4

Hannibal violassent, violare parum habuisse, nisi detexisset 7 fœde ac prope diruisset. Detractum culmen templo, nudatum tectum patere imbribus putrefaciendum. Censorem, moribus regendis creatum, cui sarta tecta exigere sacris publicis et locare 8 tuenda more maiorum traditum esset, eum per sociorum urbes diruentem templa nudantemque tecta ædium sacrarum vagari, et quod, si in privatis sociorum ædificiis faceret, indignum videri posset, id deum immortalium templa demolientem facere, 9 et obstringere religione populum Romanum, ruinis templorum templa ædificantem, tamquam non iidem ubique di immortales 10 sint, sed spoliis aliorum alii colendi exornandique. Cum, priusquam referretur, appareret, quid sentirent patres, relatione facta, in unam omnes sententiam ierunt, ut eæ tegulæ repor11 tandæ in templum locarentur piaculariaque Iunoni fierent. Quæ ad religionem pertinent, cum cura facta; tegulas relictas in area templi, quia reponendarum nemo artifex inire rationem potuerit, redemptores nuntiarunt.

Ex prætoribus, qui in provincias ierant, N. Fabius Mas2 siliæ moritur, cum in citeriorem Hispaniam iret. Itaque, cum id nuntiatum a Massiliensibus legatis esset, senatus decrevit, ut P. Furius et Cn. Servilius, quibus succedebatur, inter se sortirentur, uter citeriorem Hispaniam prorogato imperio op3 tineret. Sors opportuna fuit, ut P. Furius idem, cuius ea provincia fuerat, remaneret. Eodem anno, cum agri Ligustini et Gallici, quod bello captum erat, aliquantum vacaret, senatus consultum est factum, ut is ager viritim divideretur.

2 annibal habuisse si detexisset 3 diriiuisset 7, 1 detrectatum columen 2 Dukerus nudatum tecto | parere | id censorem | gerendis 3 loca tuenda Mg. Em. 510. 4 traditum bis script. 8, 4 posset idem (Gryn. id deum) immortalium demolientem Curio 9, 2 idem 3 ali exorna tique 10, 2 apparerent | legatione 3 ierant 4 templum iaculariaque 11, 2 regionem 4 potuerint IV, 1, 1 cn. fabius Sigon. 2 ire 2, 2 a om. 3 seruilius quibus in hispaniam iret itaque cum id nuntiatum massiliensibus legatis essetsuccedebatur 4 (sortirentiur H) 3, 1 fuit p. furius Pigh. | eo 3 bellum 4 sc. sit factum Kreyss. (Gryn. sit om.)

Decemviros in eam rem ex senatus consulto creavit A. Atilius 4 prætor urbanus M. Æmilium Lepidum, C. Cassium, T. Æbutium Carum, C. Tremellium, P. Cornelium Cethegum, Q. et L. Apuleios, M. Cæcilium, C. Salonium, C. Munatium. Di- 5 viserunt dena iugera in singulos, sociis nominis Latini terna. Per idem tempus, quo hæc agebantur, legati ex Ætolia Romam venerunt de discordiis seditionibusque suis, et Thessali legati nuntiantes, quæ in Macedonia gererentur.

Perseus, bellum iam vivo patre cogitatum in animo volvens, omnes non gentes modo Græciæ, sed civitates etiam legationibus mittendis, pollicendo plura quam præstando, sibi conciliabat. Erant tamen magnæ partis hominum ad favorem 2 eius inclinati animi et aliquanto quam in Eumenem propensiores, cum Eumenis beneficiis muneribusque omnes Græciæ 3 civitates et plerique principum obligati essent, et ita se in regno suo gereret, ut, quæ sub dicione eius urbes essent, nullius liberæ civitatis fortunam secum mutatam vellent. Contra 4 Persea fama erat post patris mortem uxorem manu sua occidisse; Apellem, ministrum quondam fraudis in fratre tollendo adque ob id [et] quæsitum a Philippo ad supplicium, exulantem, accersitum post patris mortem ingentibus promissis ad præmia tantæ perpetratæ rei, clam interfecisse. Intestinis ex- 5 ternisque præterea multis cædibus infamem nec ullo commendabilem merito præferebant vulgo civitates tam pio erga propinquos, tam iusto in cives, tam munifico erga omnes homines regi, seu fama et maiestate Macedonum regum præoc- 6 cupati ad spernendam originem novi regni, seu mutationis

