, in ea hostia, qua Q. Petilius sacrificavit, in iocinere caput non inventum. Id cum ad senatum rettulisset, bove perlitare iussus. De provinciis deinde 8 consultus senatus Pisas et Ligures provincias consulibus decrevit. Cui Pisa provincia obvenisset, cum magistratuum 9 creandorum tempus esset, ad comitia reverti iussit. Additum 10 decreto, ut binas legiones novas scriberent et trecenos equites; et dena milia peditum sociis nominique Latino et sexcenos imperarent equites. Ti. Claudio prorogatum est imperium in 11 id tempus, quo in provinciam consul venisset. A. Chr. 176. Dum de his rebus in senatu agitur, Cn. Cornelius, 15 evocatus a viatore, cum templo egressus esset, paulo post 2 transversos (prius s supra additum) | milites 3 digressi 3, 2 est, sc. claudium 3 haberi | creatisquæ 4 provincia 5 Kreyss. recipere 4, 1 censis senatus. Fuitne censuerat? 2 que petilius spuriunus 6, 2 histri quidem Kreyss. (Gryn, quoque idem)| Malim quod Ligures 7, 3 quæ q. 4 sacrificabit | Gryn. iocinore 8, 2 consultum ipsas ed ligures 9, 1 pise | magistratum 10, 2 utuinas | ccc. (Creverio placebat: scriberent, quina milia in singulas et ducenos pedites, trecenos) 3 de. te 11, 1 c. claudio XV, 1, 1 iis rebus senatu 2 camplo rediit confuso vultu et exposuit patribus conscriptis, bovis 2 sescenarii, quem inmolavisset, iecur defluxisse. Id se victimario nuntianti parum credentem, ipsum aquam effundi ex olla, ubi exta coquerentur, iussisse, et vidisse ceteram integram partem extorum, iecur omne inenarrabili tabe absumptum. 3 Territis eo prodigio patribus, et alter consul curam adiecit, qui se, quod caput iocineri defuisset, tribus bubus perlitasse 4 negavit. Senatus maioribus hostiis usque ad litationem sacrificari iussit. Ceteris diis perlitatum ferunt; Saluti Petilium perlitasse negant. Inde consules prætoresque provincias sor5 titi. Pisa Cn. Cornelio, Ligures Petilio obvenerunt. Prætores L. Papirius Maso urbanam, M. Aburius inter peregrinos sortiti sunt. M. Cornelius Scipio Maluginensis Hi6 spaniam ulteriorem, L. Aquilius Gallus Siciliam habuit. Duo deprecati sunt, ne in provincias irent, M. Popilius in Sardiniam: Gracchum eam provinciam pacare; ei T. Æbutium 7 prætorem adiutorem ab senatu datum esse. Interrumpi tenorem rerum, in quibus peragendis continuatio ipsa efficacissima 8 esset, minime convenire. Inter traditionem imperii novitatemque successoris, quæ noscendis prius quam agendis rebus inbuenda sit, sæpe bene gerendæ rei occasiones intercidere. 9 Probata Popili excusatio est. P. Licinius Crassus sacrificiis se impediri sollemnibus excusabat, ne in provinciam iret. 10 Citerior Hispania obvenerat. Ceterum aut ire iussus aut iurare pro contione, sollemni sacrificio se prohiberi. Id ubi in P. Licinio ita statutum est, et ab se uti ius iurandum acciperent, M. Cornelius postulavit, ne in Hispaniam ulteriorem 3 redituouissescenaris Grævius. 4 iocur (Perizon. diffluxisse) 2, 2 aquæ fundi 3 iusse et uidisse et uid ceteram 4 inenarrabilitate Kreyss. (Gryn. inenarrabiliter) 3, 1 territus ea prodigia 3 negabit 4, 1 hostis 3 prætoresquæ 5, 1 pisa pætilio 2 1. pætilius maso | preregrinos 3 In maluginensis litt. g supra versum adscripta. 6, 2 depræcati 3 graccum pacare et c. ebutium Gryn. (T.) et Gron. 7, 2 ipsi 8, 1 imperi 2 q. noscendis 3 inpuenda | occansiones intercedere 9, 1 sacrificis 10, 1 aut iure 3 iureiurando Cap. 5, 8 quod in codice mendose scribitur munera mitti legatis ex binis milibus æris censuerunt duo fratres regulis hæc præcipua torques duo cet., Grynæus duobus fratribus regulis scripsit, ipsum, ut videtur, Cincibili, a quo legati venerant, quem Livius § 1 regem, § 7 regulum appellavit, et fratrem, qui verba in senatu fecerat, intelligens, idque Hertzius secutus est; ego reguli posui. Nam nec, quum supra Livius regis regulive nomine de uno Cincibili usus esset, subito ad utrumque fratrem id nomen translatum credo, nec hanc præcipuorum inter legatos munerum mentionem etiam ad regem absentem pertinere, cui si munera senatus mittenda censuisset, ampliora sine dubio quam fratri legato misisset; neque legati Cincibili ́ absentis comites appellari ullo modo poterant, ut in illa scriptura et enarratione fit (comitibus eorum). Itaque Cincibili inter legatos duos fratres miserat, quorum unus verba fecit, utrique præcipuus honor habitus est. Cap. 12, 3 in codicis scriptura, quæ a ceteris retenta sine dubitatione est, vitiose duæ res in unum conflantur; primum enim senatus consultum factum est, ut prius, quam consules provincias sortirentur, supplementum in utramque provinciam decerneretur, deinde hæc ipsa supplementa decreta sunt; vitioseque narratur, placuisse decerni certum numerum; is enim decretus est (placuit), non placuit eum decerni. Vitium sententiæ et orationis sustuli suppleto verbo, quod bis positum a Livio diversa forma semel a librario scriptum est. 1) Cap. 21, 4 quum in codice esset auxilia thoanum tesprotorumque, Grynæus Athamanum Thesprotorumque scripsit. Sed Athamanes, quorum in Persei bello nulla omnino mentio est, et ab iis locis, in quibus Ap. Claudius rem gerebat, longius 1) Cap. 11, 3 Vahlen et Hertzius emendationem meam quum adinvare vellent, corruperunt; nam ut Livius interdum voces easdem brevi spatio repetat, nusquam tamen ita ex abundanti in vitium ruit, ut scribat: comitia ita edicere, ut comitia illo et illo die sint. Itaque prave attrectatum est, quod in codice recte scribitur, possent, prave servatum, quod pro confici ex superiore versu propter primarum litterarum similitudinem subrepsit, comitia. Sed satis de huiusmodi rebus dixi; attingam tamen in c. 14, 6 mire, Dukero auctore, geminatam de futuro tempore interrogationem (tu prodibis et prodibis), quum et sententia et vestigia manifesta codicis (proditi, hoc est, prodisti) ostendant, priore loco perfectum a Livio positum esse. Censores post eum demum dilectum, qui nunc ipsum habebatur, censum acturi et interrogaturi ex edicto suo erant. Nihilo melius hi censores in his censoribus mutatum. 17 8 movit. Intra triduum, quam oppugnare coeperat, receptam ex hostibus colonis restituit. VIII milia ibi Ligurum intra 9 muros cæsa; litteræque Romam extemplo scriptæ, quibus non modo rem exponeret, sed etiam gloriaretur, sua virtute ac felicitate neminem iam cis Alpes hostem populi Romani esse, agrique aliquantum captum, qui multis milibus hominum dividi viritim posset. Et Ti. Sempronius eodem tempore in Sardinia multis secundis præliis Sardos perdomuit. XV milia hostium 2 sunt cæsa. Omnes Sardorum populi, qui defecerant, in dicionem redacti. Stipendiariis veteribus duplex vectigal im3 peratum exactumque; ceteri frumentum contulerunt. Pacata provincia opsidibusque ex tota insula CCXXX acceptis, legati Romam, qui ea nuntiarent, missi, quique ab senatu peterent, ut ob eas res, ductu auspicioque Ti. Semproni prospere gestas diis inmortalibus honos haberetur, ipsique decedenti de 4 provincia exercitum secum deportare liceret. Senatus, in æde Apollinis legatorum verbis auditis, supplicationem in biduum decrevit et XL maioribus hostiis consules sacrificare iussit; Ti. Sempronium proconsulem exercitumque eo anno in pro5 vincia manere. Comitia deinde consulis unius subrogandi, quæ in ante diem III nonas Sextiles edicta erant, eo ipso 6 die sunt confecta. Q. Petilius consul collegam, qui extemplo magistratum occiperet, creavit C. Valerium Lævinum. Ipse, iam diu cupidus provinciæ, cum opportunæ cupiditati eius litteræ adlatæ essent, Ligures rebellasse, nonis Sextilibus pa sic 8, 1 ante triduum Perizon. | recepta 2 um ibi 9, 1 litteræquæ senatus add. Heusinger, Mg. Em. 501. ludatus** Senatus, litteris auditis, tumultus eius causa legionem tertiam ad C. Claudium proconsulem in Galliam proficisci iussit, et duumviros navales cum classe Pisas ire, qui Ligu- 7 rum oram, maritumum quoque terrorem admoventes, circumEodem Pisas et Q. Petilius consul ad conve- 8 niendum exercitui diem edixerat. Et C. Claudius proconsul, 9 audita rebellione Ligurum, præter eas copias, quas secum Parmæ habebat, subitariis collectis militibus, exercitum ad fines Ligurum admovit. vectarentur. Hostes sub adventum C. Claudi, a quo duce se me- 18 minerant nuper ad Scultennam flumen victos fugatosque, locorum magis præsidio adversus infeliciter expertam vim quam armis se defensuri, duos montes, Letum et Ballistam, ceperunt, muro fossaque insuper amplexi. Tardius ex agris demigrantes 2 oppressi ad M et D perierunt. Ceteri montibus se tenebant, 3 et ne in metu quidem feritatis ingenitæ obliti, sæviunt in prædam, quæ Mutinæ parta erat. Captivos cum foeda laceratione interficiunt; pecora in fanis trucidant verius passim quam rite sacrificant. Satiati cæde animantium, quæ inanima erant, 4 parietibus adfigunt, vasa omnis generis, usui magis quam ornamento in speciem facta. Q. Petilius consul, ne absente se 5 debellaretur, litteras ad C. Claudium misit, ut cum exercitu ad se in Galliam veniret; campis Macris se eum expectaturum. Litteris acceptis, Claudius ex Liguribus castra movit 6 exercitumque ad campos Macros consuli tradidit. Eodem paucis post diebus C. Valerius consul alter venit. Ibi, divisis 7 8, 1 eodemipsased q. pætilius Kreyss. (Gryn. Eodem et Q. P.) 2 exercitum edixerat 9, 3 parme | subitaris XVIII, 1, 2 cultennam 4 defensurus lætum 5 murosque insuper Mg. Em. 502. (Gryn. muroque ins.) 2, 2 ad ∞ et d. 3, 3 que 4, 1 que 2 adufigunt 3 factam 5, 1 pætilius 6, 2 Post tradidit spatium vacuum usque ad finem versus fere 15 litterarum. Proximus versus (Eodem) a littera maiuscula incipit. Eodem tempore paucis Frob. II (Cfr. Em. 492 et de cod. Moguntino 362.) |