4, 1 in eam ex 2 t. ebutium parrum Pigh. 3 q. cornelium cethegumque et 1. apuleios 4 salinium 5, 4 seditionibus suisque | thessalis 5 gereruentur V, 1, 1 iam bellum Mg. Em. 510. 2 omnis 2, 1 (Num Erant autem?) | partiter Kreyss. (Gryn. magna ex parte) | faborem 2 aniti et aliquantoo 3, 3 urbes nullus Curio (nullius Gryn.) 4, 2 persean famam patriss uxoremanu 3 apellemmeministrum 4 id et quesitum Kreyss. (Gryn, ob id requisitum) | exultantem 6 tanta 5, 2 præea multis

3 propisquos 4 ciuis 6, 2 spernendum Gron.

5

6

rerum cupidi, seu quia non abiecti esse Romanis volebant. 7 Erant autem non Ætoli modo in seditionibus propter ingentem vim æris alieni, sed Thessali etiam; ex contagione velut tabes 8 in Perrhæbiam quoque id pervaserat malum. Cum Thessalos in armis esse nuntiatum esset, Ap. Claudium legatum ad eas 9 res aspiciendas conponendasque senatus misit. Qui, utriusque partis principibus castigatis, cum iniusto fenore gravatum æs alienum, ipsis magna ex parte concedentibus, qui onerarant, levasset, iusti crediti solutionem in X annorum pensiones 10 distribuit. Per eundem Appium eodemque modo conpositæ in Perrhæbia res. Ætolorum causas Marcellus Delphis per idem tempus non minus hostilibus actas animis, quam quos 11 intestino gesserant bello, cognovit. Cum certatum utrimque temeritate adque audacia cerneret, decreto quidem suo neutram partem aut levare aut onerare voluit; communiter ab utrisque petiit, abstinerent bello et oblivione præteritorum 12 discordias finirent. Huius reconciliationis inter ipsos fides obsidibus ultro citroque datis firmata est. Corinthus, ubi deponerentur obsides, convenit.

A Delphis et Ætolico concilio Marcellus in Peloponne2 sum traiecit, quo Achæis edixerat conventum. Ubi, conlaudata gente, quod constanter vetus decretum de arcendis aditu finium regibus Macedonum tenuissent, insigne adversus Persea 3 odium Romanorum fecit; quod ut maturius erumperet, Eu

3 obiecta Mg. Em. 510 coniectura incerta (Gryn. quia eum obiectum. Fort. quia omnia obiecta esse. Improbabiliora alii nuper.) 7, 2 tessali ea contagione Dæring. (Gronov. et cont.) 3 perregiam 8, 1 tessalos 2 nuntiatum est Gron., Mg. Em. 511. 9,3 onerant 4 in z ann. Weiss. (Gryn. in annorum spatio interiecto) 10, 1 in eodemque 2 interrebia | (NumM. Marcellus? Videtur significari, qui a. 183 consul fuerat.) | delpis 3 tempus hostilibus actas animis quas intestino Mg. Em. 511. 11, 4 utriusque petit abstinerent in bello | prætorum 12, 2 corynthus ut ubi -conuenitur Kreyss. (convenit) et Mg. Em. ibd. (Corinthus ubi) (Gryn. Corinthum, ut ibi convenitur) VI, 1, 1 delpis et ætoliconcilio

| peloponnensium Fort. in Peloponnesum Ægium aceis 2, 3 persedonum 3, 1 quo ut

menes rex, commentarium ferens secum, quod de apparatibus
belli omnia inquirens fecerat, Romam venit. Per idem tem- 4
pus quinque legati ad regem missi, qui res in Macedonia
aspicerent. Alexandriam iidem ad Ptolemæum renovandæ
amicitiæ causa proficisci iussi. Legati erant hi: C. Valerius, 5
Cn. Lutatius Cerco, Q. Bæbius Sulca, M. Cornelius Mammula,
M. Cæcilius Denter. Et ab Antiocho rege sub idem tempus 6
legati venerunt; quorum princeps Apollonius, in senatum intro-
ductus, multis iustisque causis regem excusavit, quod stipen- 7
dium serius quam ad diem præstaret. Id se omne advexisse,
ne cuius nisi temporis gratia regi fieret. Donum præterea
adferre, vasa aurea quingentum pondo. Petere regem, ut, 8
quæ cum patre suo societas adque amicitia fuisset, ea secum
renovaretur, imperaretque sibi populus Romanus, quæ bono
fidelique socio regi essent imperanda; se nullo usquam cessa-
turum officio. Ea merita in se senatus fuisse, cum Romæ 9
esset, eam comitatem iuventutis, ut pro rege, non pro obside
omnibus ordinibus fuerit. Legatis benigne responsum, et so- 10
cietatem renovare cum Antiocho, quæ cum patre eius fuerat,
A. Atilius prætor urbanus iussus. Quæstores urbani stipen- 11
dium, vasa aurea censores acceperunt, eisque negotium datum
est, ut ponerent ea, in quibus templis videretur; legatoque
centum millium æris munus missum et ædes liberæ hospitio
datæ, sumptusque decretus, donec in Italia esset. Legati, qui 12
in Syria fuerant, renuntiaverant, in maximo eum honore aput
regem esse amicissimumque populo Romano.

In provinciis eo anno hæc acta.
C. Cicereius prætor in
Corsica signis conlatis pugnavit; VII milia Corsorum cæsa,

meum

2 conmentarium | quode apparitoribus 4, 2 ab regem 3 idem | ptole-
5, 1 hii
2 Sigon. C. Lutatius | cercoque bebius | marcus 6, 1
et anthioco 3 excusabitquo stipendium 7, 2 quoad diem Dukerus | pre-
taret 4 aferre 9, 1 in senatus 10, 2 antioco 3 urb. (Etiam Gryn.)
11, 2 eique 3 uidereturque legato Fort. eique legato 4 libere
sent legatique in 12, 2 renuntiauerunt Crev. (Em. 509.) | maxime
VII, 1, 1 hæc c. cereius (Gryn. Cicereius) Kreyss. | in scorsica

5 es

7

8

2 capti amplius M et DCC. Voverat in ea pugna prætor ædem Iunoni Monetæ. Pax deinde data petentibus Corsis, et exacta ceræ ducenta milia pondo. Ex Corsica subacta Cice3 reius in Sardiniam transmisit. Et in Liguribus in agro Statellati pugnatum ad oppidum Carystum. Eo se magnus exer4 citus Ligurum contulerat. Primo sub adventum M. Popili consulis moenibus sese continebant; deinde, postquam oppidum oppugnaturum Romanum cernebant, progressi ante por5 tas aciem struxerunt. Nec consul, ut qui id ipsum oppugnatione comminanda quæsisset, moram certamini fecit. Pugnatum 6 amplius tres est horas ita, ut neutro inclinaret spes. Quod ubi consul vidit nulla parte moveri Ligurum signa, imperat equitibus, ut equos conscendant ac tribus simul partibus in 7 hostes, quanto maximo possent tumultu, incurrant. Pars magna equitum mediam traiecit aciem et ad terga pugnan8 tium pervasit. Inde terror iniectus Liguribus. Diversi in omnes partes fugerunt, perpauci retro in oppidum, quia inde se maxime obiecerat eques. Et pugna tam pervicax multos 9 absumpserat Ligurum, et in fuga passim cæsi sunt. X milia hominum cæsa traduntur, amplius DCC capti, signa militaria 10 relata LXXXII. Nec incruenta victoria fuit. Amplius tria milia militum amissa, cum, cedentibus neutris, ex parte utraque primores caderent.

Post hanc pugnam ex diversa fuga in unum collecti Ligures, cum maiorem multo partem civium amissam quam superesse cernerent (nec enim plus X milia hominum erant), 2 dediderunt sese, nihil quidem illi pacti; speraverant tamen, non atrocius quam superiores imperatores consulem in se sæ

milia puto |

3 liguram 4,

3 tris (Gryn.

2, 1 uouerant 2 iunonis Sigon. 3 cere | ducena Crev.
subacta sicereius 3, 1 statellaci (Cluv. Statiellati)
1 popilio 3 oppugnaturam | cernebat 5, 2 quesissc
pugnatum est ampl. treis h.) 6, 3 æquitibus ut eoquos 4 ho-
stis possent itumultu 7, 2 media 3 inectus 9, 2 amplius dcc pas-

sim capti Mg. Em. 511. 10, 1 om. nec 2 cædentibus VIII, 1, 1
4 diderunt 2, 1 tamen atrocius 2 conss. seuiturum

hac pugnam